بخشی از مقاله
چکیده
کانسار رگهاي مس- طلاي چهارگنبد، در فاصله 110 کیلومتري جنوب باختر شهر کرمان واقع گردیده است. این کانسار در پهنه ساختاري ایران مرکزي و در کمربند ولکانو- پلوتونیک ارومیه- دختر رخ داده است. ترکیب سنگشناسی سنگهاي آتشفشانی میزبان کانیزایی در محدوده کانسار به طور عمده شامل توف، آندزیت، و تراکیآندزیت به سن ائوسن هستند. دگرسانیهاي وابسته به سنگهاي آتشفشانی مشتمل بر پهنههاي دگرسانی سیلیسی، آرژیلیک حد واسط، سریسیتی، و کربناتی هستند. بررسیها نشان میدهد که کلسیت-هاي موجود در رگههاي معدنی داراي ماکل نوع دوم میباشند که نشانگر دماي تشکیل رگهها در محدوده بین 150 تا 300 درجهسانتیگراد است. با توجه به تیپ دگرسانیهاي حاضر و نوع ماکل کلسیت به نظر میرسد که ذخیره مس- طلاي چهارگنبد سیرجان از نوع کانسارهاي رگهاي اپیترمال سولفید پائین می-باشد.
مقدمه
کانسار رگهاي مس- طلاي چهارگنبد، در فاصله 110 کیلومتري جنوب باختر کرمان واقع است. این کانسار در پهنه ساختاري ایران مرکزي و در کمربند آتشفشانی-پلوتونیک ارومیه- دختر قرار دارد. در این پژوهش سعی بر آن شده است تا با استفاده از ماکل کانی کلسیت و دگرسانیهاي همراه با ماده معدنی، به تعیین تیپ احتمالی کانیسازي در این ذخیره معدنی پرداخته شود. با توجه به اینکه کانی کلسیت در دماهاي متفاوت نوع خاصی از ماکل را نشان میدهد؛ بنابراین میتوان با تعیین ماکل کلسیت، تا حدي دماي احتمالی تشکیل کانسار و براساس دما نوع کانسار - رگهاي اپیترمال - را مشخص نمود. از طرفی با مشخص نمودن نوع دگرسانیهاي همراه میتوان الگوي سولفید بالا یا پائین را براي کانسارهاي اپیترمال تعیین نمود. با مشخص شدن الگوي کانسار، میتوان روشهاي اکتشاف و استخراج مناسب را برگزید و از صرف هزینههاي اضافه جلوگیري نمود.
روش مطالعه
در این پژوهش، رگههاي معدنی - کوارتزي- سولفیدي- کربناتی و کربناتی- سولفیدي - براي تعیین ماکل کانی کلسیت و از دگرسانیهاي همراه جهت تعیین نوع دگرسانی، نمونه برداري شدند. از نمونههاي برداشته شده براي تعیین ماکل کلسیت، تعیین رابطه بین کانی کلسیت و کانیزایی - همزمانی رخداد کانی-سازي و تشکیل کلسیت - ، و نوع دگرسانی همراه، مقاطع نازك و صیقلی تهیه گردید. از بین مقاطع تهیه شده 15 مقطع مناسب جهت مطالعه ماکل کلسیت و 30 مقطع جهت مطالعه و تعیین نوع دگرسانی تهیه و با استفاده از میکروسکوپ دوکاره مطالعه گردیدند. در نهایت با توجه نوع ماکل کانی کلسیت عموماً - همراه با ماده معدنی در رگهها - و نوع دگرسانیهاي همراه، تیپ و الگوي احتمالی کانیسازي مشخص شدند.
بحث
سنگهاي محدوده معدن چهارگنبد شامل توالیهاي آتشفشانی- رسوبی ائوسن، رسوبی الیگو- میوسن، و تودههاي نفوذي احتمالاً میوسن بالایی میباشند Sjerp et al., 1969 - ؛ Nedimovic, 1973؛ قربانی، . - 1387 سنگ اصلی میزبان کانیزایی شامل واحدهاي آتشفشانی-رسوبی ائوسن عمدتاً - توف با ترکیب آندزیتی-تراکیآندزیتی - میباشند. شکل 1 نقشه زمینشناسی کانسار چهارگنبد را نشان میدهد. کانی کلسیت در کانسار چهارگنبد عموماً به دو شکل پراکنده در متن سنگ میزبان - جانشین پلاژیوکلاز به صورت دگرسانی کربناتی - و در رگههاي معدنی دیده میشود. در این پژوهش، جهت تعیین ماکل کلسیت، از کلسیتهاي حاضر در در رگههاي معدنی استفاده شده است. بر اساس فریل و همکاران - Ferril et al., 2004 - میتوان بر اساس نوع ماکل کلسیت، محدوده دماي تغییر شکل و تشکیل کلسیت را تعیین نمود.
میزان پهناي ماکل موجود در بلورهاي کلسیت، مستقیماً به دماي تغییر شکل و تشکیل بستگی دارد. بر این اساس، ماکلهاي نازك در محدوده دمایی زیر 170 درجه و ماکلهاي با ضخامت بیشتر در بالاتر از 200 درجه سانتیگراد، تشکیل میشوند. شکل 2 اثر دما بروي نوع ماکل کلسیت را نشان میدهد که شامل چهار نوع ماکل است:-1 ماکلهاي ساده و نازك، دماي کمتر از 200 درجه سانتیگراد، -2 ماکلهاي ضخیم و صفحهاي، دماي بین 150 تا 300 درجه سانتیگراد، -3 ماکلهاي منحنی شکل و خمیده، دمایی بیش از 200 درجه سانتیگراد، و -4 ماکل نوع چهارم بواسطه تبلور دوباره دینامیکی در کلسیت و در دمایی بیش از 250 درجه سانتیگراد.
