بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به اینکه دگرسانی ها به عنوان یکی از شاخص هاي مهم در اکتشاف مواد معدنی هستند، شناخت این مواد در مقیاس هاي منطقه اي می تواند بسیار مفید باشد . منطقه چهار گنبد در کمربند آتشفشانی – رسوبی ارومیه دختر واقع شده است. این منطقه یکی از بیشترین پتانسیل هاي مس در خاور میانه را دارد که به کمربند مس ایران معروف است بخش هاي از این کمربند کانسار هاي آهن دیده می شود.در این بررسی با استفاده از داده هاي استر و لندست 8 مناطق دگرسان شده و اکسید هاي آهن در منطقه چهارگنبد استان کرمان مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور با استفاده از تکنیک هاي پردازش تصویر از قبیل نسبت باندي ،SAM، PCA، مناطقی را که داراي اکسید آهن ، و دگرسانی هاي گرمابی بوده بر روي تصاوي لندست 8 و استر مشخص شده اند.
مقدمه
تعداد زیادي از کانسارهاي مس ایران در کمربند اتشفشانی -رسوبی ایران مرکزي واقع شده اند.که پتانسیل زیادي از جمله کانسار مس پورفیري و رگه اي در این منطقه وجود دارد و علاوه بر این داراي کانسار هاي آهن هم می باشد بخش زیادي از این منطقه تحت اکتشاف تفصیلی قرار نگرفته است.منطقه چهار گنبد درجنوب شرقی این کمربند در جنوب غربی استان کرمان واقع شده است و در عرض جغرافیایی 29:30 و 29:45و طول جغرافیایی56:00 و 56:15 قرار گرفته است. این منطقه داراي اب هواي خشک ونیمه خشک با پوشش گیاهی اندك است که براي شناسایی دگرسانی ها با استفاده از تصاویر ماهواره اي بسیار مناسب است .
منطقه مورد مطالعه
منطقه چهارگنبد که درکمربند ارومیه دختر واقع شده ،که این کمربند به علت وجود کانسار هاي مس پورفیري و رگه اي حائز اهمیت می باشد و همچنین داراي کانسار هاي آهن می باشد . منطقه چهارگنبد در جنوب شرقی این کمربند قرار دارد و در جنوب غربی استان کرمان واقع شده است.این منطقه توسط رودخانه هاي چهارگنبد و پلنگی زهکشی می شود . منطقه از کمپلکس هاي آتشفشانی- رسوبی ائوسن پوشیده شده است در بعضی مناطق داراي اهک هاي با سن الیگومیوسن و نفوذي هاي کوارتز دیوریتی برونزد دارند.سنگ شناسی منطقه بیشتر توف اندزیتی،توفیت،آهک،کنگلومرا و آندزیت است. مجموعه کمپلکسی داراي گسل ها و چین خوردگی متعدد است،که شرایط را براي ورود سیالات گرمایی فراهم اورده است.
کانی سازي مس در چهار گنبد، در سال 1960 کشف و عملیات اکتشافی توسط شرکت کل معادن در سال 1964 آغازشد. در سال 1967 پی جوئی هاي ژئوفیزیکی و ژئوشیمیایی و تهیه نقشه زمین شناسی دقیق در مقی اس 1:2500 و 1:5000 توسط سازمان زمین شناسی کشور انجام شد. نتایج این بررسی ها در گزارش شماره 16 سال 1969 - گزارش تفصیلی و دقیق - و گزارش شماره 14 سال 1969 - گزارش کلی - سازمان زمین شناسی کشور آورده شده است در سال 1968 نیز کار مفصلی از طرف یوگسلاوها در رابطه با مسائل معدنی ،زمین شناسی و ژئوفیزیکی در ناحیه کرمان انجام شد که شامل چهار گنبد نیز می شود.
بخش جنوبی این ناحیه - کوه خرسی - از نهشته هاي آذرین-رسوبی متعلق به سنونین پدید آمده است که آکنده از دیاباز اسپیلیت، گدازه هاي آندزیتی و آهک گلوبوترونکانا است. این بلوك توسط یک سري جابجایی هاي معکوس و پر زاویه از واحدهاي پالئوژن جدا می شود و در نتیجه گسترده ترین برونزدهاي ناحیه پدید می آیند. در ناحیه اي که این زون جابجایی در آن است یعنی در دامنه هاي جنوب خاوري کوه خرسی، نهشته سنگهاي فلیشی و آهک هایی با سن لوتسین برونزد دارند.
این مناطق بشدت تکتونیزه و با سرپانتینت ها آمیخته شده اند .مناطق برونزاد در کانسارهاي مس معمولاً با دگرسانی گرمابی و هوازدگی گستردهاي همراه هستند. کانیهاي شاخصی در هر یک از این مناطق دگرسانی در ارتباط با کانسارسازي مس خصوصا نوع پورفیري وجود دارد، ویژگیهاي طیفی خاصی دارند که بر اساس آن با استفاده از تصاویر ماهوارهاي چند طیفی قابل شناسایی هستند - Honarmand . - et al. 2011 تعداد زیادي از کانسارهاي مس ایران در کمربند اتشفشانی-رسوبی ایران مرکزي واقع شده اند.که پتانسیل زیادي از جمله کانسار مس پورفیري و رگه اي در این منطقه وجود دارد و علاوه بر این داراي کانسار هاي آهن هم می باشد بخش زیادي از این منطقه تحت اکتشاف تفصیلی قرار نگرفته است.
منطقه چهار گنبد درجنوب شرقی این کمربند در جنوب غربی استان کرمان واقع شده است و در عرض جغرافیایی 29:30 و 29 :45و طول جغرافیایی56:00 و 56:15 قرار گرفته است.این منطقه داراي اب هواي خشک ونیمه خشک با پوشش گیاهی اندك است که براي شناسایی دگرسانی ها با استفاده از تصاویر ماهواره اي بسیار مناسب است در این منطقه با استفاده از پردازش تصاویر ماهوار هاي لندست 8 و استر به روش هاي مختلف از جمله روش PCA،SAM،FCC و نسبت باندي مناطق دگرسان شده و اکسید هاي آهن در منطقه شناسایی شده و آنها را با دادهاي ژئوفیزیک هواي تطبیق داده که بهترین نتیجه براي بارز سازي اکسید آهن در منطقه با استفاده از لندست 8 و براي دگرسانی ها آرژیلیک و پروپیلیتیک با تصویر استر حاصل شده است.
روش تحقیق:
ماهواره لندست 8 در فوریه سال 2013 درمدار زمین قرارگرفت،این هفتمین ماهواره لندست است که با موفقیت در مدار زمین قرار گرفت. لندست 8 داراي 11باند در طول موج مرئی،مادون قرمز نزدیک ،مادون قرمز کوتاه و مادون قرمز حرارتی می باشد. به طور متوسط معمولا 400 تصویر در هر روز از کره زمین برداشت می کند و رزلوشن مکانی 30 متر براي محدوده مرئی ، مادون قرمز نزدیک ،مادون قرمز کوتاه ،و رزلوشن مکانی 100متر براي مادون قرمز حرارتی ، و یک باند پانکروماتیک با رزلوشن 15متر دارد. داشتن 5 باند در محدوده مرئی ومادون قرمز نزدیک داده اي بسیار مناسب براي بارز سازي اکسید آهن و بررسی پوشش گیاهی است.
سنجنده استر یک سنجنده چند طیفی است که بر روي ماهواره TERRA قرار دارد . داراي14 باند است که قابلیت تشخیص امواج طیفی را در 3 محدوده طیفی - مرئی-فروسرخ نزدیک - - VNIR ،فروسرخ موج کوتاه - - SWIR و فروسرخ گرمایی - - TIR دارد. 3باند در محدوده مرئی و مادون قرمز نزدیک با رزلوشن 15متر و 6باند در محدودهSWIRبا قدرت تفکیک30 متر و 5 باند در محدوده مادون قرمز حرارتی با رزلوشن 90متر است.6 باند SWIR قابلیت تشخیص ,Al–OH, Fe, Mg–OH,CO3 را دارند که مطالعات نشان داده دگرسانی هیدروترمال و کانی هاي آلونیت،کائولینیت،کلسیت ،دلومیت ،کلریت وتالک در باند SWIR قابل شناسایی هستند.
کانسار مس پورفیري معمولا توسط دگرسانی هیدروترمال مشخص می شوند که هسته مرکزي با کوارتز وپتاسیم است ودر اطراف آن تعدادي زون دگرسان دیگر وجود دارد.در این مطالعه دگرسانی هاي کلی منطقه چهارگنبد از طریق لندست 8 براي اکسید هاي آهن و از دادهاي استر براي دگرسانی هاي گرمابی مورد استفاده قرار گرفته است. از تکنیک هاي پردازش تصویر طیفی و آماري PCA ، SAM ،نسبت باندي استفاده شده است. و از ترکیب رنگی کاذب براي تفکیک واحدهاي لیتولوژي در تصویر لندست 8 و براي نشان دادن دگرسانی ها از تصویر استر کمک گرفته شده است . در روش PCA بر روي تصویر لندست8 براي اکسید هاي آهن و کانی هاي رسی و در تصویر استر دگرسانی هاي گرمابی مشخص شده است.
