بخشی از مقاله
چکیده :
در ادبیات مدیریت،سازمانهایی دارای عملکرد موفق اند که مدیران آن ازکاربردمناسب سرمایه های سازمان درجهت افزایش توان رقابت پذیری استفاده کنند.دراین موردپورتر اعتقاد دارد که عملکرد برتر رامیتوان دریک صنعت رقابتی ازطریق دستیابی به استراتژیهای عمومی - استراتژی تمایز، استراتژی کارایی و استراتژی تمرکز - ، به دست آورد.
هدف ازپژوهش حاضر،شناسایی و اولویت بندی عوامل رقابت پذیرتاثیرگذار برعملکرد بیمارستان های خصوصی و دولتی شهرکاشان براساس راهبردهای عمومی پورترمی باشد تابتوان به واسطه آن درکی کلی ازوضعیت استراتژی های رقابتی مورداستفاده دربیمارستان های موردمطالعه،به دست آورده وبه شناسایی واولویت بندی استراتژی ها وعوامل رقابت پذیر برتر پرداخت.تحقیق حاضر،توصیفی- پیمایشی بوده و جامعه آماری شامل کلیه مدیران، معاونین،سرپرستان بخش های مختلف و پرستاران باتجربه بیمارستان های دولتی وخصوصی شهرکاشان،درسال1393میباشد.
این پژوهش براساس داده های جمع آوری شده از93 نفر ازآزمودنی ها که با روش تمام شماری نمونه گیری شده اند انجام شده است.اطلاعات با استفاده از نرم افزارهای SPSS و LISREL موردتجزیه وتحلیل قرارگرفته و از آزمون های کولموگروف-اسمیرنف، کایزرمایر،بارتلت،تحلیل عاملی اکتشافی وتائیدی وفریدمن استفاده شده است.نتایج پژوهش نشان می دهد،راهبردهای تمرکزبا بارعاملی14,27، تمایز9,28 و کنترل هزینه6,00 به ترتیب اولویت اول تا سوم رادر تبیین عوامل رقابتی موثربرعملکرد دارا هستند.
در استراتژی تمرکز12عامل،استراتژی تمایز14ودر استراتژی کنترل هزینه 10عامل که بیشترین تاثیردرتبیین عملکرد رقابتی بیمارستان ها را داشتند شناسایی و اولویت بندی شدند.توجه وبکارگیری عوامل شناسایی شده دربرنامه ریزی استراتژیک بیمارستان ها می تواندگامی موثردرجهت بهبودوضعیت رقابت پذیری وارتقای عملکردبیمارستان ها باشد.بدیهی است که بهبود هریک ازعوامل رقابتی،می تواندمنجربه افزایش مزیت های رقابتی آن بیمارستان درمقایسه باسایررقباگرددبنابراین هرکدام ازاین عوامل،به تناسب میزان اهمیت وضعف وقوتی که دارند،نیازمندسرمایه گذاری وتوجه ازسوی مدیران بیمارستان ها می باشند.
مقدمه :
در ادبیات مدیریت، سازمان هایی موفق اند که درک درستی از زمان وجایگاه بکارگیری سرمایه های مختلف خود داشته باشند. به عبارت دیگر چنانچه مدیران ازکاربردمناسب سرمایه ها درسازمان درجهت افزایش توان رقابت پذیری استفاده کنند، نتایج کلیدی عملکرد سازمان ها بمراتب بهتر خواهد شد . - PORTER,2006 - اما مسئله قابل طرح این است که شرکت ها چگونه می توانند توان رقابت پذیری ناشی از استفاده درست از مجموعه سرمایه های خود را اندازه بگیرند . - Shurchuluu,
دیدگاهها و تئوری های زیادی در مورد رقابت پذیری وجود دارد اما در تمامی تعریف های ارائه شده این وجوه مشترک در آن ها دیده می شود که رقابت پذیری قابلیت ها و توانمندی هایی است که یک بنگاه، صنعت، منطقه وکشور از آن ها برخوردارند و می توانند با استفاده از آنها در صحنه ی بین المللی به افزایش سهم بازار، سوددهی بالا برای یک دوره طولانی دست یابند - صفری . - 1387 ,
با توجه به تغییرات بسیار سریع بازار، سازمان ها برای ماندن در عرصه رقابت و پیشی گرفتن از رقبای خود نیازمند ابزارهایی کلیدی هستند به گونه ای که توانایی آنها را در مواجه با چالش های درون و بیرون سازمان افزوده و امکان رقابت را برای آنها فراهم آورد. توان رقابتی عامل یا ترکیبی از عواملی است که در یک محیط رقابتی سازمان را بسیار موفق تر از سایر سازمان ها می نماید و رقبانمی توانند به راحتی از آن تقلید کنند.
آنچه همواره توان رقابتی یک سازمان را بالا برده و برای آن در مقابل سایر رقبا مزیت رقابتی ایجاد می کند این است که آن سازمان بتواند به موقع و سریع تر از سایر رقبا خود را در موقعیت بهتری قرار دهد بنابراین در سازمان ها، شناسایی منابع مزیت رقابتی به یک اولویت غالب تبدیل شده است - . - Meng-Rong, 2013 این امر موجب گردیده تا بنگاه ها، صنایع و کشورهای مختلف در جهت ارتقای رقابت پذیری خود به شناسایی عوامل مؤثر بر رقابت پذیری و تقویت آنها تلاش کنند.
بسیاری از محققان برای توجیه و تفسیر رقابت پذیری و عوامل مؤثر بر آن، نظریه و مدل هایی ر ا عرضه داشته اند و عوامل مؤثر بر رقابت پذیری را دسته بندی کرده و در قالب مدل هایی ارائه کرده اند - ولی پور, . - 1389 پورتر معتقد است که مدیریت استراتژیک منجر به مزیت رقابتی و به پشتوانه آن عملکرد برتر - مهمترین هدف هر شرکت - می شود.درمقابل سازمانهایی که فاقداستراتژیهای مناسب رقابتی اندشانس کمی برای بقا دارند. - . - Kaplan, 2008
بنابراین پورتر اعتقاد دارد که عملکرد برتر را می توان دریک صنعت رقابتی ازطریق دستیابی به استراتژیهای عمومی - استراتژی تمایز، استراتژی کارایی و استراتژی تمرکز - ، به دست آورد. براین اساس و به طور کلی سازمان ها از سه نوع استراتژی می توانند استفاده کنند، که عبارتند از : استراتژی تمایز، استراتژی کارایی - رهبری هزینه ها - و استراتژی تمرکز . - PORTER,2006 - منظور از استراتژی تمایز ارائه محصولات و خدماتی است که در صنعت مورد نظر به عنوان محصول یا خدمتی منحصر به فرد تلقی شود. - PORTER,2006 - این اقدام باعث ایجاد موقعیتی می شود که در کل صنعت منحصر به فرد است.
راه های تمایز ممکن است به صورت های گوناگونی باشد. تمایز، ابزاری است که اگر سازمان به آن دست یابد می تواند از آن به عنوان یک استراژی معتبر برای به دست آوردن بازدهی بالاتر از حد متوسط بهره گیرد. همچنین تمایز می تواند بواسطه وفاداری مشتری به علامت تجاری محصول و در نتیجه حساسیت کمتر به قیمت، سپری محافظ در برابر رقابت چالش برانگیز ایجاد کند. سازمانی که برای جذب وفاداری مشتری ، خود را از بقیه متمایز کرده است نسبت به رقبای خود از موقعیت بهتری در برابر محصولات جایگزین بهرمند است - مهدوی کیا, . - 1390
سازمانی که استراتژی رهبری هزینه را بر می گزیند در پی تولید و عرضه محصولات استاندارد می باشد که بهای تمام شده هر واحد برای مشتری کاهش یابد - . - PORTER,2006 قرار گرفتن در یک موقعیت کم هزینه باعث می شود که علی رغم عوامل رقابتی نیرومند، درآمد سازمان در درون صنعت مورد نظر بالاتر از حد میانگین باشد. این موقعیت هزینه ای سازمان به آن امکان می دهد که از یک سپر دفاعی در برابر دیگر رقبا برخوردار باشد، همچنین این استراتژی از سازمان در مقابل خریداران محافظت می کند.
زیرا تنها کاری که خریداران می توانند انجام بدهند آن است که سازمان را وادار کنند تا قیمت را تا سطح کاراترین رقیب بعدی کاهش دهد. به علاوه هزینه پایین با ایجاد انعطاف پذیری بیشتر جهت کنار آمدن با افزایشهای هزینه خرید، باعث ایجاد نوعی سپر دفاعی در مقابل تامین کنندگان نیرومند می شود و به تثبیت موقعیت سازمان کمک می کند.
در نهایت موقعیت هزینه پایین سازمان را نسبت به دیگر رقبایش در درون صنعت در موقعیت مناسبی جهت مقابله با کالاها جایگزین قرار می دهد. بنابراین، موقعیت هزینه پایین، سازمان را در مقابل پنج عامل رقابتی محافظت می کند - مهدوی کیا, . - 1390 مقصود از استراتژی تمرکز توجه بر محصولات و خدمات خاص است که نیازهای گروه کوچکی از مصرف کنندگان تأمین شود . - PORTER,2006 - در این استراتژی هدف تمرکز بر گروه خاصی از خریداران، بخشی از خط تولید یا بازار جغرافیایی می باشد. تمرکز نیز ممکن است به اشکال مختلفی صورت گیرد.
استراژی تمرکز بر این اصل استوار است که سازمان از این طریق می تواند موثرتر و کارآتر از رقبای دیگر - که در سطح گسترده ای رقابت می کنند - به هدف استراتژیک و محدود خود برسد . در نتیجه، شرکت از طریق جوابگویی بهتر به نیازهای یک هدف خاص به تمایز دست می یابد یا هزینه ها را در ارائه خدمات کاهش می دهد و یا هر دوی آنها. اگرچه از خاستگاه بازار، به عنوان کلیت استراتژی تمرکز قادر به دستیابی به هزینه اندک یا تمایز نمی باشد، با این حال در صورت محدود شدن بازار مورد هدف، قادر خواهد بود به یکی از این موقعیت ها و یا هر دوی آنها دست یابد - مهدوی کیا, . - 1390
استراتژی های ژنریک می توانند به سازمان کمک کنند تا بر 5 عامل رقابتی درصنعت غلبه نموده وبهتراز دیگر سازمان ها در صنعت عمل کنند،اما شرکت ها اغلب تنها از یکی از این استراتژی ها استفاده می کنند .در حال حاضر با توجه به خصوصی سازی سازمانها و در شرایط رقابتی روزافزون در زمینه افزایش فروش و اندازه سهم بازار، آنچه بیش از همه در فرآیند برنامه ریزی بازار و بازاریابی اهمیت دارد، به کارگیری استراتژیهای رقابتی است و مزیت رقابتی پایدار یکی از مهمترین مباحث در تئوریهای مدیریت استراتژیک تلقی می شود زیرا وجود مزیت رقابتی در یک سازمان به معنای عملکرد بهتر نسبت به رقباست که در کوتاه مدت سودآوری و در بلندمدت بقا و رشد سازمان را تضمین می کند، همچنین مزیت رقابتی یکی از مسائل جاودانه در ادبیات بازاریابی استراتژیک نیز تلقی می شود.
حال باید توجه داشت شرکت ها و سازمان های ما با انتخاب چه استراتژی ها، راهکارها و رویکرد هایی می توانند نقاط ضعف درونی خود را به قوت و تهدیدهای محیط خارجی را به فرصت تبدیل و با بهره مندی از توانمندی های داخلی و فرصت های محیطی، اهداف و ماموریت های سازمانی خود را تحقق و عینیت بخشند - ایمان خان, . - 1388 در ساختار سازمان های بهداشتی درمانی نیز بیمارستان ها مهم ترین و پرهزینه ترین اجزای سیستم های بهداشتی درمانی هستند.
آن ها بیش از دو سوم هزینه های بهداشتی را به خود اختصاص می دهند و عملکرد آن ها بطور چشمگیری روی کیفیت کلی مراقبت های بهداشتی درمانی تأثیر می گذارد - Murray, 2010 - بیماران انتظار دارند که پزشکان و کارکنان درمان با آنها ارتباط دو جانبه و مشارکت فعال در درمان داشته باشند. به علاوه، به خدمات پرستاری دسترسی آسان داشته باشند و همه امور مربوط به درمان آن ها سریع و صحیح انجام گیرد .با افراد آگاه، قابل اعتماد و مودب سروکار داشته باشند و نحوه و محل ارائه خدمات مورد نظر را بدانند . - O.E.C.D, 2012 -
از آنجا که رقابت در بین بیمارستان ها جهت جلب بیشتر بیمار و کاهش هزینه های درمانی و در نهایت افزایش درآمد بیشتر منجر به تغییرات اساسی در ساختار و عملکرد بیمارستان ها در سال های اخیر شده است، لذا ارزشیابی دیدگاه و نظرات بیماران از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد. بنابراین شایسته نیست که بیمارستانها خدمات خود را بدون توجه به نیازها و خواسته های مشتریان صرفاًو در جهت مصالح خود ارائه نمایند. در جهان رقابتی کنونی با افزایش رویکرد مردم سالاری، مسئله مشتری اهمیت فوق العاده ای برای ارائه کنندگان خدمات بهداشتی درمانی پیدا کرده است.
