بخشی از مقاله
چکیده:
سازه های شهری و نیز فعالیت های اجتماعی در شهر، باید به گونه ای با مقتضیات فرهنگی و اجتماعی پیوند داشته باشند که آرامش درونی و ذهنی شهروندان را دچار آشفتگی نسازند. از آنجا که کارون به منزله ی عاملی مهم، حضور تاریخی خود را در خوزستان و به ویژه اهواز نشان داده است عنصری بوم شناختی در زندگی خوزستان و خوزستانی است . پل هایی که نه تنها وظیفه ی نقل و انتقال را بر عهده دارند، بلکه مکان های زیبا و چشم نواز را از لحاظ بصری، فرهنگی و اجتماعی ایجاد نموده اند و به خوبی با محیط خود ترکیب شده اند.
درمیان اجتماعات انسانی، شهر را می توان با توجه به تراکم جمعیت، سرعت و پویایی فعالیت ها، تخصص گرایی و تقسیم کار اجتماعی متمایز دانست. ساختار ارگانیکی شهر به گونه ای است که سطح مراودات فرهنگی واجتماعی بسیار پر حجم اما سطحی و گذرا است. چنین مکانی موجب می شود تا روابط بین مردم ساکن در شهر از کیفیت کافی برخوردار نباشد و نیاز به تعلق اجتماعی، کمتر تامین می شود. این مقاله با توجه به اهمیت موضوع، بررسی نقش پل پیاده با تلفیق پارک جزیره و نقش آن در ایجاد تعاملات فرهنگی اجتماعی بین شهروندان را به عنوان هدف خود قرار داده است و به بررسی رویکردهای فرهنگی و اجتماعی آن در شهر اهواز پرداخته است.
-1 مقدمه
پل یک سازه است که برای عبور از موانع فیزیکی از جمله رودخانه ها و دره ها استفاده می شود. پل های متحرک نیز جهت عبور کشتی ها و قایق های بلند از زیر آن ها ساخته شده است. ایجاد گذرگاه ها و پل ها برای عبور از دره ها و رودخانه ها از قدیمی ترین فعالیت های بشر است. پل های قدیمی معمولا از مصالح موجود در طبیعت مثل چوب و سنگ والیاف گیاهی به صورت معلق یا با تیرهای حمال ساخته شده اند.[1]
از اوایل قرن نوزدهم ساخت پل های معلق، قوسی یا با تیر حمال از آهن آغاز شد. اولین پل معلق از آهن در سال 1796 به دهانه 21 متر در آمریکا ساخته شد، همچنین در سال 1850 یکی از مهم ترین پل های با تیر حمال از جنس آهن متشکل از دو دهانه 140 متر و دو دهانه 70 متری در انگلستان ساخته شد . پل سازی، می تواند علاوه بر مهارت مهندسی سازنده اش، ذوق و زیبایی شناسی او را هم به نمایش بگذارد. سازنده می تواند با توجه به اقلیم و محیط کار، فرهنگ، هویت، و... پلی متناسب با طبیعت پیرامون محیط طراحی نماید و زیبایی پیرامون محیط را در کنار طراحی خود داشته باشد.
بر همین اساس، هستند ، طبعا کمک شایانی به تامین نیازهای فرهنگی -اجتماعی که از مهمترین نیازهای مردم است می کنیم، ضروری است که برنامه ریزی و مدیریت شهری با رویکردی فرهنگی و اجتماعی در صدد توسعه سطح روابط و مناسبات انسانی در شهر باشد از جمله راه هایی که می توان این وضعیت را اصلاح کرد، پیوند زدن بین جنبه های زیباشناختی، فرهنگی اجتماعی و هنری با وجوه مختلف زندگی است. کارون علاوه بر تأثیری که در شرایط طبیعی و جوی این منطقه دارد و از آن تأثیر می پذیرد، از لحاظ اقتصادی، سیاسی و فرهنگی هم عامل شایان توجهی است و به طور کلی تأثیر اجتماعی چند جانبه بر زندگی اجتماعی مردم ساکن در این منطقه را داشته و خواهد داشت.
از مواردی که به رفع این نقیصه کمک میکند طراحی پل پیاده می باشد که به منظور فراغت شهروندان از آلودگی صوتی و بصری و به دور از استرس و احساس عدم امنیت وخطرات ناشی از گذر وسایل نقلیه و در محیطی آرام می باشد و با توجه به کمبود چنین فضایی در شهرستان اهواز، که مرکز استان و مهم ترین شهر جنوب غربی ایران است. طراحی پلی، با خواسته های مورد نیاز شهروندان می باشد که احداث پل مورد نظر در این زمینه ضروری می باشد[2]
-2 اهداف طرح
-1راحت و آرام بودن استفاده کنندگان و داشتن محیطی مناسب مردم انتظار دارند که پل مورد نظر دارای محیطی راحت و جذاب بوده تا بهترین استفاده ممکن را از فضا و مکان مورد نظر داشته باشند.
-2 تأکید بر حفظ موقعیت و جذابیت محیط در مسیر طرح مورد نظر باید کاربردی و دارای معماری زیبا، جریان و حرکت راحت و جذاب باشد، با ایجاد تنوع به وسیله طرح ها و ایده های معماری وچشم اندازهای زیبا، به جذابیت محیط در مسیرافزوده می شود.
- 3 استفاده از معماری بومی در منطقه و نشانه های آن که باعث بالا رفتن سطح فرهنگی و اجتماعی می گردد.
-3 پیشینه تحقیق
احتمالاً قدیمی ترین و ابتداییترین شکل پل به زمانی بازمیگردد که بشر توانست با استفاده از تنه درختان و سنگهای بزرگ، امکان عبور از نهرها ودرّه ها و مسیلها را فراهم آورد. از این رو ساخت پل و استفاده از آن در مناطق کوهستانی و دارای عوارض طبیعی، بیش از نواحیمسطّح و کویری معمول بوده است . انسان از قدیم به ساخت پل علاقه داشته، سوای اهمیت نظامی و غیر نظامی آنها، پل ها به عنوان نشانه ای از کارهای بزرگ مهندسی شناخته شده بود. اگر چه ابتدای تاریخ پلسازی قدری مبهم است ولی تکامل تاریخی انواع مختلف پل هااحتمالاً به بیش از 5000 سال پیش برآورد می گردد.
قدیمی ترین پل ثبت شده ی دنیا در تاریخ پلی است که در حدود 2650 سال قبل از میلاد مسیح توسط منس، اولین پادشاه مصر، بر روی رودخانه نیل بنا گردید. از جزئیات ای ن پل اطلاعات دقیقی در دست نیست. پل دیگری ازنوع عبورگاه چوبی با پایه های سنگی در حدود 4000 سال پیش بر روی رود فرات در بابل قدیم ساخته شد. پل های معلق ابتدایی شامل یک طناب ساخته شده از نی هندی یا الیاف گیاهی دیگر بود که عابر بوسیله ی دست از طرفی به طرف دیگر عبور می کرد .
اولین پل معلق واقعی متشکل از سه طناب موازی بود که یکی از آن ها در تراز پایین تر جهت جای پای عابر و دو تای دیگر در تراز بالاتر به منظور دستگیره و حفظ تعادل شخص بکار برده میشد. قدیمی ترین پل معلق ساخته شده از زنجیرهای فلزی که تاکنون به جای مانده است پلی است بر روی رودخانه چین چین در کشور چین. در کشور هندوستان نیز آثاری از این نوع پل ها وجود دارد. با افزایش تعداد کابل های طولی در پل های معلق این نوع سازه کامل تر گردید. نوع دیگر از پل هایی که در قدیم زیاد مرسوم بوده پل های ساخته شده از تیرهای چوبی بود که برای عبور از رودخانه بر روی فونداسیون های معلق در آب تکیه داشت و اساس پل های موقت امروزی را تشکیل می دهند.
یونانی ها و رومی ها از مصالح چوب برای سازه های موقت استفاده می کردند و پل های پایه خرپائی چوبی مخصوصاً برای امور نظامی توسعه یافت. اولین پل چوبی بر روی رودخانه تیمز در لندن ساخته شد تاریخچه پل سازی در ایران به دوره هخامنشی و اوج شکوفایی آن به دوره صفویه باز می گردد و پس از انقلاب اسلامی ایران نیز ساخت سازه هایی همانند پل از حالت سنتی به شیوه کاملا مکانیزه و مهندسی روز جهان تبدیل شده است. قدیمی ترین پل قوسی در ایران که آثار آن تاکنون نیز بر جای مانده، پلی است که اورارتوها در قرن هشتم پیش از میلاد بر رود ارس بنا کردند.
در ساحل ایرانی رود ارس یک پایه از این پل بر جای مانده که از سنگهای بزرگی ساخته شده است .از پل های ساخته شده در خارج از ایران میتوان به دانی یانگ- کانشان گراندبریج در چین، میلاوو و دالت در فرانسه و پل گلشنر ولی در آلمان را می توان نام برد. همچنین از نمونه های موجود در ایران می توان به پل رودخانه ارس، پل دختر ، پل کشکان و پل شکسته - تنها پل تمام سنگی جهان - در لرستان، سی و سه پل و پل خواجو در اصفهان و ... را نام برد .
در خصوص پایان نامه ها و مقالات انجام شده می توان گفت که اکثرآن ها در خصوص مهندسی سازه بوده است و از نمونه های آن ها می توان به پایان نامه های با عنوان طراحی پل کابلی، پل شاعرانه، طراحی پل گالری بر روی رودخانه زاینده رود اصفهان و مقالاتی با عنوان طراحی پل و انتخاب شیوههای اجرایی متناسب با نیازهای بهره برداری - شرایط و عوامل طبیعی، امکانات و محدودیت های ساخت و مﻻحظات زیبایی و طراحی بهینه پل های جعبهای قطعهای بتنی با روش اجرای طرهای آزاد را نام برد. 9]،8و [10
-4 محدوده مورد مطالعه
اهواز مرکز استان خوزستان یکی از هشت کلانشهر ایران است. این شهر که در بخش مرکزی شهرستان اهواز قرار دارد، در موقعیت جغرافیایی 31 درجه و 20 دقیقه عرض شمالی و 48 درجه و 40 دقیقه طول شرقی در بخش جلگه ای خوزستان و با ارتفاع 18 متر از سطح دریا واقع می باشد. بر پایه تازه ترین آمار رسمی، 32 مردم استان خوزستان در کلانشهر اهواز زندگی می کنند . از این جمعیت 35 در حاشیه شهر زندگی می کنند و از این رو پس از کلانشهر مشهد، اهواز جایگاه دوم حاشیه نشینی را داراست. 51 نفت مناطق نفت خیز جنوب کشور در اهواز تولید میشود و برخی از بزرگترین کارخانههای مادر کشور در این شهر جای دارند.
شهر اهواز با 20000 هکتار مساحت، چهارمین شهر وسیع ایران پس از تهران و مشهد وتبریز می باشد. جمعیت آن نیز در سرشماری سال 843 1385،969 نفر بوده که اهواز را در جایگاه هفتمین شهر پرجمعیت ایران قرار میدهد. کارون پرآب ترین رود ایران با سرچشمه گرفتن از کوههای بختیاری، با ورود به اهواز، شهر را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم نموده و جلوه زیبایی به شهر داده است.
وجود کارخانجات بزرگ صنعتی، تاسیسات اداری و صنعتی شرکت مناطق نفتخیز جنوب و شرکت ملی حفاری ایران، اهواز را به یکی از مهمترین مراکز صنعتی ایران تبدیل کرده و همین امر سبب شده که مهاجران بسیاری روی به اهواز کنند. کارون که پرآب ترین و بزرگ ترین رودخانه ایران است ازکوه های بختیاری سرچشمه گرفته واز میان اهواز عبور میکند. این رود با طول 950 کیلومتر طولانی ترین رودی ست که تنها در داخل ایران قرار دارد و همچنین تنها رود ایران است که بخشی از آن قابل کشتیرانی است.همچنین آب آشامیدنی کلانشهر اهواز از رودخانه کارون تامین میشود. [3]
