بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر، شناسایی وضعیت وندالیسم مبلمان شهری و عوامل موثر فرهنگی - شامل ضد ارزشها ، ضد هنجارها، خرده فرهنگ همالان ، ضعف اعتقادات مذهبی ، آموزههای رسانه ای و فرهنگ خانواده - برآن در شهر پیربکران بود. روش تحقیق توصیفی ، پیمایشی و شیوه نمونهگیری تصادفی طبقهای و جامعه آماری این تحقیق شامل شهروندان شهر پیربکران به تعداد 13000 نفر بودهاست که با احتساب حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران ، 370 نفر برآورد شد . نتایج نشان داد میانگین عوامل موثر فرهنگی در بعد ضد ارزشها بیشترین و فرهنگ خانواده کمترین تاثیر را داشته اند .
در سنجش وضعیت مبلمان شهری بیشترین میانگین مربوط به تابلوهای ترافیکی با 2,779 واسباب بازی و وسایل ورزشی با1,61 کمترین میانگین را داشته است . همچنین بیشترین میانگین در خصوص مشاهده رقتارهای وندالیستی مربوط به تخریب اسباب بازی و وسایل ورزشی و کمترین آن مربوط به تخریب صندلی ها و نیمکت ها بوده است .
مقدمه:
مبلمان شهری در جهان ، مقوله جدیدی است که با قدمت کوتاه خود امروزه توانسته است ، از حوزه خدمات شهری به سایر حیطههای دیگر از قبیل فرهنگ ،سنت ، توریسم و غیره راه یافته ، از محوریت و اهمیت خاصی برخوردار شود - حسینی ،. - 53 :1385 بیشک بخش عمدهای از عناصر تشکیل دهنده ی سیمای هر شهر ، مبلمان1آن است ؛ اجزایی که گذشته از کاربردهای خاص خود، به زیبایی و انتظام شهر نیز، سامان میبخشند.
مبلمان شهری 2مناسب ،سهم مهمی در به وجود آوردن آرامش و سلامت روحی و ذهنی افراد دارد؛ علاوه بر این کارکردهای مهمی در زمینه هویت بخشی شهری ، زیبایی محیط زندگی ، تسهیل در امر زندگی شهری ، امکان بهره مندی اقشار خاصی - سالمندان ، معلولان ، کودکان - نیز بر عهده دارد. بر این اساس توجه به مبلمان شهری در مدیریت شهری قابل توجه مسئولان است .
اگر چه عوامل متعددی همچون ،طراحی و مصالح مناسب ، رنگ و ... در ساخت مبلمان شهری مناسب دخیل هستند، اما مهمترین عامل انسانی که میتواند کیفیت مبلمان شهری را تعیین نماید مشارکت شهروندان در حفظ و نگهداری آن است.اینجاست که بی توجهی به عوامل ترغیب کننده و تسهیل کننده مشارکت شهروندان در زمینه حفظ و نگهداری مبلمان شهری زمینه تخریب آنرا علاوه بر هزینههای زیادی که برای حفظ ونگهداری آن میشود در برخواهد داشت.
از طرفی، سالم بودن مبلمان شهری شهر، نشانگر نظم موجود در مدیریت شهری یک شهر از یک سو و حفظ و نگهداری از آن ، نشانه فرهنگ والای شهری شهروندان یک شهر است . هرساله شهرداریها هزینههای زیادی جهت نصب ،نظافت ، بازسازی و مراقبت از مبلمان شهری با هدف تامین رفاه و آسایش شهروندان ، انجام میدهند . همواره با آسیب فیزیکی1از سوی افراد اوباشگر و وندالها ،تهدید میشوند که تبعات ناشی نهایتاً به خود شهروندان بر میگردد.
مشارکت فرهنگی و اجتماعی شهروندان به ویژه در حفظ مبلمان شهری ازجمله مسائل جدیدی است که در حوزه مباحث شهروندی و مدیریت شهری مطرح میشود سوال اینجاست که با وجود اینکه این مبلمان جهت رفاه شهروندان و از عوارض و مالیاتی که پرداخت میکنند ؛تهیه میشود چرا همواره با تهدید روبروست ؟ وندالها دارای خصوصیات فردی ،خانوادگی ، اعتقادی ، شخصیتی و رفتاری کم وبیش با وندالهای مطالعه شده درجوامع دیگر مشابهت دارند که این عوامل نشان دهنده آن است که وندالها یک تیپ یاگروه بزهکار واجد ویژگیهای فردی ،شخصیتی،خانوادگی، اعتقادی و رفتاری مختص به خود هستند که آنها را از افراد غیر وندال ممتاز و متمایز میسازد - محسنی تبریزی . - 269 :1383
براین اساس ، وندالیسم را عملی عمدی و آگاهانه میدانند که بیشتر متوجه وسایل عمومی و بیجان میگردد.صورتی غیرمستقیم همراه با پرخاشگری فیزیکی داشته و مسکنی برای کاهش احساس ناکامی و رسیدن به آرزوهای فرد است - بهرامی مهنه . - 40 : 1383 وندالیسم همچون سایر انحرافات اجتماعی ناشی از ناسازگاریهای حاکم بر روابط فرد و جامعه است و در اثر تضعیف و فروپاشی اخلاقی در تنظیم روابط بین افراد بوجود میآید. میتوان گفت در اثر تزلزل نهادهای جامعه در انتقال ارزشهای اجتماعی بروز و ظهور میکند - کلارک2، 92 :1991 - .
از طرفی عواملی همچون ترغیب ساختاری ، فشارهای ساختاری ، باور همگانی شده ، عوامل شتاب دهنده ، بسیج مردم به عمل جمعی و عملکرد نظارت اجتماعی از جمله عواملی هستند که در رفتار جمعی تأثیر بسیار زیادی دارند. موفقیت و یا عدم موفقیت رفتارهای جمعی به توفیق یا عدم توفیق مکانیسم های نظارت اجتماعی درون جامعه بستگی دارد. این مکانیسم های نظارت اجتماعی ، مانند نیروی انتظامی ، دولت و رسانه های همگانی ، با همدیگر بر بازده رفتار جمعی تأثیر می گذارند - کوئن 246 :13843؛. - 249 هدف اصلی تحقیق ، به شناسایی عوامل فرهنگی موثر بروندالیسم مبلمان شهری در شهر پیربکران می پردازد . و اهداف فرعی نیز شامل موراد زیر است
1. شناسایی ضدارزشهای فرهنگی موثر بر وضعیت مبلمان شهری در شهر پیربکران
2. شناسایی ضد هنجارهای فرهنگی موثر بر وضعیت مبلمان شهری در شهر پیربکران
3. شناسایی ضعف اعتقادات مذهبی موثر بر وضعیت مبلمان شهری در شهر پیربکران
4. شناسایی آموزه های رسانهای موثر بر وضعیت مبلمان شهری در شهر پیربکران
5. شناسایی نقش خرده فرهنگ همالان موثر بر وضعیت مبلمان شهری در شهر پیربکران
6. شناسایی عوامل فرهنگ خانواده موثر بر وضعیت مبلمان شهری در شهر پیربکران
7. شناسایی تفاوت نظرات آزمودنیها با توجه به ویژگیهای جمعیتشناختی آنها - سن ، جنسیت ، سطح تحصیل ،شغل وسطح تحصیل والدین آنها -
پیشینه تحقیق
تاریخ تحول مبلمان شهری با تاریخ شهر و خیابان آمیخته است . از پیدایی نخستین تمدنها تا ظهور نوشهرهای پیشرفتهی معاصر ، این امر مصداق دارد . تظاهر حالات ابتدایی بعضی از عناصر و مبلمان شهری را میتوان به آنها نسبت داد . وجود انواع تندیسهای سنگی از پادشاهان و نمادهای دین زرتشتی ، نشستن گاه ها ، لوحهای سنگی ، گلجایها و انواع آبنماها در زمان حکومت هخامنشی در ایران ، نمایانگر قدمت طولانی مبلمان شهری در کشور است .
بر اساس شواهد تاریخی ، به کارگیری آب به صورت جهنده - فواره - و استفاده ازانواع طرحها در این زمینه نخستین بار در ایران باستان به اجرا درآمده و سپس به سایر کشورها راه یافته است - رضا بیگی ثانی ،. - 65 : 1389 حال در قرن 21 مبحث مبلمان شهری در کنار رفع نیازهای مادی گروه های مختلف استفاده کننده از فضاهای شهری، به بعد زیبا شناسانه آن نیز باید بپردازد و این زیبایی بیش از هر چیز حاصل هماهنگی، وحدت و تنوع، تکرار شوندگی و انعطاف پذیری عناصر دخیل در طراحی شهری است .
چه در غیر این صورت نابسامانی و بی هدفی که امروز به دلیل پراکنده کاری و خود محوریهای به اصطلاح صرفه اقتصادی و نبود الگو وضوابط مناسب و استاندارد شده برای این عناصر بروز کرده چهره شهر را مخدوش نموده و راه گشا نیست - اصانلو و رستمی زاده ، . - 175 : 1389 مهم ترین انواع کج رفتاری و نابهنجاری هایی که طی سالیان گذشته تا به امروز در شهرهای مختلف رخ داده است؛ را محققان در مطالعه در برخی زمینه های گوناگون وندالیسم و اوباشگری را در ایران وجهان بررسی نموده اند.
مطلق و ندری - 1392 - دربررسی جامعه شناختی عوامل موثر بر گرایش دانش آموزان پسر به وندالیسم در محیط مدارس خرم آباد ، شامل 376 نفر و به روش پیمایشی ، به این نتیجه رسیدهاند که بین متغیرهای اقتصادی ، پایین بودن سطح تحصیلات والدین ، جدایی والدین ، خشونت در خانواده ، معاشرت با دوستان بزهکار و فقر فرهنگی با گرایش دانش آموزان به وندالیسم رابطه معنی داری وجود داشته است.
میرفردی و همکاران - 1391 - به بررسی عوامل اجتماعی موثر بر وندالیسم در بین 400 نفر از دانش آموزان دبیرستانی شهر یاسوج با استفاده روش تحقیق پیمایشی پرداخته است نتایج آزمون پیرسون در این تحقیق نشان داده است گرایش به وندالیسم با متغیرهای پایگاه اجتماعی - اقتصادی ،سن و جامعه پذیری رابطه معنا داشته ولی با متغیر جنسیت رابطه معنا دار نداشت .
اقبال و همکاران - 1391 - در تحقیقی به مقوله زیبا سازی مبلمان شهری و مبارزه با وندالیسم به روش توصیفی ، تحلیلی و با تقسیم بندی عناصر مبلمان شهری برای رفع نیازهای مختلف شهروندان - عملکردی و بصری - و با هدف جلب همکاری های بین بخشی در زیبا سازی و نگهداری مبلمان شهری در شهر مشهد پرداخته است و در نهایت با بررسی نقش و عملکرد هر یک سازمانهای ذیربط شهرداری راهکاری مناسب توسط الگویی مناسب جهت یکپارچه کردن مدیریت شهری در این خصوص ارائه داده است .
عزیزآبادی - 1391 - طی پژوهشی به نفش مدیریت فرهنگی در مواجهه با پدیده وندالیسم به روش همبستگی و در یک مطالعه موردی دربین مدیران شهرداری تهران پرداخته است . نتایج تحقیق وی نشان داد که در بین مولفه های پنج گانه مدیریت فرهنگی ، مولفه برنامه ریزی فرهنگی با 0/36 تاثیر گذارترین مولفه فرهنگی محسوب شده است .
حیدری و پارسا مهر - 1391 - در تحقیقی به بررسی عوامل جامعه شناختی موثر بر وندالیسم دانش آموزان دبیرستانی شهر اهواز در بین 376 نفر ،به روش پیمایشی پرداخته است وی با استفاده از تحلیل نتایج دریافت : معادله پیش بینی شدت گرایش به رفتار وندالیستی توانسته 40 درصد از واریانس وندالیسم را پیش بینی کند . ارتباط با افراد بزهکار ، احساس بی قدرتی ، احساس محرومیت نسبی ، انزوای اجتماعی و ناهنجاری از مهمترین عوامل موثر بر رفتارهای وندالیستی تشخیص داده شده است .
نواح و کوپایی - 1391 - در تحقیقی عوامل اجتماعی و شخصیتی موثر بر گرایش به وندالیسم در بین 400 نفر از دانش آموزان دبیرستان شهر اهواز را به وسیله پرسشنامه و با روش پیمایشی مورد بررسی قرار داد.نتایج وی نشان داد ،گروه همسالان تاثیرگذارترین عامل گرایش به وندالیسم در بین آزمودنی های این تحقیق بوده است .
