بخشی از مقاله
چکیده
امروزه شرکت های دانش بنیان که دانش، محور کلیدی فعالیتهای آنهاست، یکی از مهم ترین مؤلفه های اقتصاد مقاومتی به شمار می آیند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی عوامل کلیدی موفقیت مدیریت دانش در شرکتهای دانشبنیان استان کرمانشاه انجام شد. این پژوهش از دیدگاه ماهیت کمّی، از نظر هدف کاربردی، و از لحاظ نحوه گردآوری دادهها، توصیفی-پیمایشی بود.
جامعه آماری شامل مدیران و کارکنان شرکتهای دانشبنیان عضو پارک علم و فناوری استان کرمانشاه بودند که با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی ساده و جدول کرجسی و مورگان، 127 نفر از آنها مورد آزمون قرار گرفتند. ابزار گردآوری دادهها، پرسشنامه محققساخته با بهرهگیری از نظر متخصصان، مبانی نظری و پیشینه پژوهش بود که روایی آن توسط پنل متخصصان، و پایایی آن از طریق انجام آزمون پیشآهنگ و محاسبه آلفای کرونباخ - 0/87 - تأیید شد.
پرسشنامه مشتمل بر سه زیرساخت اصلی نیروی انسانی، شرکت، و فناوری اطلاعات بود که 13 زیرمعیار را مورد بررسی قرار داد. نتایج آزمون تحلیل واریانس نشان داد که همه زیرمعیارها بر پیادهسازی موفق سیستم مدیریت دانش تأثیر معنادار دارند. بر اساس آزمون فریدمن، اولویتبندی این زیرمعیارها به ترتیب شامل: .1 اهداف و چشم انداز، .2 فرهنگ سازمانی، .3 کاربردی، .4 اقدامات اجرایی، .5 رهبری و مدیریت، .6 ایجاد انگیزه غیرمالی، .7 ایجاد انگیزه مالی، .8 الگوبرداری، .9 ارزیابی و ممیزی، .10 سختافزاری، .11 فرایندها، .12 نرم افزاری، و .13 راهبردها بود. در نهایت پیشنهاداتی جهت بهبود سیستم مدیریت دانش در شرکتهای دانشبنیان ارائه گردید.
-1 مقدمه و بیان مسأله
در دهه های اخیر، محوریت سازمانها از سرمایه و نیروی انسانی به دانش و فناوری تغییر یافته است و گرایش فعلی ارزیابی سازمان ها، به سمت تمرکز بر دانش می باشد - اسپندر و گرانت1، . - 1996 مطالعات اخیر در حوزه مدیریت استراتژیک نیز، بر رویکرد مبتنی بر منابع استوار است که این رویکرد بر قابلیت ها و منابع سازمان تمرکز دارد - کانور2، . - 2002 بر این اساس دانش به عنوان یک منبع مهم و استراتژیک در سازمان ها تلقی می شود - نوناکا3، . - 1994 لذا استقرار سیستم مدیریت دانش در اقتصاد دانشبنیان کنونی، امری حیاتی است.
از این رو بسیاری از سازمان ها در تلاش برای استقرار مدیریت دانش در فرایندهای خود هستند - میگدادی4، . - 2009 بر اساس تعاریف موجود، مدیریت دانش یک استراتژی هوشمندانه برای در اختیار گذاشتن دانش صحیح به افراد مربوطه و در زمان مناسب است - چن و سیانگ5، . - 2007 سازمان ها با اعتقاد به نقش حیاتی دانش در دستیابی به مزیت رقابتی پایدار می کوشند با بکارگیری سیستم های نوین، ارزش دارایی های دانشی خود را به طور سیستماتیک در جهت نیل به اهداف استراتژیک، مهار نموده و از این داراییها برای بهینهسازی عملکرد خود بهرهمند شوند.
در این رابطه دانش به عنوان مهم ترین منبع جهت اتخاذ تصمیمات مدیریتی و دستیابی به مزیت رقابتی برای سازمانهایی که پروژههای متعددی را اجرا می کنند، به حساب می آید - رضایی نور و همکاران، . - 1393 هدف از استقرار سیستم مدیریت دانش در سازمانها این است که در زمان مناسب، اطلاعات مناسب در اختیار افراد مناسب قرار بگیرد، اما نکته کلیدی این است که در هر جامعه و سازمانی، فاکتورهای پیاده سازی سیستم مدیریت دانش میتواند متفاوت باشد - کاناپکین و همکاران6، . - 2010 سازمانهای زیادی امیدوار هستند که با اجرای سیستم مدیریت دانش در امور کسب و کارشان بتوانند سرمایه های مجازی خود را مدیریت کنند و منافع موجود را تقویت نمایند.
با این وجود تصمیمگیری برای اجرای مدیریت دانش، اغلب برای سازمانها سخت میباشد. اما حفظ یا زوال یک سازمان می تواند به این تصمیم وابسته باشد. برای پیاده سازی موفق مدیریت دانش، ضروری است تأثیر اقدامات مدیریت دانش را اندازه گیری نمود، زیرا بدون سنجش معتبر و صحیح، توسعه سرمایه های دانشی دشوار می گردد - آنانتامولا و کاننگو7، . - 2006 لذا هدف اصلی ارزیابی و سنجش عملکرد مدیریت دانش، افزایش کارآیی و نیز اثربخشی اقدامات، در راستای بهبود عملکرد سازمانی است - تاتفان و اولسن8، . - 2003
از دیگر سو، امروزه شرکت هایی که حیات آنها مبتنی بر دانش، خلاقیت، نوآوری و تجاری سازی ایده ها است، از ضروریات دنیای کسب وکار به شمار می آیند. تأسیس شرکتهای دانشبنیان در پارکهای علم و فناوری به منظور تجاری ساختن ایدهها از جمله رویکردهای ارزشمندی است که در کشور به منظور تبدیل نوآوری ها به فناوری صورت گرفته است.
طبق ماده 1 قانون حمایت از شرکت ها و موسسات دانش بنیان مصوب سال 1389 مصوب مجلس شورای اسلامی، این شرکت ها موسسه خصوصی یا تعاونی هستند که به منظور هم افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی - شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری - و تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه - شامل طراحی و تولید کالا و خدمات - در حوزه فناوری های برتر و با ارزش افزوده فراوان، به ویژه در تولید نرم افزارهای مربوط تشکیل می شود.
- سایت دانش بنیان، . - 1390 در واقع این شرکتها حلقه واسطه بین ایده و فناوری هستند که میتوانند ایدهها را در مسیر رسیدن به فناوری هدایت کنند و دارای ویژگیهای منحصربه فردی به شرح زیر می باشند: .1 نسبت نیروهای متخصص به کل کارکنان، اختلاف زیادی با دیگر شرکتها دارد، .2 درصد رشد نیروهای متخصص به کل کارکنان زیاد است، .3 بودجه بسیار زیادتری نسبت به دیگر شرکتها برای تحقیق و توسعه نیاز دارند، .4 توسعه شرکت های دانش بنیان صنعتی، متکی بر توسعه فناوری است، نه سرمایه یا سختافزار، .5 از نظر اندازه، جزء شرکتهای کوچک و متوسط محسوب می شوند، .6 مزیت رقابتی شرکت های دانش بنیان، نوآوری در فناوری است.
در همین راستا، پارکهای علم و فناوری به عنوان سازمان هایی که هدف اصلی آنها افزایش ثروت در جامعه از طریق ارتقای فرهنگ نوآوری و رقابت سازنده میان شرکت های حاضر در پارک و مؤسسه های متکی بر علم و دانش میباشد، به عنوان حلقههای واسط دانشگاه و صنعت، نقشی مهم در یکپارچه سازی تولید دانش و تجلی آن در کالاها و خدمات دارند.
با افزایش تمایل سازمانها به استفاده از سیستم مدیریت دانش، همچنین درک میزان اهمیت سرمایه گذاری و کسب موفقیت در این زمینه، برای متولیان پیاده سازی سیستم مدیریت دانش در سازمان ها، بسیار حیاتی است که دریابند فاکتورهای تأثیرگذار بر پیادهسازی سیستم مدیریت دانش در سازمان خود، شامل چه عواملی بوده و رابطه بین آنها با یکدیگر چگونه است تا با تعیین نقاط قوت و ضعف سازمان، برنامه ریزی بهتر و اثربخشی بیشتر در این زمینه، گامهای پیادهسازی برنامه مدیریت دانش را بردارند - صفایی و همکاران، . - 1396 استان کرمانشاه با جمعیت حدود دو میلیون نفری و علیرغم وجود پتانسیل بسیار توانمند در حوزه سرمایههای انسانی و مزیتهای نسبی منطقهای، بر اساس آمار مرکز آمار ایران در تابستان 97، در رتبه اول بیکاری کشور قرار دارد.
با توجه به پیامدهای مثبتی که شرکتهای دانشبنیان میتوانند بر ایجاد اشتغال پایدار، افزایش سطح درآمد، توسعه فرهنگ نوآوری و کارآفرینی، ارتقای سطح فناوری، و درنهایت افزایش کیفیت زندگی داشته باشند، ضروری است تا به بررسی مهمترین مسائل این شرکتها که محور اصلی فعالیتهای آنها دانش است، پرداخته شود؛ از این رو، در پژوهش حاضر با هدف استفاده از رویکرد مدیریت دانش به عنوان یک ابزار مهم در خلق، توسعه، به اشتراک گذاری دانش، و پیوند دادن دانش و فناوری، به شناسایی و اولویت بندی عوامل کلیدی موفقیت مدیریت دانش در شرکت های دانش بنیان پارک علم و فناوری کرمانشاه پرداخته شده است. نتایج حاصل، از آن جهت ارزشمند است که از دیدگاه افرادی که خود تجربههای غنی و مستقیم از فعالیت در شرکتهای دانشبنیان دارند، جمعآوری شده است.
