بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این تحقیق شناسایی عوامل موثر بر رشد و توسعه ورزش های همگانی در بین زنان و مردان سالمند استان ایلام می باشد. این تحقیق از نظر هدف از نوع کاربردی است. از نظر روش جزو تحقیقات توصیفی - تحلیلی است. گرد آوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای و میدانی بوده و ابزار تحقیات میدانی شامل مشاهده ، مصاحبه و پرسشنامه بوده است.
جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه زنان و مردان سالمند بالای 60 سال شهر ایلام می باشد که طبق آمار سال 1390 حدود 95000 نفر جمعیت لذا با استفاده از جدول مورگان تعداد 380 نفر بصورت تصادفی بعنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار این تحقیق پرسشنامه محقق ساخته بر اساس مطالعات پیشین می باشد. روایی محتوایی و صوری تحقیق به روش خبره سنجی توسط 10 نفر از اساتید و متخصصان تایید شده و همچنین پایایی درونی پرسشنامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ 0/86 محاسبه شد که نمره قابل قبولی است.
تجزیه و تحلیل آماری تحقیق در دو بخش داده های دموگرافیک با استفاده از آمار توصیفی - میانیگین، واریانس و.. - و تحلیل های استنباطی جهت شناسایی چالش های زیست محیطی - عامل ها - از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی استفاده و همچنین کلیه تجزیه و تحلیل ها در نرم افزار spss20 انجام شد. نتتلیج پژوهش نشان داد که عامل بهداشتی و روانی و کمبود اجتماعی و فرهنگی، عامل اقتصادی از مهمترین عوامل موثر بر رشد و توسعه ورزش های همگانی در بین زنان و مردان سالمند استان ایلام می باشد.
.1 مقدمه
ورزش با سرشتی بسیار پرنفوذ، تقریبا بر همه جنبههای زندگی روزمره ما اثر میگذارد. ورزش با داشتن جایگاه رفیع در جامعه، دو جنبه مثبت و منفی را دارد. ورزش به عنوان محلی برای ایجاد دگرگونیهای اجتماعی قدرتی باور نکردنی دارد. ورزش میتواند به شکل دادن و دائمی ساختن بسیاری از ارزشهای اجتماعی که بسیار مورد توجه هستند کمک کند. این گونه ارزشها مشتمل بر سختکوشی، از خودگذشتگی، رعایت حقوق دیگران، رعایت قوانین حاکمه، بازی منصفانه، وفاداری، تعهد، قابلیت اعتماد و نظم شخصی است، ورزش می تواند به پایداری افراد و به طور کلی ثبات جامعه یاری رساند.
امروزه ورزش ابزاری برای ارتقای سطح رفاه و آسایش و همچنین راهی برای تقلیل استرسها و عوامل خطرزای تندرستی در آحاد جامعه است. ورزش شامل همه اشکال فعالیت بدنی به صورت مشارکت سازمان یافته یا تصادفی برای بروز یا بهبود زیبندگی جسم و آسایش روان، ایجاد روابط اجتماعی یا دستیابی به نتایج در جریان رقابت در همه سطوح تعریف شده است - حیدری 1390، . - 12
به طور کلی ورزش در تمام دوران زندگی اهمیت زیادی دارد و موجب میشود افراد زمان مناسبی برای گذران اوقات فراغت خود داشته باشند و در تأمین سلامت جسمی و روحی آنان تأثیر بسیار زیادی دارد. بسیاری از آثار نامطلوب محیط اجتماعی، اقتصادی، وضع خانوادگی، وراثت و مانند آن از طریق ورزش کاهش مییابد یا فواید آشکار مشارکت در فعالیتهای بدنی را می توان در سه بعد ، حتی به طور کامل از بین میرود برشمرد .
از جمله فواید جسمانی مشارکت در فعالیتهای بدنی، افزایش سطح سلامت، افزایش آمادگی جسمانی،کاهش وزن، افزایش قدرت بدنی، از کارکردهای روانشناختی یا فردی آن افزایش بهزیستی روانشناختی، کسب شادی و طراوت، لذت و تفریح، و از جمله کارکردهای اجتماعی آن، گسترش شبکه روابط اجتماعی و کسب ، پاداشهای اجتماعی است - بلایر ،. - 2010
توسعه و اعتلای تربیتبدنی و ورزش در جامعه ما منوط به تحول سازنده و مثبت در برنامههای جاری ورزشی است - منظمی 168،. - 151-1390 قرن بیستم قرن ورزش همگانی و تفریحی است - گرگینو 2001، . - 173-194 ورزش همگانی معادل کلمه انگلیسی ورزش برای همه و ورزش عمومی است. معمولاً به فعالیتهای ورزشی اطلاق میشود که جنبه تفریحی داشته و بدون توجه به نتیجه آن انجام شود.
در بعضی از منابع واژه مشارکت کلان را معادل ورزشهای همگانی میدانند - برنامه توسعه راهبردی ورزش قم، 1389، . - 5 بر اساس تعاریف کلاسیک، ورزشهای همگانی فعالیتهایی را در بر میگیرد که شکلی از فعالیتهای جسمی یا حضور منظم در فعالیتهای جسمانی است که سلامت بدن و روان را بهبود بخشد، روابط اجتماعی را شکل دهد و یا منجر به نتایج مثبت شود - مول 1997، . - 87 حیدری - 1390 - ورزش همگانی را هر فعالیت ورزشی میداند که پرداختن به آن بدون در نظر گرفتن سن، جنس، توانایی و وابستگی اجتماعی امکان پذیر باشد و پرداختن به آنها غالبا نیازمند آموزشهای ویژه یا طولانی مدت نباشد و معمولا با کمترین امکانات و در فضاهای عمومی قابل انجام باشد.
ورزشهای تفریحی که مترادف با ورزشهای همگانی است، پرداختن به مجموعهای از فعالیتهای ورزشی ساده، کم هزینه، بدون رسمیت، فرح بخش و با نشاط است که فرصت و امکان شرکت در آنها برای همه افراد وجود داشته باشد. ورزشهای همگانی و تفریحی در قالب پنج فعالیت و برنامه جداگانه و مرتبط با هم اجرا میشود که عبارتند از ورزش آموزشی، ورزش غیررسمی، ورزش درون بخشی، ورزش برون بخشی و ورزش باشگاهی - مول 1997، . - 97 امروزه به وضوح روشن است که ساختار سازما نها به گون های پیچیده شده که آ نها بدون برنام هریز یهای دقیق به هیچ وجه نم یتوانند به حیات خود تداوم بخشند .
سازما نهای ورزشی نیزا زا ین مقوله مستثنی نیستند .برنامه ریزی در سازما نهای ورزشی همانند هر سازمان دیگری به عنوان مه مترین وظیفه مدیریت به شمار م یرود .در حقیقت، برنام هریزی در یک سازمان ورزشی باعث م یشود تاا هداف همه فعالی تها و تلا شهای گروهی تعیین شده و نحوه دستیابی به آن اهداف طر حریزی شود - مظفری، . - 1388 ورزش همگانی نیز همانند هر سیستم دیگر نیازمند تدوین اهداف کلان، استراتژی ها و برنامه های عملیاتی است تا ضمن آگاهی از مسیر حرکت بتواند از هرگونه دوباره کاری ، بیراهه رفتن و به هدر رفتن منابع مالی، انسانی، فیزیکی و اطلاعاتی خود اجتناب ورزد.
امروزه در میان صاحب نظران دیگر بحث اهمیت و ضرورت ورزش و توجیه آن برای مردم مطرح نیست، بلکه برنامهریزی و سرمایه-گذاری در این امر به منظور ارضای نیازهای اجتماعی به عنوان ضرورتی اجتنابناپذیر درآمده است. در ورزش کشور نیز، به طور کلی نتایج پژوهشهای انجام شده نشان داده است که فقدان سیاست، خط مشیهای راهبردی، عدم هماهنگی بین مجموعه نهادها، سازمانها و دستگاههای اجرایی مرتبط با ورزش، ناکافی بودن منابع مادی و انسانی در حوزهای مختلف ورزشی و بعضاً انجام کارهای موازی و عدم نظارت کافی بر فعالیتهای ورزشی از جمله مهمترین نارساییهای ورزش کشور محسوب میشوند - برنامه توسعه راهبردی ورزش قم 1389، . - 5 ورزش به معنای رایج امروزی نمودی نو است که در آن ورزش همگانی قویا مورد توجه قرار گرفته است.
ارتقاء سلامتی جامعه در بطن توسعه و ترویج ورزش همگانی قرار داد. ورزش همگانی به عنوان یکی از پدیدههای جامعه مدرن، همواره مورد تقاضای شهروندان بوده است. دولتها و موسسات عمومی نیز برای برآورده کردن این تقاضاها به عنوان حقوق شهروندی، امکانات متناسبی را عرضه میکنند. در ایران احداث ایستگاههای ورزش همگانی در شهرهای بزرگ و کوچک برای پاسخ به این خواست یا ایجاد چنین تقاضایی است. اما مشاهدات ساده نشان میدهد که استفاده از این امکانات آن طور که انتظار میرود مورد استقبال قرار نگرفته است. به عبارت دیگر و به زبان جامعه شناختی، شرایط اجتماعی امکان دستیابی یا استفاده از امکانات ورزش همگانی آنچنان که انتظار میرود فراهم نشده است - سعیدی 1390، . - 132
تقوی - - 1385 با انجام پژوهش تحت عنوان " بررسی وضعیت اجتماعی، اقتصادی و انگیزه های شرکت کنندگان در ورزش همگانی" اظهار داشت که انگیزه کسب سلامتی و آمادگی جسمانی، لذت و نشاط از دیدگاه آزمودنی ها در اولویت اول قرار دارد. پس از آن نیز آزمودنی ها با انگیزه بهبود روابط شغلی و زندگی ، پیشگیری و درمان بیماری ها، تعامل اجتماعی در فعالیت های ورزش همگانی شرکت می کنند. مقایسه عناصر و عوامل مربوط به هر یک از انگیزه های اصلی شرکت نیز نشان داد که احساس سلامتی و جوانی، احساس شادی، بهبود روابط با دیگران، کاهش مصرف دارو و آشنایی با افراد در بالاترین اولویت قرار دارد.
همچنین از بین دلایل شخصی، مفرح بودن فض ای تمرین، کم هزینه بودن و تشویق اعضای خانواده و دوستان از دلایل اصلی شرکت در ورزش همگانی در نظر گرفته شده است. رمضانی خلیل آباد - 1375 - در تحقیقی "تحت عنوان بررسی انگیزه های افراد شرکت کننده در ورزش های همگانی شهر تهران" عواملی چون کسب نشاط و احساس لذت، پیشگیری از بیماریها، فرح بخش بودن ورزش و در نهایت برخوردار بودن از عواطف اجتماعی و ارضاء نیاز تعلق به گروه را به عنوان علل مشارکت افراد به ورزش های همگانی می داند.
در پژوهشی که به وسیله بیراستدت1 در سال 1983 در مورد " گرایش زنان و مردان آلمانی به ورزش های همگانی" انجام گرفت، 2500 مرد و زن در آن مشارکت نمودند، نتایج زیر حاصل گردید، زنان کمتر از مردان انگیزه شرکت در برنامه های ورزش همگانی از خود نشان دادند مردان بیشتر به ورزش های رقابتی و زنان کمتر به ورزش هایی که دارای برخورد بدنی باشد علاقه مند بودند، زنان برا ی تناسب اندام شان به برای ورزش اهمیت بیشتری قائل می شدند. مردان به رشته های رزمی، قدرتی و بالاخص فوتبال و زنان بیشتر به ژیمناستیک علاقه مند بودند.
درصد شرکت کنندگان بزرگسال در ورزش های همگانی، مردان 17 درصد و در زنان 12 درصد را به خود اختصاص دادند. همچنین درصد شرکت کنندگان جوان بین 14 تا 24 سال در ورزش های همگانی، در مردان 38 درصد و زنان 21 درصد بوده است. همچنین مسینگ 2 در سال 1999 در سوئد در مورد "اولویت های مردم در پرداختن به ورزش های همگانی سوئد" انجام پذیرفت، این نتیجه ارائه گردید که: مشارکت مردم در برنامه های ورزشی همگانی در سی سال گذشته افزایش یافته و فعالیت های مورد علاقه مردم، اسکی و اسکیت بازی می باشد.
به طور میانگین روزانه 19000 فعالیت ورزشی سازمان یافته در سوئد انجام می شود که حدود 200/000 کودک و نوجوان سوئدی به فعالیت ورزشی می پردازند. مسینگ، در تعیین اولویت های مردم در پرداختن به ورزش های همگانی، حفاظت از محیط زیست ، توجه به افراد فقیر و تنگدست، توجه به نیازهای مردم،جنبه سرگرمی فعالیت ها، فرصت های برابر برای همه مردم ،کیفیت فعالیت ها می باشد. پژوهش های به عمل آمده به وسیله سوپیتر ساماهیتو 3 در مرکز علوم ورزشی تایلند بین سال های 1977 تا 2001 تحت عنوان "روش های گسترش ورزش همگانی" راهکارهای ذیل را برای رشد و توسعه ورزش همگانی در تایلند، ارائه داد:
-1 باید مردم تایلند را با نتایج مثبت شرکت در ورزش های همگانی، در ابعاد مختلف زندگی شان آشنا نمود.
-2 باید حضور مردم را برای شرکت در ورزش های همگانی تسهیل کرد.
-3 انجمن ورزش های همگانی را در تمام شهرهای تایلند تاسیس نمود.
-4 برای اوقات فراغت مردم گردشگاه هایی احداث نمود که در آن، امکانات ورزش کردن عموم مردم، مربی ورزش های همگانی و برنامه های پیش بینی شده برای ایجاد انگیزه ورزش کردن در آن ها، فراهم شده باشد.
-5 مراکز وابسته به علوم ورزشی و ورزش همگانی بتوانند ورزش علمی را به گونه ای برای مردم تایلند عرضه کنند که مورد پذیرش مردم و بر اساس نیاز و قابل استفاده برای آنها باشد.
