بخشی از مقاله
چکیده
امروزه بررسیهای دورسنجی به دلیل داشتن دادههایی بادید وسیع و یکپارچه و محدوده طولموجی مختلف، یکی از بهترین روشها در پیجویی کانسارها شناخته میشود. با توجه به اینکه جایگاه اغلب کانسارهای بزرگ و پراهمیت از قبیل کانسارهای پورفیری بزرگ دنیا و ذخایر طلای اپی ترمال ، بیشتر در نواحی دگرسان شده وسیع میباشد، لذا شناسایی لایههای دگرسانی میتواند راهنمای اکتشافی بسیار مناسبی برای شناخت انواع مختلف کانسارها باشد. تفاوت طیفی سنگهای التره شده و سنگهای غیر التره مهمترین راه تشخیص نواحی آلتراسیون و بهتبع آن اکتشاف کانسارهای در پردازش تصاویر ماهوارهای میباشد.
در این تحقیق تصاویر ماهواره استر جهت شناسایی موردبررسی قرار گرفت. تصاویر مربوط پس از انتخاب محدوده موردنظر بر روی آن، مورد تصحیحت اولیه قرارگرفته است. تصحیحات هندسی بهمنظور کاهش خطاهای مکانی ناشی از جابجاییها و اعوجاجات مرتبط با سنجنده و تصحیحات رادیومتریک بهمنظور کاهش خطاهای طیفی ناشی از تأثیرات جوی، بر روی تصاویر محدوده موردنظر انجامشده است.
پس از انجام پیشپردازش دادهها، با استفاده از روشهای ترکیب رنگی کاذب، نسبت باندی و تحلیل مؤلفههای اصلی مناطق دارای آلتراسیون های مرتبط با مس پورفیری شناسایی شد. با توجه به اینکه نتایج حاصل از این روشها تنها تصاویر سیاهوسفید هستند لذا جهت تفکیک نواحی حاوی آلتراسیون های موردنظر از روش فرکتالی عیار -مساحت استفاده گردید. با استفاده از نتایج حاصل از روشهای مذکور، مناطقی که بیشترین احتمال وجود کانی سازی را داشتند، معرفی گردید که با کنترل زمینی مطابقت قابل قبولی داشتند.
مقدمه
منطقه شادان بخشی از زون فلیشی- کمربند افیولیتی شرق ایران بوده در 65 کیلومتری غرب شهر بیرجند - استان خراسان جنوبی - واقعشده و ازنظر تقسیمات جغرافیایی جزء توابع بخش مرکزی شهرستان خوسف به شمار میرود. محدوده موردنظر بین طولهای جغرافیایی 58œ 56ʼ 43" - 59œ00ʼ 00" غربی و عرضهای جغرافیایی 32œ 25ʼ 04" 32œ 20ʼ 50" - شمالی واقعشده است و مساحتی در حدود 35 کیلومترمربع را پوشش میدهد.
شواهد صحرایی شناسایی مسهای پورفیری، وجود آلتراسیون های آرژلیک، پروپلیتیک، فیلیک و اکسیدهای آهن میباشد که در سطح زمین قابلرؤیت هستند اما برای کاهش هزینههای و افزایش سرعت عملیات اکتشافی، با استفاده از تصاویر ماهوارهای میتوان هالههای دگرسانی را مشخص نمود . - Ranjbar, H., & et al., 2003 - در همین راستا از تصاویر ماهوارهای ASTER جهت شناسایی دگرسانی استفاده شد.
ازآنجاکه این سنجنده دارای توان تفکیک مکانی، طیفی و رادیو متریک نسبتاً بالایی است، از همان ابتدا بهطور گسترده توسط مختصصان علوم زمین مورداستفاده قرارگرفته است. رفتار طیفی گروههای مهم کانیها، بهویژه کانیهای دگرسانی در زیرسیستمهای مرئی-فروسرخ نزدیک - - VNIR استر با سه باند طیفی در محدوده 0,52 تا 0,86 میکرومتر و زیرسیستم فروسرخ گرمایی - - TIR آن با پنج باند طیفی در محدوده 8,125 تا 11,65 میکرومتر کاربرد وسیع این دسته دادهها در شناسایی و اکتشاف منابع معدنی منجر شده است - . - Yao , K., & et al., 2017
تصاویر نسبتی یا نسبتهای باندی از شیوههای مفید جهت بارزسازی پدیدهها در تصاویر چند باندی محسوب میشوند. نسبت گیری باندی بهسادگی با تقسیم عدد دیجیتالی هر پیکسل در یک باند به پیکسل مشابه در باند دیگر ساخته میشود - . - Tommaso & Rubinstein, 2007 آنالیز مؤلفه اصلی - - PCA یکی از روشهای آنالیز چند متغیره است که با استفاده از بردارهای ویژه و مقادیر ویژهماتریس دادههای موردبررسی، جهتهایی که در آن حداکثر تغییر رخ میدهد را شناسایی میکند و سپس با استفاده از مجموعه متغیرهای جدید که ترکیب خطی از متغیرهای اولیه است، تعداد ابعاد کاهش مییابد و نقش هر یک از متغیرها در تغییرپذیری مشخص میشود - . - Lillesand, T., & et al., 2014
مدل فرکتالی عیار- مساحت توسط Cheng و همکاران - 1994 - مطرحشده است که استفاده کاربردی برای جداسازی آنومالیهای ژئوفیزیکی و ژئوشیمیایی از زمینه دارد. این روش نهتنها قابلیت جداسازی آنومالیهای ژئوشیمیایی را داراست بلکه قابلیت بالایی برای طبقهبندی تصویر دارد. با توجه به اینکه نتایج حاصل از این روشها تصاویر سیاهوسفید هستند لذا جهت تعیین نقاط آلتراسیون میتوان از روش فرکتالی عیار مساحت استفاده کرد - . - Shahriari, H., & et al., 2015 هدف این کار پژوهشی، بررسی طیفی، آشکارسازی و ارزیابی آلتراسیون های مرتبط با کانسارهای مس پورفیری با استفاده از روش های ترکیب رنگی کاذب، نسبت باندی و تحلیل مؤلفه اصلی و تعیین حدود جدایش در این روشها با استفاده از روش فرکتالی عیار-مساحت است.
زمینشناسی:
این محدوده در برگه 1:250000 بیرجند و 1:100000 سرچاه شور و شرق اندیس معدنی شاه سلیمان علی قرار دارد. منطقه اکتشافی شادان ازلحاظ تقسیمات ساختاری در حاشیه شرقی بلوک لوت قرارگرفته است. بیش از 17 توده نفوذی اسیدی تا حد واسط با ترکیب دیوریت تا سینیت در منطقه شناساییشده است. این ناحیه از سنگهای پورفیری آندزیتی، ولکانیک های ائوسن - توف، گدازه و پیروکسن آندزیت - و نفوذیهای میکرودیوریتی و گاه مونزونیتی-کوارتز مونزونیتی تشکیلشده است.
در منطقه شادان گسلهای فراوانی وجود دارد که دودسته گسل و خطواره اصلی در آن دیده میشود: یک دسته گسلهایی با روند شمال غرب- جنوب شرق که دایک ها نیز از همین روند تبعیت میکنند و دسته دیگر با روند شمال شرق-جنوب غرب میباشد. تعداد کمتری نیز با روند شمالی-جنوبی و با طولی کمتر در منطقه دیده میشود، اما اثر آنها چندان معلوم نیست. در بخش شمالی و شرقی عملکرد تکتونیک بیشتر است.
بحث
امروزه انجام مطالعات اکتشافی با استفاده از روشها و فناوریهای مدرن یکی از اولویتهای مطالعاتی در کشورهای مختلف جهان میباشد. سنجشازدور علم و هنر و به دست آوردن اطلاعات درباره یکشی، منطقه یا پدیده تحت بررسی است. ازآنجاییکه سنجنده ASTER بر مبنای نیازهای زمینشناسی طراحیشده است، بنابراین از تصاویر سنجنده میتوان بهعنوان ابزاری نیرومند در اکتشاف ذخایر معدنی در مراحل ابتدایی بهمنظور اکتشاف کانی سازی مقدماتی و تهیه نقشههای دگرسانی، با هزینه کم و دقت بالا استفاده کرد - . - Di Tommaso & et al.,2007
پیشپردازش دادههای ماهوارهای
بهمنظور دریافت اطلاعات از تصاویر ماهوارهای لازم است پیش از استفاده از آنها پیشپردازشهای هندسی و رادیومتری بر روی تصاویر خام صورت گیرد - . - Khaleghi, M., & et al., 2014 بهمنظور استفاده تصحیح از دادهها، تصاویر هر سنجنده با استفاده از تصویری از منطقه که دارای مختصات صحیح بود، با استفاده از روش هندسی تصویر به تصویر، زمین مرجع شدند. تصحیح رادیومتریک شامل تصحیح خطای سنجنده و اتمسفریک است. در مرحله پیشپردازش رادیومتری دادهها از کسر اثر تیرگی که یک روش آماری است استفاده گردید. این روش اثر پراکنش جوی را حذف مینماید. همچنین روش برای حذف اثرات گردوغبار بر روی طیف بازتابی در تصاویر انجامگرفته است.
ترکیب رنگی کاذب - : - FCC
در دورسنجی استفاده از رنگها اطلاعات بصری و مفهومی بیشتری را در اختیار ما قرار میدهند.
