بخشی از مقاله
چکیده:
بررسی و شناخت دقیق ویژگ یهاي مخازن هید روکربنی میتواند کمک بسیار زیادي در مدیریت به ره برداري از چاههاي تولیدي و توسعه میدانها داشته باشد. این مطالعه بر روي سازند سورمه در میدان نفتی سلمان انجام گرفته است. در این پژوهش جهت بررسی لیتولوژي از کراس پلاتهاي نوترون-چ گالی و نوترون-صو تی توسط نرم افزار ژئولاگ استفاده شده و نهایتاً ترکیبی از سنگ آهک، دولومیت، انیدریت و مقدار بسیار کم شیل شناسایی شده است. همچنین، نتایج دادههاي چاهنگاري نشان م یدهد که این واحد سنگی داراي کیفیت مخ زنی مناسب میباشد.
مقدمه:
بخش بالای ی سازند سورمه - زون معادل بخ ش مخزنی سازند عرب - با سن ژوراسیک بالایی - کیمریجین- تاتیونین - ، قدیمیترین سازند مخزنی گروه خامی محس وب میشود. ای ن واحد از نظر ترکیب سنگ شناسی عمدتاً از لایههاي آهک، دولومیت و انیدریت تشکیل شده اند. سازند سورمه در نواحی فارس ساحلی و قسمت جنوبی فروافتادگی دزفول که سازند هیث وجود دارد، در زیر این سازند قرار میگیرد ولی در نواحی فارس میانی سازند س ورمه به طور یکنواخت به سازند فهلیان تبدیل میشود
این سازند را با توجه به گسترش جغرافیایی دیرینه گسترده آن - Zigler, 2001 - میتوان به عنوان سنگ مخزن احتمالی مواد هیدروکربور ي در نظر گرفت. سازند سورمه هم ارز سازند عرب در عربستان سعودي و دیگر کشورها ي عربی است که مخازن بسیار عظیم نفت را در خود دارد
میدان سلمان به عنوان منطقه مطالعاتی در 144 کیلومتري جنوب جزیره لاوان واقع شده است و در مرز مشترك ایران و امارات متحده عربی در خلیج فارس قرار گرفته است. این میدان داراي یکی از بزرگترین تأسیسات نفتی در خلیج فارس بوده که با میدان ابولبوخوش - ابوظبی - مشترك م یباشد. میدان س لمان به صورت تاقدیس شکل با تقارن به سمت شمال میباشد. این میدان داراي طول 14/5 و عر ض 12/5 کیلومت ر بوده و داراي شیبی حدوداً 3 5 درجه در جنوب شرق با جهت N50W میباشد . - Gazban, 2007 - در این میدان بخش بالایی سازند سورمه - - Arab- به عنوان زون مخزنی اصلی م حسوب میشود.
در این پژوهش، دو چاه A و B از میدان سلمان به مختصات تقریبی 53°10 طول شرقی و 25°33 عر ض شمالی مورد مطالعه قرار گرفته اند. بخش بالایی سورمه و هیث در چاه A، عمدتا توسط تناوبی از لایههاي انیدریتی و
دولومیتی با رخساره وکستون/پکستون بایوکلستی تشکیل شده است. شرو بخش پایینی با رخساره وکستونی آغاز
شده و به گرینستون اوولیتی/بایوکلستی دولومیتی شده میانجامد. بخش میانی غالباً تبخیري و دولومیتی است. مغزه حاصله در این فاصله که در محیط رسوبی سابخا و رمپ داخلی تشکیل شد ه، شامل قالبهاي فسیلی ریز، دوکفهايها، استراکود و دانههاي اسکلت ی میکرایتی شد ه است. مرز بالای ی این سازند، سازند انیدریتی هیث میباشد. در این چاه از عمق 2360/6 تا 2531/2 متري سوندینگ صورت گرفته شده است
شکل :1 نقشه جغرافیاي دیرینه نهشته هاي ژوراسیک بالایی در محدوده خلیج فارس . نهشته هاي کربناته پلت رمی منتسب به سازند سورمه به رنگ سبز نشان داده شده است.
داده هاي مربوط به چاه B از عمق 2 342/6 تا 2511/95 متري به دست آمده است. در ای ن چاه بخش بالایی سورمه و هیث عمدتًا از جنس انیدریت ضخیم و لایههاي دولومیت میباشد. بخش پایینی با لایههاي انیدریتی ضخیم شروع شده و به دنبال آن رخساره گ رینستون بایوکلستی/اوولیتی نهشته شده است. دانههاي مو جود در این رخساره شامل اینتراکلست ، اووئیدهاي دولومیتی شده و خردههاي اسکلتی میکرایتی شده هستند که منافذ موجود توسط تبخیريها پر شده است. در بخش میانی غالباً انیدریت به همراه اندک ی مادستون دولومیتی شده وجود دارد
روش تحقیق:
در این مطالعه از نرم افزار ژئولاگ براي آنالیز و ارزیابی خواص مخزن استفاده شده است. این نرم افزار داراي دو روش اصلی ارزیابی پتروفیزیکی است که عبارتند از:
-1 روش محاسبه قطعی - Deterministic - به صورت مرحله به مرحله و پیوسته پارامترهاي پتروفیزیکی را محاسبه میکند.
-2 روش احتمالات - Multimin - که بستگی به نمودارهاي مناسب، کامل و قابل استفاده دارد تا بتوان به کمک آنها پارامترهاي مجهول را محاس به نمود و بهترین نتیجه زمانی به دست میآید که تمامی نگارها موجود باشند.
در این پژوهش، دادههاي چاه نگاري مروبط به یک چاه مورد استفاده قرار گرفته است. شناسایی لیتولوژي به عنوان یکی از مهم ترین مراحل در ارزیابی خواص مخزنی بوده که توسط مقاطع نازك میکروسکوپی، مطالعه نمودارها و کراس پلاتها امکان پذیر میباش د. براي تعیین لیتولوژي از کراس پلاتهاي نوترون-چگالی و نوترون-صوتی استفاده و نهایتاً با چارتها ي اشلامبرژر مقایسه شده است.
کراس پلات نوترون-چگالی: از این کراس پلات جهت محاسبه لیتولوژي و تخلخل استفاده میگردد. دادهها ي نوترون در مقابل دادههاي چگالی پلا ت میشوند، کرا س پلات نوترون- چگالی بهترین حد تفکیک را میان لیتولوژيهاي مختلف را دارا میباشد، و لیتولوژيهاي مختلف آهکی ، دولومیتی و ماسه سنگی را از هم جدا میکند. موقعیت قرارگیري نقاط پلات شده که در شکل 2 نشان داده شده مربوط به لیتولوژي موجود در مخزن میباشد.
شکل :2 کراس پلات نوترون-چگالی ج هت تعیین لیتولوژ ي مخزن مورد مطالعه.
شکل :3 کراس پلات نوترون-چگالی جهت تعیین لیتولوژي
کراس پلات نوترون-سونیک : قبل از استفاده از این کراس پلات لازم است که ابتدا نگارها از لحاظ شیل و هیدروکربن تصحیح شوند. در این چار تها دو سري از خطوط ترسیم شدهاند که مربوط به فرمول وایلی و ریمر هستند. جداشدگی این خطوط بسیار خوب بو ده و از این رو براي تعیین لیتولوژي از قدرت تفک یک مناسب بر خوردارند
نمودار نوترون را در مقابل سونیک پلات میکنیم، نقطه پلات شده همان محلی است که با توجه به فاصله از خطوط ماتریکس نشانگر درصد لیتولوژي میباشد. موقعیت نقاط پلات شده در شکل 4 لیتولوژي را مشخص نموده است.
