بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- علی به شناسایی و اولویت بندی موانع توسعه خوشه های صنعت گردشگری استان اردبیل میپردازد. بدین منظور اولویت بندی موانع توسعه خوشه های صنعتی گردشگری استان اردبیل مورد سنجش قرار گرفت پژوهش حاضر در دو بخش نظری و عملی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل مدیران هتلها، مهمانپذیرها وکارشناسان سازمانهای مرتبط با حوزه های گردشگری می باشد در حدود 250 هتل و مهمانپذیر در سطح استان فعال هستند. با استفاده از جدول نمونه گیری مورگان تعداد 148 مورد به عنوان نمونه انتخاب می شود. در بخش نظری، اطلاعات لازم با استفاده از روش کتابخانهای و اسنادی و در بخش عملی، به شیوه میدانی از طریق پرسشنامه جمعآوری شدهاند.
میزان پایایی پرسشنامه 0/88 بدست آمده است و داده های پژوهش با نرم افزار SPSS پردازش و تجزیه و تحلیل شدند و تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آزمون t تک نمونه ای و برای رتبه بندی موانع توسعه خوشه های صنعتی از آزمون فریدمن استفاده شده است و نتایج پژوهش حاکی از آن است که؛ تفاوت معنی داری بین اولویت موانع در توسعه خوشه های صنعتی وجود دارد و بیشترین تاثیر مربوط به موانع مرتبط با استراتژی، ساختار و رقابت است از میان موانع توسعه خوشه های صنعتی بیشترین میانگین مربوط به متغیر موانع مرتبط با استراتژی، ساختار و رقابت است و کمترین میانگین نیز مربوط به موانع مرتبط با صنایع پشتیبانی کننده است.
مقدمه
امروزه صنعت توریسم در دنیا یکی ازمنابع مهم درآمدزایی و در عین حال از جمله پارامترهای موثردرتبادلات فرهنگی بین کشورها می باشد. در این میان، کشور ایران با یک قدمت تاریخی چندین هزار ساله و وجود جاذبه های سیاحتی و زیارتی از جمله مراکز مهم توریستی در جهان می باشد. با این حال پس از وقوع انقلاب اسلامی سهم ایران از این صنعت در دنیا کاهش چشمگیری یافته است که این امر به دلیل وجود محدودیتهای موجود در کشور با توجه به جهان بینی حاکم صورت پذیرفته است. یکی از زمینه هایی که این صنعت می تواند رشد و توسعه داشته باشد وجود خوشههای صنعتی است - ابویی اردکان و معتمدی،. - 1391
استان اردبیل به لحاظ برخورداری از قابلیت های بالفعل از حیث نعمات طبیعی، اقلیم و جغرافیای متنوع، ویژگی های فرهنگی و باستانی و ... به عنوان یکی از قطب های مهم گردشگری در کشور بوده و در مواردی در سطح جهانی مطرح می باشد و اغلب این قابلیت ها و پتانسیل ها، نحصراًم مربوط به این استان بوده و برتری نسبی ویژه ای در سطح کشور و در مواردی حتی در سطح جهانی محسوب می شود.
تسهیلات ارائه شده به گردشگران یکی از عوامل اصلی جذب گردشگر محسوب می شود و خدمات اسکان مسافران و به خصوص توجه به خوشه گردشگری در ارائه خدمات بهتر به مسافران و جذب گردشگر تاثیر زیادی دارد بر این اساس تحقیق حاضر در پی پاسخ به این سوال است که چه موانعی در توسعه خوشه صنعتی گردشگری استان اردبیل تاثیرگذار هستند؟ و کدام موانع در اولویت قرار دارند؟
روش تحقیق
الف - روش پژوهش: این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش انجام پژوهش، توصیفی- همبستگی از نوع پیمایشی می باشد.
ب - جامعه آماری: جامعه آماری پژوهش شامل مدیران هتلها، مهمانپذیرها وکارشناسان سازمانهای مرتبط با حوزه مدیریت و توسعه گردشگری می باشد. در حدود 250 هتل و مهمانپذیر در سطح استان فعال هستند.
ج - حجم نمونه و روش نمونه گیری: برای تعیین حجم نمونه نیز از جدول مورگان استفاده شده است. روش مورد استفاده برای نمونه گیری روش تصادفی ساده است. برای تعیین حجم نمونه نیز از جدول مورگان استفاده شده است که طبق این جدول تعداد نمونه آماری برابر 148 بدست آمده است.
د - روش گردآوری اطلاعات و ابزار سنجش: جمع آوری اطلاعات مورد نیاز تحقیق، به صورت میدانی و با مراجعه پرسشگران به محل کار افراد مورد مطالعه - مدیران هتلها، مهمانپذیرها وکارشناسان سازمانهای مرتبط با حوزه گردشگری - انجام گرفت.
پرسشنامه مورد استفاده به صورت محقق ساخته می باشد که متغیر موانع توسعه خوشه های صنعتی با استفاده از 23 گویه سنجش شده است. این پرسشنامه با کمک از مبانی تئوریک پورتر بیان شده است. از نظر پورتر خوشه صنعتی به مجموعهای از واحدهای کسب و کار اطلاق میشود که در یک منطقه جغرافیایی و یک گرایش صنعتی متمرکز شده و با همکاری و تکمیل فعالیتهای یکدیگر، به تولید و عرضه تعدادی کالا و خدمات میپردازند و از چالشها و فرصتهای مشترک برخوردارند براساس مدل پورتر عوامل چهارگانه توسعه خوشه های صنعتی عبارتند از:
-1 عوامل درونی
-2 شرایط تقاضا
-3 صنایع پشتیبانی کننده
-4 استراتژی، ساختار و رقابت
-1 عوامل درونی به دو بخش اساسی و عالی تقسیم می گردند. بخش اساسی شامل منابع طبیعی، آب و هوا، موقعیت جغرافیایی، نیروی کار ساده و نیمه ماهر و حجم سرمایه و بدهی های یک کشور می باشد . بخش عالی نیز به زیرساخت های ارتباطی و مخابراتی و سطح تحصیلات عالی پرسنل مانند مهندسین و دانشمندان تاکید دارد.
-2 شرایط تقاضا به نرخ رشد تقاضای داخلی وابسته است. اندازه و کیفیت شرایط تقاضای داخلی، تحت تاثیر میانگین رشد سالیانه تقاضا و شاخص تحصیلات و سطح انتظارات اجتماعی می باشد.
-3 صنایع پشتیبانی کننده بر چگونگی وضعیت بنادر، حمل و نقل هوایی بین المللی، حمل و نقل جاده ای و ارتباطات تاکید دارد.
-4 استراتژی و ساختار صنایع ، بیان کننده میزان رقابت داخلی - در درون خود - یا رقابت خارجی - ورود به رقابت های جهانی - می باشد.
ز - روایی و پایایی: مقصود از روائی آن است که وسیله اندازه گیری، بتواند خصیصه و ویژگی مورد نظر را اندازه بگیرد. برای تعیین اعتبار محتوائی، پرسشنامه به تعدادی از صاحب نظران و اساتید مدیریت و علوم رفتاری داده شده و از آنها در مورد سوالات و ارزیابی فرضیه ها نظرخواهی گردید و روائی پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت و پایایی پرسشنامه با ضریب آلفای کرونباخ در این پژوهش برای متغیر وابسته و برای هریک از متغیرهای مستقل، محاسبه شد، و آلفای همه آنها بالاتر از 0/70 بدست آمد.
ر - روش تجزیه وتحلیل داده ها: در این پژوهش برای استخراج اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها از برنامه SPSS استفاده شده است.
