بخشی از مقاله
چکیده
در این مطالعه شکستگیهای شناسایی شده از لاگهای تصویری - Formation Micro Imager - FMI دو چاه واقع در یکی از میادین هیدروکربوری جنوب ایران مورد تحلیل قرار گرفته است. ساخت تصاویر و تحلیل آنها با استفاده از نرمافزار ژئولاگ انجام گرفته است.
ساختار میدان مورد مطالعه یک تاقدیس با روند شمال-شمال باختر، جنوب-جنوب خاوراست. چاههای A و B به ترتیب در یالهای باختری و خاوری تاقدیس و در نزدیکی منطقهی لولا حفر شدهاند. در این مطالعه با مقایسه شکستگیهای موجود در سازندهای یکسان - کژدمی، مدود، خاتیا، میشریف، لافان و ایلام - دردو چاه، شباهتها و تفاوتهای شکستگیهای سیستماتیک بررسی شده است.
بررسیها نشان داد عمدهی شکستگیهای شناسایی شده از نوع باز هستند که یک دسته با روند تقریبیNW-SE و دستهی دیگر با روند تقریبیNE-SW در دو چاه مشاهده میشود. مقایسه شکستگیها در سازندهای یکسان در چاهها نشان داد که بخش های مدود و میشریف - معادل سازند سروک - در چاه A و چاه B، زونهای دارای چگالی بالای شکستگی میباشند.
-1مقدمه
تقریباً تمامی مخازن هیدروکربوری به نحوی تحت تاثیر شکستگیهای طبیعی قرار میگیرند. با این وجود هنوز نقش و رفتارشکستگیها در مخازن به خوبی شناخته نشده است. یکی از مهمترین عوامل موثر در تولید مخازن نفتی، تراوایی است که این عامل ارتباط مستقیمی با شکستگیهای موجود در سنگ مخزن دارد. به طور کلی تعیین تراکم شکستگیها، امتداد و جهت شیب آنها، میزان بازشدگی، فاصله آنها از یکدیگر، باز یا بسته بودن آنها و در نهایت ارائه الگوی مناسب از شکستگیهای مخازن، کمک فراوانی در برنامه ریزیهای توسعه و ازدیاد تولید درمیادین هیدروکربوری دارد.
یکی از مهمترین منابع موجود برای مطالعه خصوصیات مخازن، مغزهها می باشند. ولی متأسفانه به دلایل مختلف بسیاری از چاهها یا فاقد مغزه هستند یا به دلیل درصد بازیافت پایین چندان قابل استفاده نمیباشند.
مورد اخیر بخصوص در مخازن کربناتهی شکستهی جنوب غرب ایران بیشتر صدق میکند. علاوه بر این به علت مشخص نبودن دوران مغزهها در هنگام حفاری، تعیین جهتگیری و شیب ساختارهایی مانند سطوح لایهبندی، شکستگیها، گسلهای احتمالی و لایهبندی متقاطع ناممکن است. فناوری تصویربرداری از دیوارهی چاه در چنین شرایطی به مدد کارشناسان صنعت نفت آمده است. این ابزارها با کارکردهای متفاوت در نهایت سعی در ارائه تصویری واضح از دیوارهی چاه دارند . در واقع این ابزار، مشاهده ممتد از تغییرات جانبی و عمودی خصوصیات سازند را امکانپذیر می سازند
در سالهای اخیر، لاگهای تصویرگر در مطالعات مخازن هیدروکربوری ایران به کارگرفته شده است که از جملهی آن میتوان به مطالعهی شکستگیهای میدانهای بی-بی حکیمه - حیدری،1385 - ، میدان نفتی آسماری - باقریان، - 1391، میدان نفتی مارون - طاهردنگ کو، - 1393 اشاره کرد.
پژوهش جدید در خصوص یکی از میادین نفتی خلیج فارس میباشد که در آن از تصاویر FMI برای تشخیص شکستگیها استفاده شده است. تکنیک ساخت تصاویر و شناسایی عوارض از روی آنها با استفاده از نرمافزار ژئولاگ صورت پذیرفته است. در این پژوهش لاگهای تصویری دوچاه A وB میدان مورد مطالعه که ساختار آن به صورت یک تاقدیس کشیده با روند شمال -شمال باختر، جنوب-جنوب خاور است مورد بررسی قرار گرفته است. چاهA در یال باختری تاقدیس و چاه Bدر یال خاوری، قرار دارند - شکل. - 1 افقهای مخزنی مهم و تولیدی در میدان مورد مطالعه که متعلق به دورهی کرتاسه می باشند در چاه A متعلق به سازندهای ایلام، لافان، میشریف، خاتیا، مدود وکژدمی میباشد. همچنین افقهای مخزنی شناسایی شده در چاه B متعلق به سازند های گورپی، ایلام، لافان، میشریف، خاتیا، مدود،کژدمی و داریان میباشد.
شکل:1نقشهی همتراز ساختاری زیرسطحی - UGC - میدان مورد مطالعه و موقعیت چاه ها
-2زمینشناسی منطقه
کمربند چین خورده – رانده زاگرس، کوههای واقع در جنوبباختری زمیندرز نئوتتیس است که یکی از پهنههای مهم رسوبی- ساختاری ایران و بخشی از کمربند کوهزایی آلپ-هیمالیا است که با روند کلی شمال-باختر –جنوبخاور به طول تقریبی 2000 کیلومتر و پهنای 100 تا 300 کیلومتر از جنوبخاور کشور ترکیه تا تنگهی هرمز ایران گسترش دارد. حوضه رسوبی زاگرس، بخشی از حاشیهی جنوبی اقیانوس نئوتتیس و یکی از مهمترین حوضههای نفتی جهان به شمار میرود . - Alavi, 1994 - کمربند زاگرس چینخورده که به نام زون چینخوردهی زاگرس ساده نیز نامیده میشود
بخشی از کوهزاد زاگرس است که این کوهزاد از مرز ایران و ترکیه در شمال غرب تا زون مکران در جنوب شرق گسترش دارد این نوار چین خورده – رانده زاگرس محصول برخورد قارهای بین دو قاره عربی و ایران مرکزی است. تاتار و همکاران - - 2004، با اندازه گیری های GPS در زاگرس مرکزی نرخ کوتاه شدگی کنونی این بخش را 10میلیمتر در سال درجهت NNE-SSW برآورد کردهاند، به طوری که فشردگی در این جهت موجب تشکیل چینهایی با روند شمال-شمال باختر، جنوب-جنوب خاور و گسلهای رانده با شیب به سمت شمال شرق شده است. - - Alavi1994 تاقدیسهای کشیدهی این نوار عمدهی تلههای نفتی را در زاگرس تشکیل میدهند. میدان مورد مطالعه نیز یکی از میادین هیدروکربوری زاگرس چین خورده در جنوب ایران است. ساختار این میدان به صورت تاقدیسی کشیده با روند تقریبا شمالی-جنوبی میباشد.
-3لاگهای تصویری
لاگهای تصویری، عکسی مجازی با قدرت تفکیک بالا از دیواره چاه هستند که قادرند پدیدههای ظریف دیواره را نشان دهند. ابزارهای تصویربرداری الکتریکی در دو گروه گلهای رسانای آبپایه مانند - FMI,FMS - Formation Micro Scanner - ,ARI - Azimuthal Resistivity Imager - ,EMI - Electrical Micro - Imager و گلهای نارسانای نفت پایه مانند - Earth Imager و - - OBMI - Oil-Based Micro Imager مورد استفاده قرار میگیرند. ابزارهای تصویربردار الکتریکی دارای بالشتک هستند که هر بالشتک تنها درصد محدودی از دیواره چاه را تصویر میکند - قاسم العسگری. - 1390 در لاگ های تصویری سطح لایهبندی به صورت تغییرهای ناگهانی مقاومت الکتریکی در تصویر بهنجار شدهی استاتیکی در تمام بالشتکها دیده میشود که به دلیل قدرت تفکیک بالا در لاگهای تصویری لایههای نازک و لامینه نیز قابل تشخیص هستند
در سال 1985 با دوربین عکاسی از دیوارهی چاه عکسبرداری شد. در سال1968 شرکت موبیل از ابزار تصویرگر صوتی با فرکانس بالا استفاده نمود. در سال 1986شرکت شلمبرژه از تصویرگر الکتریکی FMS استفاده کرد و پس از آن در سال 1991 تصویرگرFMI عرضه شد که نسبت به بقیه ابزارها از قابلیتهای بسیار بالایی برخوردار است. در این مطالعه از لاگهای تصویر گر مقاومت ویژهی الکتریکی میکرو - FMI - جهت تشخیص شکستگی ها و سطوح لایه بندی استفاده شده است.
تصویر گر مقاومت ویژهی الکتریکی میکرو - : - FMI این تصویرگر جزء ابزار های رسانایی الکتریکی میباشد. در اینگونه ابزارها بر روی بالشتکها الکترودهای ریزی نصب شده است که رسانایی الکتریکی سازندها را اندازه میگیرند. این ابزار دارای 4بازو و 4 بالشتک میباشد و در مجموع 192الکترود دارد. لاگ تصویری، تصویری استوانه ای از دیواره چاه است. هر پدیده صفحهای شکل، مانند لایه بندی و شکستگی، که چاه را به صورت غیر قائم قطع کرده باشد، در استوانه چاه به شکل بیضی دیده میشود در صورتی که استوانه در امتداد محورش بریده و باز شود، پدیدهی صفحهای به صورت یک موج سینوسی ظاهر میشود
