بخشی از مقاله
چکیده:
نیروی انسانی به عنوان یک منبع استراتژیک جزء سرمایه های اصلی سازمان محسوب می شود که عامل مهم در تولید و ارائه خدمات به جامعه می باشد.به عبارتی بهبود بهره وری نیروی انسانی علت اصلی بهبود بهره وری کل سازمان است.مدیریت توسعه منابع انسانی به جهت ارتقاء بهره وری نیروی کار،مدل ها و تکنیک های کمی سنجش بهره وری را تحقیق می کند. هدف و مساله اصلی درخصوص تعیین شاخص های مشترک و تمایزپذیر بهره وری نیروی انسانی در دو سطح کارکنان - فردی - و سازمان - مدیریت - است تا با شناخت این عوامل نقاط هم افزایی در بهره وری کل سازمان مدیریت شهری شناسایی و تقویت شوند.
در مرحله نخست طبق تحقیقات پیشین و نظریات موجود مدیریتی تعداد 29 متغیر برای دو شاخص اصلی در دو سطح کارکنان - فردی - و سازمان - مدیریت - انتخاب شدند.باتوجه به پیچیدگی سنجش بهره وری درسازمان های خدمات مدیریت شهری جهت تعیین متغیرها آزمون تحلیل عامل اکتشافی طی چهار مرحله به تعداد 350 نفرپرسش شونده از جامعه هدف نیروی انسانی مدیریت شهری - شهرداری تهران - با تنظیم پرسشنامه ای شامل 22 گویه در طیف لیکرت بصورت تصادفی توزیع و انجام شد.که خروجی مرحله اول آن با تائید 19 متغیر از 29 متغیر اولیه به سرانجام رسید.
درمرحله بعدی - خروجی نرم افزار - با توجه به ضرایب همبستگی، ماتریس متغیرها - شاخص های جزئی - تشکیل و طبق 2 شاخص اصلی تحقیق توسط تحلیل واریانس دسته بندی و تعریف شدند که بترتیب وزن شاخص سازمان - 0,623با وزن بیشتر نسبت به شاخص کارکنان - و شاخص کارکنان0,597 محاسبه شد.لذا برنامه ریزی بهبود طبق چرخه فرایند برای هردو شاخص اصلی و دیگر شاخص های اکتشافی زیر مجموعه ، جهت افزایش بهره وری کل سازمان درزمره پیشنهادات این تحقیق مطرح گردید.
مقدمه
سازمانها ارزش پایدار خود را از طریق بهکارگیری دارایی های نامشهود نظیر سرمایههای انسانی، پایگاه دادهها و سرمایه سازمانی - فرایندهای تولیدی و خدماتی با کیفیت بالا ، قابلیت پاسخگویی به نیازها، نام تجاری سازمان ، روابط با مشتری و در نهایت توانایی های نوآورانه و فرهنگ سازمانی - خلق و حفظ میکنند. - وکیلی، - 1382 افزایش یا کاهش بهره وری نیروی انسانی معادل افزایش یا کاهش بهره وری سازمانی است چراکه نیروی انسانی جزء سرمایه های اصلی سازمان محسوب می شود که عامل اصلی در تولید و ارائه خدمات سازمان به جامعه است.
سرمایه گذاری کارکنان از طریق توانمندسازی نیروی انسانی و بهسازی فرایندهای مدیریت یکی از زمینه ها و راههای اصلی ارتقای بهره وری و تسریع رشد و توسعه سازمانهاست که در این راستا برنامه ریزی منابع انسانی براساس شاخص های بهره وری نیروی کار یکی از اصول مدیریتی نوین بحساب می آید به عبارت دیگر نگاه به سرمایه انسانی در سبک های مدیریتهای پیشرفته از کارکرد کارکنان به سمت درک و توسعه منابع انسانی جهش یافته است، البته این خود زمینه را برای پویایی و توسعه هرچه بیشتر منابع انسانی فراهم میسازد و مستلزم بکارگیری نگرش دانش در مدل ها و تکنیک های کمی در مدیریت و روش شناختی خلاق می باشد. - وکیلی، - 1382
بهره وری لازمه رشد و پیشرفت سازمان بوده و به نهادی شدن امر بهبود در نظامهای مختلف سازمانی منجر خواهد شد. بهره وری بهترین وسیله سنجش عملکرد هر سازمان است،بطوری که سازمان را درکلیه ابعاد فعالیت هایش،واحدهای تحت پوشش آن و از جنبه های گوناگون مورد ارزیابی قرار می دهد.افزایش و بهبود بهره وری درگروکارهوشمندانه و آگاهانه است نه دراستفاده بیشتر از عوامل تولید. - طاهری، - 1387 این فرایند شامل چندین مرحله می باشد که اولین مرحله آن تعیین شاخص های بهره وری است.
یکی از مهمترین اهداف3 در هر سازمان ارتقاء سطح بهره وری آن است و با توجه به اینکه سرمایه انسانی در ایجاد بهره وری نقشی محوری دارد نقش آن درسازمان اثری کلیدی بجا می گذارد. - سیورسون، - 2004 تلاش برای بهبود و استفاده مؤثر و کارآمد از منابع گوناگون چون نیروی کار،سرمایه، مواد، انرژی و اطلاعات، هدف تمامی مدیران سازمانهای اقتصادی و واحدهای تولیدی صنعتی و مؤسسات خدماتی می باشد. - سیورسون، - 2004
بهره وری نیروی انسانی عبارت است از به حداکثر رساندن استفاده از منابع نیروی انسانی و تمهیدات به طریق علمی به منظور کاهش هزینه ها و رضایت کارکنان، مدیران و مصرف کنندگان. بهره وری نیروی انسانی را حداکثر استفاده مناسب از نیروی کار به منظور حرکت در جهت اهداف سازمان با کمترین زمان و حداقل هزینه می دانند. - آرمسترانگ، - 1393
هدف غایی توسعه منابع انسانی، توانمند سازی و توسعه مهارتهای فردی همسوبا تعالی فکری و رشد مادی کارکنان است. یکی از شاخصهای انسان توسعه یافته سازمانی، بهره ور عمل کردن آنهااست و این بدین معنا می باشد که توسعه یافتگی در تخصصی عمل کردن نیست بلکه در این است که فرد از تخصص خود به شکل بهره ور در سازمان استفاده کند.بهره ور عمل کردن امر اکتسابی بوده یعنی کارکنان یک سازمان بایستی یاد بگیرند که چگونه عمل کنند که بهره وری باشد.
کارکنان با فلسفه و ماموریت سازمان آشنا می شوند؛کارکنان با کمی کردن کار آشنا خواهند شد؛شیوه حل مسئله را یاد می گیرند؛کاربرد تکنیک های بهره ور را می آموزند؛از فناوری اطلاعات در بهبود بهره وری کمک می گیرند. - پروکوپپنکو، - 1380 بهبود بهره وری در ساز مان ها بستگی به کارکنان سازمان ها دارد که باید با دادن آگهی و هوشیاری به آنها و فراهم کردن فرصت هایی جهت مشارکت کارکنان در فرایند تصمیم گیری ، بهره وری سازمان را افزایش داد - پروکوپپنکو، - 1380 مدیریت منابع انسانی در کنار مدیریت کیفیت فراگیر4،تولید بهنگام5 و مهندسی ارزش6 درصدد شناخت علل و عواملی نظیر رضایت شغلی،سبک زندگی کاری،ساختار سازمانی،فرهنگ و ارتباطات است که در نهایت به بهروری کل سازمان منجر گردد. - پروکوپپنکو، - 1380
اهمیت و ضرورت تحقیق
انسان خود مولد و مصرف کننده تکنولوژی است درک این نکته مشکل نخواهد بود که چرا نیروی انسانی مهمترین عامل توسعه اقتصادی- صنعتی به شمار می رود اصولاً چرا نقش کلیدی و محوری را در ارتقای بهره وری برای انسان قائل شده اند؟ علت این امر آن است که تنها انسان است که می تواند کمیت و کیفیت کار خود را ارتقاء دهد ، طرحهای جدید ارائه دهد و با خلاقیت خود مشکلات را از پیش راه بردارد ، بر نیروی کارخود بیفزاید و راهکار کاهش هزینه ها را بیابد و در حقیقت تنها عاملی است که می تواند تغییراتی در خود و محیط اطراف خود بوجود آورد .
از طرفی دیگر چون انسان نه تنها عامل، بلکه هدف بهره وری نیز می باشد ، بنابراین اهمیت توجه به انسان نیز به این خاطر افزایش می یابد . شالوده ارتقای بهره وری تکیه بر نیروی انسانی است و توجه به این منبع عظیم و بالقوه باعث شکوفایی آن می شود . بهبود بهره وری با ارزیابی عملکرد، مدیریت دانش وفرآیندهای کارآمدحاصل می گردد نه با سخت کار کردن ، زیرا شدت بخشیدن به کار به علت محدودیت انسان از نظر قدرت ، نتایج محدود خواهد داشت - طاهری، - 1387
در توجیه اهمیت نقش نیروی انسانی در مقایسه با سرمایه و فن آوری که هر سه عوامل عمده افزایش بهره وری هستند تقریباً تمامی صاحب نظران ، منابع انسانی را به عنوان اساسی ترین عامل قلمداد می کنند و معتقدند که در صورت نیاز می توان از کشورهای دیگر سرمایه را به صورت وام تهیه کرد و یا از آنها فن آوری خرید ، اما در مورد نیروی انسانی نمی توان همانند سرمایه و فن آوری عمل کرد، بلکه منابع انسانی باید به عنوان سرمایه های اصلی جامعه پروش داده شوند و با به کار گیری سیاستهای مناسب ، انگیزه تلاش و کوشش را در آنها تقویت کرد . - یوسفی، - 1388
چگونگی بهبود بهره وری و کیفیت به تصادف حاصل نمی شود بلکه تماما نتیجه فرآیندی آگاهانه است یعنی در مدیریت بهره وری و کیفیت همواره باید گلوگاه ها و حوزه های امکان بهبود شناسایی شوند. ضروری است نقش نیروی انسانی به عنوان یک منبع مهم استراتژیک در توسعه سازمان مدیریت شهری موردکنکاش و عوامل افزایش بهره روی آن تعیین شود. - قلیچ لی، - 1389
