بخشی از مقاله
چکیده
در شهر تهران به دلیل وجود شرایط تکتونیکی فعال، پتانسیل رخداد زمین لرزه هاي بزرگ، تراکم جمعیت زیاد و ساخت و ساز غیرمنظم، در معرض ریسک بالاي زلزله قرار دارد .علاوه بر خطر لرزهاي که تهران را تهدید میکند، وقوع آتش سوزي پس از زلزله نیز میتواند به طور چشمگیري خسارات ناشی از یک زلزله بزرگ در این شهر را افزایش دهد
در این راستا، ابتدا نقشه هاي پهنه بندي عوامل موثر بر ریسک آتش سوزي پس از زلزله در تهران از جمله خطر زمین لرزه، معرضیت و تعدادي از فاکتورهاي آسیب پذیري با استفاده از GIS آماده شده است .سپس، این فاکتورها با یکدیگر ترکیب شده و نقشه ریسک نهایی که نشان دهنده ریسک نسبی آتش سوزي پس از زلزله در نواحی مختلف شهر تهران میباشد تهیه گردیده است
از این رو به نظر می رسد که بتوان راهکاري به منظور افزایش نیاز به ایمنی و تبدیل آن به یک خواست دائمی با توجه به ریسک بالاي مولفه هاي شناسایی شده ارائه داد .این پیشنهاد براي ایمنی بیشتر و یک پیشنهاد بین سازمانی است
در ادامه میتوان با توج ه به نتایج بدست آمده نسبت به ارائه راهکارهایی تحت عناوین: فرهنگ سازي، تقویت جامعه صنفی مهندسی ، ایجاد خواسته در جامعه ، توجه به جامعه به عنوان رکن اصلی چرخه عرضه و تقاضا، محسوس و قابل سنجش کردن کیفیت ساختمان ها پس از ساخت، ارزیابی و رتبه بندي ساختمان ها، تعیین معیارهاي ارزش گذاري کیفیت خدمات مهندسی، رفع چالش هاي شرکتی کردن ساخت و سازها، رفع چالش هاي شناسنامه فنی ساختمان، تدوین و اصلاح آئین نامه ها و دستورالعملها و راهنماهاي مربوطه، رفع چالش هاي بیمه ساختمان، مقاوم سازي کم هزینه و ساخت سازهاي امن داخل ساختمان، ساده سازي جزئیات اجرایی سازه، ترویج استفاده از مصالح استاندارد و با کیفیت، ترویج استفاده از مصالح بنایی و سازه اي نوین مقاوم در برابر زلزله، تبلیغات، بازاریابی و برندسازي در صنعت ساختمان، تدوین ماتریس ایمنی، رفع چالش هاي پلیس ساختمان، ترویج صنعتی سازي ساختمان و توجه دانشگاه ها و پژوهشگاه ها به نیازهاي واقعی، اشاره کرد.
مقدمه
آتش سوزي یکی از فاجعه بارترین پیامدهاي ثانویه زلزلهخصوصاً در مناطق شهري بزرگ است .درصورتی که حین زلزله خطوط برق و خطوط لولیه گاز شکسته شوند، آتش سوزي به سرعت پس از زلزله آغاز میشود .در شرایطی که خطوط و یا مخازن آب نیز دچار شکستگی شده و امکان آبرسانی براي مهار آتش مختل شود، مشکل آتشسوزي دوچندان میگردد.
پس از سال2010 و2011زلزله کانتربري، در نیوزیلند موضوع ایمنی ساختمان با استانداردهاي لرزه اي آینده نگر تحت بررسی قرار گرفته است هدف آن افزایش سرمایه گذاري ملی در بهبود لرزه اي براي کاهش فاجعه و خطر و منافع عمومی و تجاري در ایمنی ساختمان و استفاده از سیاست هاي رفتاري بهتر براي برقراري ارتباط خطرات ساخت و ساز، و عناصري که تحت تاثیر قرار دارند.
پس از فاجعه زلزله وان در سال 2011 و ازمیر در ترکیه براي بهبود در مدیریت بحران و بازیابی، یک رویکرد مدیریت پس از زلزله صورت گرفت .که به توازن نیازهاي فوري در بازسازي زیرساخت و اقتصاد با اهداف برنامه ریزي دراز مدت و ارتقاي کیفیت زندگی پرداخته شد .و از نتایج بدست آمده میتوان اشاره کرد که تنها بهبود ایمنی کارآمد نیست، بلکه انعطاف پذیري بافت شهري و ایمنی جامعه پس از زلزله نیز تاثیر بسزایی در دارد.
براساس گزارش هاي سازمان ملل متحد، سازمان جهانی بلایا ، کشور ایران نه تنها در زمره کشورهاي بلاخیز جهان رتبه بندي شده است، بلکه رتبه نخست را از نظر بیشترین تعداد موارد مرگ متعاقب بروز زلزله داشته است
روش تحقیق
در این مقاله سعی شده است با یک روش نظري نسبت به شناسایی مولفه هاي موثر در ایجاد حریق، بعد از وقوع زلزله اقدام شود و سپس با توجه به یافته هاي منتج شده از نتایج آن با یک روش تحلیلی با توجه به مولفه هاي موثر در بروز حریق، بعد از وقوع زلزله و پیامد هاي آنها و خسارات ایجاد شده، نسبت به ایجاد نیاز به ایمنی در جامعه و افزایش ایمنی در جامعه اقدام شود و براي پیاده سازي هریک از اقدامات جهت افزایش ایمنی و ایجاد نیار به ایمنی در جامعه راهکار کارشناسی مربوطه ارائه گردیده است.
یافته ها
ارزیابی ریسک آتش سوزي پس از زلزله در تهران
از نظر ریسک زمین لرزه، شهر تهران یکی از خطرناکترین شهرها در جهان است .شرایط تکتونیکی فعال، وجود منابع بالقوه لرزه زا - به عنوان مثال گسلهاي شمال تهران، مشا و ایوانکی - ، وقوع زمین لرزه هاي تاریخی مخرب با بزرگاي بیشتر از 7 و همچنین وجود رسوبات آبرفتی جوان ضیخیم دردشت جنوب تهران، همه معرف خطر بالاي زلزلهاي است که تهران را تهدید میکند .از سوي دیگر، تهران داراي بییش از8/700/000 جمعیت [7] همچنین داراي ترکیبی از سازه هاي قدیمی غیرمقاوم و همچنین ساختمان هاي بلند مرتیه و مدرن است که به شدت بر آسیب پذیري این شهر اثرگذاراند.
آتش سوزي هاي سال 2017 در ساختمان هاي بلندمرتبه مانند آتشسوزي ساختمان پلاسکو در تهران - شکل - 1 و بیر گرنفیل در لندن - شکل - 2، توجه ما را به این واقعیت معطوف میکند که مناطق شهري در برابر آتش سوزي پس از زلزله چگونه و تا چه حد مقاوم خواهند بود، بنابراین، مدلسازي خطر زمین لرزه ها و آتش سوزي هاي متعاقب آنها باید به عنوان یک مسئله مهم در استراتژي هاي کاهش ریسک سوانح در مناطق شهري، به ویژه در شهرهاي بزرگ و کلانشهرهاي توسعه یافته مانند تهران، مورد توجه قرار گیرد.طی سالهاي اخیر، محققان بسیاري تلاش کرده اند تا آتش سوزي پس از زلزله را در مناطق شهري مدلسازي و ارزیابی کنند.
