بخشی از مقاله
چکیده
بهبود بهره وری در سازمانها تابع و نتیجه اثربخشی مدیریت است که با مدیریت علمی مترادف و برای افزایش بهره وری ضروریست که مدیریت تغییر برقرار گردد . این امر به مفهوم ایجاد انگیزه ، تحرک و ایجاد تغییر می باشد و باید مقیاس و سرعت تغییر را در تمام عناصر سازمان که شامل افراد و ساختار نیروی انسانی ، طرز نگرشها و ارزشها ، مهارتها و آموزش ، فناوری و تجهیزات ، تولیدات و بازار است را طرح ریزی و هماهنگ نمائیم . فرآیند بنچمارکینگ نیز نیازمند مقایسه فعالیتها و رویه های کاری خود با بهترین رویه های موجود است که به تشخیص راههای بهبود در سازمان منجر می شود . بدین ترتیب استانداردها و روشهای جدیدی برای سازمان مشخص شده که موجب ارضای بهتر نیازهای مشتریان از نظر کیفیت ، هزینه ، خدمات و تنوع محصولات خواهد شد .
تغییرات مزبور ، طرز نگرش های مثبت و فرهنگ سازمانی را که برای بهبود بهره وری و نیز تغییر فناوری مناسب خواهد بود ، به وجود می آورد . با این رویکرد سازمانها میتوانند در جهت بازآفرینی سیستمی فرآیندهای کسب و کار خود اقدام نمایند . نیاز به ارائه راه حل های نو وتازه برای حل مسائل سازمان ها و افزایش آگاهی عمومی کارکنان از وضعیت عملکرد شرکت ها در مقابل رقبا وکمک به توسعه راهبردهای کلان و بلندمدت سازمان و ایجاد روند توسعه همگن و منظم بین ارکان سازمان و افزایش رضایت شغلی کارکنان با شرکت آنها در رقابتی هدف مدار ، بیش از پیش شرکتها را ملزم به نو شدن می نماید .
در این راستا چالشهایی پیش روی شرکتها رخ مینماید که مهمترین آنها در این پژوهش و در شرکتهای پتروشیمی منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس مورد بررسی قرار گرفتند . براساس نظرات نخبگان صنعت و تحقیقات کتابخانه ای و میدانی مهمترین عوامل شناسایی و با به پرسش گذاردن این عوامل در جامعه آماری میزان اهمیت و رتبه ی عوامل شناسایی شده و سپس با بررسی و استفاده از تحلیل عاملی تائیدی ، سوالات پرسشنامه ارزیابی شد که نتایج حاکی از آن است که مدل اندازه گیری عوامل از برازش خوبی برخوردار است .
مقدمه
ژول آرتور بارکر در کتاب هنر کشف آینده مینویسد : در قرن بیست و یکم کلید طلایی موفقیت در صحنه اجتماعات امروزی سه عامل است : پیش بینی و آینده نگری، خلاقیت ونوآوری، دستیابی به برتری کیفی. برای دستیابی به موفقیت و سرآمدی ، افراد ، خانواده ها ، اجتماعات ، کسب وکارها ، ملت ها و دولت ها ناچارهستند در درجه نخست با نگاه به آینده شرایط آتی پیش روی خود را پیش بینی کنند ، با خلاقیت و نوآوری در پی راه های بهره گیری از فرصتها و اجتناب از تهدیدهای پیش روی باشند تا بتوانند با دستیبابی به برتری کیفی به اهداف و برنامه های مورد نظر خودشان برسند .
فرایند بنچمارکینگ نیازمند مقایسه فعالیتها و ورویه های کاری خود با بهترین رویه های موجود است که به تشخیص راههای بهبود در سازمان منجر می شود . بدین ترتیب استانداردها و روشهای جدیدی برای سازمان مشخص شده که این نیز به تدوین روشهای جدید کسب و کار در جهت ارضای بهتر نیازهای مشتریان از نظر کیفیت ، هزینه ، خدمات و تنوع محصولات خواهد شد . با این رویکرد سازمانها میتوانند در جهت بازآفرینی سیستمی فرایندهای کسب و کار خود اقدام نمایند . - سپهری ، 1384 ، - 2
بنچمارکینگ در حقیقت به معنای تبادل اطلاعات و تجربیات از طریق ابزارهای ارتباطی از راه دور مانند اینترنت ، ویدئو کنفرانس ، پایگاه های اطلاعاتی ، دورنگار و تلفن است . با این اوصاف بدلیل وجود فرهنگ محافظه کاری در سازمانها و شرکت های ایرانی، هنوز آنها نتوانسته اند به نحو مطلوب وشایسته از این ابزار بهره گیرند و از طرف دیگر فقدان حق مالکیت معنوی در ایران نیز مزید بر علت شده تا شرکت ها و سازمان های معتبر خارجی نیز در این زمینه همکاری مطلوبی با سازمانها و شرکتهای ایرانی نداشته باشند .
- میرسرایی ، 1385 ، . - 4-5 در حال حاضر بسیاری از سازمان ها در اروپا و آمریکای جنوبی درحال وفق دادن خود با بنچمارکینگ بوده و از آن به عنوان یک ابزار استراتژیک استفاده می کنند . - سیرت ، 1994 ، - 12 با این حال ، تحقیقات در ایران بیانگر آن است که علیرغم آنکه بنچمارکینگ برای همه ی مدیران بخوبی در حال شناخته شدن و مورد نیاز است ، لیکن فقط تعداد اندکی از شرکتها تحقیقات سیستماتیک بنچمارکینگ را بکار گرفته اند . - سپهری ، 1383 ، - 27 یکی از موانع بر سر راه بنچمارکینگ امتناع از دادن اطلاعات به رقباست . معمولا" سازمانهای پیشرو از در اختیار گذاشتن اطلاعات خود ممانعت بعمل می آورند . خودبینی و غرور نیز میتواند از پیشبرد اهداف وبکارگیری بنچمارکینگ جلوگیری کند .
یکی از گامهای اصلی و مهم در فرایند بنچمارکینگ ، شناسایی شرکای بنچمارک است و از آنجا که در کشور ما سازمان خاصی متولی رتبه بندی شرکت ها در حوزه های مختلف نیست ، این امر شناسایی بهترین الگوها را در حوزه های مختلف دچارمشکل کرده است . تنها راه شناسایی بهترین الگوها در ایران از طریق اطلاعاتی است که این سازمانها یا شرکت ها در جاهای مختلف از جمله نمایشگاهها ، سمینارها و کنفرانس های خبری ، سایت ها و سایر رسانه ها ارائه میدهند . مشکلی که در این زمینه وجود دارد این است که گاهی اوقات اطلاعاتی که این سازمانها ارائه میدهند بسیار اغراق آمیز و نامنطبق با واقعیت میباشد که این امر اعتماد به این اطلاعات را کاهش میدهد . تنها شاید جایزه ها و نشانهای معتبر ملی وبین المللی را بتوان به عنوان ملاک ومعیار خوبی برای انتخاب بهترین الگو در نظر گرفت . - غفوری ، 1385 ، - 6
اطلاعات شریک را میتوان به راههای مختلفی از جمله مکاتبه ، حضوری یا بازدید به دست آورد که امکان به دست آوردن حداقل %80 اطلاعات از طریق مکاتبه وجود دارد . اما بیشتر شرکت های ایرانی حاضر به ارائه اطلاعات از طریق مکاتبه و حتی ملاقات نیستند و بیشتر تمایل به تبادل اطلاعات از طریق مذاکره حضوری دارند . مشکلی که این امر ایجاد میکند این است که جمع آوری اطلاعات در مورد موضوع مربوطه به صورت مطلوب صورت نمیگیرد و از زمان محدودی که برای مذاکره تخصیص داده شده به نحو احسن استفاده نمیشود و بیشتر آن صرف گرفتن اطلاعاتی میشود که از طریق مکاتبه نیز میتوان بدست آورد . مشکل دیگر این است که بیشتر شرکتهای ایرانی که از آنها درخواست بازدید میشود حاضر به تبادل اطلاعات در محل شرکت خود نیستند و پیشنهاد مذاکره حضوری در شرکت درخواست کننده بنچمارک را میدهند . - سلیمانزاده ، 1384 ، - 27
طبیعی است بنچمارک رقبا وگرفتن اطلاعات از آنها از دریافت اطلاعات از بقیه شرکتها مشکل تر است . در ایران متاسفانه بسیاری از شرکتها برای تبادل اطلاعات و تجربیات با رقبای خود محدودیتهای خاصی قائل میشوند . البته این امر دوطرفه است . یعنی ممکن است شرکت بنچمارک کننده نیز در تبادل اطلاعات با رقیب خود محدودیتهایی وضع کرده باشد . - میر سرایی ، 1385 ، - 8 با توجه به مسائل مطرح شده در تحقیقات انجام شده به نظر میرسد برخی از این مشکلات در شرکتهای مورد تحقیق ما و مسائلی ازاین قبیل در فرآیند اجرای بنجمارچینگ دیده شده که سبب گردیده تا اجرای این راهکار سودمند با مشکلاتی روبرو گردد یا بطور کل به فراموشی سپرده شود که در این پژوهش به آن میپردازیم .
.1 کلیات پژوهش
.1-1 اهمیت ضرورت پژوهش با توجه به بیان مساله اهمیت بنچمارکینگ بعنوان یک ابزار بهبود مستمر قابل چشم پوشی نیست . از هنگامی که تولید به عنوان یکی از الزامات اقتصادی عنوان شده است ، تکنیکهای بهبود مدیریت کیفیت بعنوان ابزاری ضروری برای کسب مزیت رقابتی مطرح شده است . اگرچه تحقیقاتی در جهت رفع مشکلات انجام شده است اما بدلیل استفاده ی ناقص ، هزینه های بالای اجرا و یا عدم همکاری ، بعضا" نیمه تمام مانده یا به درستی اجرا نشده اند . - اندرسون ، 2007 ، - 538 - مک آدام ، 2007 ، - 1153
در شرایط رقابتی امروز ، کیفیت و بهره وری دو عامل مهم و اساسی در بقای موسسات و تولید کنندگان و تعالی سازمان میباشد و بهبود مستمر ابزاری مطمئن جهت تداوم حضور در این بازار میباشد و یکی از روشهایی که موجب پیشرفت سازمانها در عرصه رقابتی میگردد ، الگوبرداری از بهترینها یا همان بنچمارکینگ است . - آناند ، 2008 ، - 257 علاوه بر موضوع خصوصی سازی ، موضوع دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که محیط متلاطم و به سرعت در حال تغییر کسب و کار ، مدیران و پژوهشگران را به تکاپو انداخته است تا به ابداع شیوه های جدید بپردازند تا سازمانها را در پیش بینی حوادث و تغییرات احتمالی آینده ، حیات سازمان و انطباق بهتر و مداوم با محیط یاری دهند . این مدیران و پژوهشگران به دنبال این هستند که در این محیط ، حیات سازمانها را از طریق بالابردن توان یادگیری آن تضمین کنند ، اما باید به یاد داشته باشیم که این مهم وظیفه ای ساده نیست . - جو ، 1997 ، - 575-582
موانع استفاده موثر از بنچمارکینگ :
ترس از اینکه مانند برخی ابزارهای دیگر که اغلب از گردونه خارج می شوند ، این روش هم ضعیف عمل کند . واهمه از دست دادن برتری نسبی به وسیله به اشتراک گذاشتن اطلاعات. خودبینی و نخوت، خودبینی و نخوت بیشتر، این تصور که انجام بنچمارکینگ آسان است ، ولی ممکن است برای موفقیت شرکت اهمیت کمی داشته باشد . بی صبری و عجله - سایت بهینه کاوی ایران ، - 1394
در نهایت میتوان اشاره نمود که بنچمارکینگ هم یک نگرش و تفکر زیربنایی است و هم یک ضرورت که این ضرورت در پژوهش ما به طور خلاصه ناشی می شود از : رقابت جهانی در عرصه مورد تحقیق ما و شرایط رقابتی روز افزون در بازار، پیشرفتهای سریع و قابل توجه در علم و فناوری که بوجود آمدن شرایط خاص و تحریمهای ناشی از شرایط سیاسی که باعث مشکلاتی از نظر تاخیر در بدست آمدن فناوری و کاهش استفاده از منابع مشترک - میادین گازی مشترک ایران وقطر - شد.
