بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطهی رفتار شهروندی سازمانی با رضایتمندی شغلی سازمانی است. جامعهی آماری پژوهش، کلیهی کارمندان کارگزاری بورس شهر تهران در سطح کارشناسان ارشد و بالاتر هستند که براساس تمامشماری، تعداد 84 نفر حجم نمونه مطالعه است. دادهها با پرسشنامههای استاندارد رفتار شهروندی سازمانی پادساکف و همکاران - 2000 - و رضایتمندی شغلی مینهسوتا - 1967 - گردآوری و در نرمافزار لیزرل 8.8 تحلیل شدهاست. نتایج پژوهش نشان داد رفتار شهروندی سازمانی با ضریب 0/86روی رضایتمندی شغلی کارگزاران شرکت بورس تهران تأثیر دارد.
-1 مقدمه
پژوهش روی رضایتمندی شغلی یکی از موضوعات عام در روانشناسی سازمانی و در مطالعات مدیریت است که مطابق با دیدگاه ورومٌ - 1964 - رضایتمندی شغلی جهتگیری احساسات کارکنان به نقشی است که در محیط کار دارا هستند لذا رضایتمندی شغلی، مؤلفهی اصلی انگیزش کارکنان و مشوقی برای عملکرد بهتر آنها است. از نظر هوپوک و اسپیلگلرٍ - 1938 - نیز مجموعهی یکپارچهای از شرایط روانشناختی، فیزیولوژیکی و محیطی است که کارکنان را تشویق میکند تا تصدیق کنند که از شغل خود، خشنود و راضی هستند - جانگاَ و همکاران، 2017؛ رازیک و مولیبخشُ، - 2015 به این مفهوم که، شرایط مطلوب یا عاطفی ناشی از ارزیابی کار یا تجربیات مرتبط با کار نشان دهندهی رضایتمندی شغلی کارکنانی است که در قالب شاخص رفاه روانشناختی یا سلامت روانی هر کارمندی نمایان میشود و مناسب بودن آن، زمینهی تشویق و انگیزشی برای عملکرد بهتر و پیششرط استفادهی اثربخش نیروی کار است.
- هاجداکوواِ، . - 2015 شغل هر فرد که بر دیگر جنبههای زندگی او تاثیر مستقیم دارد، رضایت از شغل نیز، نه تنها باعث موفقیت روزافزون در آن شغل میشود، بلکه تاثیرات مثبتی در روال عمومی زندگی آنها دارد - حسنخویی، . - 1385فضای سازمان از نظر ماهیت حضوری کارکنانی دارای فایده خواهد بود که منافع سازمان را حفظ کرده و کارایی را برای آن سازمان به ارمغان بیآورند. در این خصوص رفتار شهروند سازمانی دارای منافع زیادی برای سازمان است.
شهروندان خوب سازمانی با حفظ منافع سازمان، این امکان را فراهم میسازند تا اثربخشی و کارآمدی سازمان تقویت شود و محیط مناسبی برای کارکردن کارکنان باشد و بدینوسیله، بهرهوری کارکنان افزایش یابد، کارهای تیمی تشویق شود، ارتباطات، همکاری و کمکهای بین کارکنان رشد کند، نرخ اشتباهات روند نزولی به خود بگیرد و مشارکت و درگیری کارکنان در مسایل سازمانی فزونی گیرد. رفتار شهروند سازمانی میتواند به این طریق روند رضایتمندی شغلی را تقویت کند و روابط بین کارکنان و محیط کاری را به محیط امن تبدیل کند - مرزوقی و همکاران، . - 1389
بنابراین، رفتار شهروندی سازمانی که نقش مهمی در خدماترسانی به مشتریان داخل و خارج سازمان دارد، با خصوصیات فردی کارکنان از جمله رضایت شغلی آن-ها رابطهی تنگاتنگی دارد که مطالعات دالا - 2005 - ، تانگ - 2008 - ، بایراک - 2010 - ، شارما و همکاران - 2010 - ، و پژوهش محبوب و بهوتو - 2012 - نشان از ارتباط معنیدار رفتار شهروندی سازمانی با رضایت شغلی کارکنان سازمانی را تأیید میکنند - اسماعیلیمقدم و همکاران، . - 1392 از همینرو، مسألهی اصلی تحقیق حاضر بررسی رابطهی رفتار شهروندی سازمانی با رضایتمندی شغلی در کارگزاریهای بورس شهر تهران است.
-2 مروری بر ادبیات تحقیق
-1-2 رفتار شهروندی سازمانی
تقریباً 40 سال قبل، کاتزٌ - 1964 - اهمیت طبقهای از رفتارهای اختیاری و خودجوش را خاطر نشان ساخت که فراتر از الزامات آشکار نقشی است، ولی برای کارآیی و سودمندی سازمانی لازم و ضروری است. اسمیت و همکارانش این مشارکتها را به عنوان رفتار شهروندی سازمانی به صورت مفهومی آوردهاند که بعدها بهعنوان رفتار فردی تعریف شدهاست که اختیاری است و مستقیماً یا آشکارا از طریق سیستم رسمی پاداش به رسمیت شناخته نمیشود و در کل، عملکرد مؤثر و کارآمد سازمان را افزایش میدهد واژهی شهروندی سازمانی اولین بار بهوسیلهی ارگان و همکارانش در سال 1983 مطرح شد و توسط باتمن و ارگان در دههی 1980، آندسته از رفتارهایی مورد توجه قرار گرفت که علیرغم اینکه اجباری از سوی سازمان برای انجام آنها وجود ندارد، در سایهی انجام آنها از جانب کارکنان، برای سازمان منفعتهایی ایجاد میشود.
ارگان پنج بعد برای این رفتار قائل است که شامل نوعدوستی - فعالیتهایی که کارمندان بهطور خودجوش انجام می-دهند، تنها به خاطر این که آنها، میل و آرزوی کمک به دیگران و سازمان را دارند - ، وظیفهشناسی - شهروند سازمانی وظیفهشناس است، او در انجام وظایف دروننقشی، عملکرد مناسبی از خود نشان میدهد، تفکر بهرهورانه در انجام وظایف، همواره مدنظر او است و چنانچه نیاز سازمان را تشخیص بدهد، حاضر است فراتر از آن چیزی که سازمان از او انتظار دارد، در خدمت سازمان باشد - ، جوانمردی - نوعی از رفتارهای شهروندی سازمانی است که نسبت به رفتاری کمک کننده، توجه بسیار کمتری به آن شدهاست - ، فضیلت مدنی - به ضرورت مشارکت کارمندان در زندگی سازمانی اشاره دارد - ، احترام و تکریم - شهروندان سازمانی همواره در تعاملات خود، ادب و احترام را حفظ میکنند - است.
-2-2 رضایت شغلی
رضایت شغلی به نگرش کلی فرد دربارهی شغلاش اطلاق میشود؛ کسی که رضایت شغلیاش در سطح بالایی باشد به کارش نگرش مثبتی دارد، ولی کسی که از کارش ناراضی است نگرش وی نیز به کارش منفی است. رضایت شغلی را میتوان به نگرش کارکنان به شش مولفه در نظر گرفت:
- کار، منظور مجموعهی فعالیتها و وظایفی که در یک محیط خاص انجام میگیرد.
- حقوق، آن چه ماهیانه به طور ثابت توسط کارکنان دریافت میشود.
- سازمان، منظور دستگاه یا وزارتخانه است که فرد در آن مشغول به کار است.
- همکاران، افرادی که در یک محیط کاری با همدیگر کار میکنند.
- ترفیع، احراز از یک پایه بالاتر یا تصدی شغلیکه از نظر مسئولیت نسبت به شغل قبلی بالاتر باشد.
- سرپرست، شخصی یا اشخاصی که بهعنوان مدیر و سرپرست در سازمان فعالیت میکنند - فقهیفرهمند و زنجانی، . - 1392 اسپکتور - 1997 - رضایت شغلی را بهعنوان میزانی که کارکنان شغل و جنبههای گوناگون شغلشان را دوست دارند، تعریف کرد؛ یعنی فرد میتواند از یک جنبهی شغل خود نسبتاً راضی باشد و از یک یا چند جنبهی دیگر ناراضی باشد. رابینز رضایت شغلی بهمنزلهی نگرش کلی نسبت به یک شغل تعریف میکند که براساس آن، مزایای حاصل از رضایت شغلی کارکنان سازمان به همهی افراد جامعه و شهروندان میرسد - صمدیمیارکلانی و همکاران، . - 1394
-3 توسعهی فرضیهها و مدل مفهومی
روابط بین رفتار شهروندی سازمانی و رضایت شغلی از سوی بتمن و ارگانَ - 1983 - ، لی و آلنُ - 2002 - ، مککنزی، پادساکوف و آهرنِ - 1998 - مورد تأیید قرار گرفته است. ویلیام و اندرسونّ - 1991 - اثر مثبت مولفههای رفتار شهروندی سازمانی را روی رضایت شغلی متذکر شدهاست و چن ْ و همکاران - 1998 - معتقد است تقویت شدن رفتار شهروندی سازمانی میتواند وضعیت رضایت شغلی کارکنان را ارتقاء ببخشد - محمّدَ و همکاران، - 2011 بنابراین در این بخش، فرضیه به اینصورت مطرح میشود:
فرضیهی اصلی تحقیق: رفتار شهروندی سازمانی در رضایتمندی شغلی کارمندان کارگزاری بورس تهران اثر مثبتی دارد.
