بخشی از مقاله
چکیده
نفوذ مجموعه گرانیتوئیدي بروجرد در سنگهاي رسی و نیمه رسی منطقه بروجرد باعث تشکیل هاله دگرگونی در اطراف آن و دگرگون شدن این سنگها باعث تشکیل انواع هورنفلس در منطقه شده است. پدیده میگماتیتی شدن در دگرگونیهاي درجه بالا و نزدیک به همبري، به علت گرماي حاصل از توده در سنگهایی با ترکیب مناسب دیده میشود.
کانیهاي اصلی در بخش لوکوسم، شامل کوارتز و فلدسپات به همراه مقدار اندکی بیوتیت می باشد. ظهور ارتوپیروکسن در سنگهاي کوارتزدار مبین شرایط گذر از رخساره آمفیبولیت فوقانی به گرانولیت است. بنابراین در منطقه بروجرد، براساس شواهد زمین شناسی و صحرایی و روابط بافتی رخساره گرانولیت دما بالا مشاهده میشود.
-1 مقدمه
مجموعه آذرین و دگرگونی بروجرد اولینبار در سال 1974 توسط برتیه و همکاران مورد مطالعه قرار گرفت. نامبردگان با اشاره به تشکیل میگماتیت در منطقه کانی درجه بالاي کروندم را در سنگهاي دگرگونی مجاورتی تشخیص دادهاند. مسعودي - 1997 - بر اساس تعادلهاي چندگانه، اوج دماي دگرگونی در هاله بروجرد را 642 درجه تخمین زده است.
از دیدگاه احمدي خلجی - 1378 - در بخش شمالی توده بروجرد میگماتیتها و هورنفلسها و زون سیلیمانیت–فلدسپات پتاسیم دیده میشود و با توجه به پاراژنز کانیها طیف دمایی 600 تا 650 درجه سانتیگراد و فشار کمتر از 4 کیلوبار براي دگرگونی مجاورتی را برآورد میکند. در این تحقیق سعی شده رخساره گرانولیت و میگماتیت زایی با توجه به شواهد زمین شناسی و صحرایی و روابط بافتی در منطقه شمال شرق بروجرد مورد مطالعه قرار گیرد.
-2 زمین شناسی عمومی
محدوده مورد بررسی در شرق و جنوب شرق بروجرد، بعنوان بخشی از دگرگونیهاي مزوزوئیک زون ساختاري سنندج–سیرجان بشمار میرود، که یکی از فعالترین زونهاي ساختاري ایران است - شکل- . - 1 مهمترین حادثه زمین شناختی که در این ناحیه رخ داده، پیدایش توده گرانیتوئیدي بروجرد در زمان ژوراسیک میانی Ma - ١٧٠ - است - احمدي خلج . - 1385 توده گرانیتوئید در داخل سنگهاي دگرگونی ناحیه اي قبلی تزریق شده است که بالاترین بخش از ردیف دگرگونه را سنگهاي پلیتی دگرگون شده موسوم به فیلیتهاي همدان تشکیل میدهند.
سنگ هاي دگرگونه منطقه بروجرد را میتوان به سه دسته دیناموترمال، مجاورتی و میگماتیتی تقسیم کرد. دگرگونی دیناموترمال با نزدیک شدن به توده نفوذي تدریجا به دگرگونی مجاورتی تبدیل میشود. سنگهاي دگرگونی دیناموترمال عبارتند از اسلیت، فیلیت و انواع شیست. سنگهاي دگرگونی مجاورتی نیز شامل شیست لکهدار و انواع هورنفلس است - شکل- . - 1 میگماتیتهاي منطقه عمدتا از نوع لخته اي بوده و انواع دیگر نیز به صورت پراکنده قابل مشاهدهاند.
-3 کانی شناسی
در منطقه بروجرد شواهد زمین شناسی و صحرایی، بافتی و کانی شناسی مبنی بر وجود رخسارههاي دما بالا و میگماتیت زایی مشاهده میشود. شواهد بافتی میگماتیتی شدن در منطقه بروجرد را میتوان به این صورت تفسیر کرد: بافتهاي معمولی در لوکوسم شامل بافتهاي پوئیکلیتی، میرمیکیت، گرانوفیري، پرتیت و میکروپرتیت است - مسعودي - 1380، - شکل-2الف - . به بیان دیگر، لوکوسم بافت آذرین نشان میدهد.
ملانوسوم، داراي بافت گرانوبلاستیک هورنفلسی است. شواهد کانی شناسی موجود در منطقه مورد مطالعه شامل: - 1 ظهور ارتوپیروکسن در سنگهاي کوارتزدار منطقه مورد مطالعه مبین شرایط گذر از رخساره آمفیبولیت فوقانی به رخساره گرانولیت میباشد - بوخر و گراپس - 2011، - شکل -2پ - . در سنگهاي نام برده علاوه بر ارتوپیروکسن پاراژنز، کردیریت، سیلیمانیت، اسپینل، گارنت و کروندم وجود دارد - شکل -2ت - . در بیشتر نمونهها آندالوزیت، کردیریت، سیلیمانیت و بیوتیت کانی اصلی سنگ بوده است. - 2 ترکیب کانی شناسی
میگماتیتهاي منطقه بروجرد، عمدتا شامل فلدسپات پتاسیم، پلاژیوکلاز، کوارتز، کردیریت، بیوتیت، مسکویت، سیلیمانیت، آندالوزیت و کانی هاي جزئی نظیر اکسیدهاي آهن–تیتان و گرافیت است. کوارتز بی شکل و با حجم کم فضاي بین فلدسپات پتاسیم شکل دار و نیمه شکل دار را پر کرده است. در برخی از نمونهها پلاژیوکلاز داراي منطقه بندي است - شکل-2، ب - . اگر در سیستم پلاژیوکلاز، تعادل کامل برقرار باشد، بلورها به طور ممتد با ماده مذاب واکنش میدهند، نه تنها در پلاژیوکلاز منطقه بندي به وجود نمیآید بلکه ترکیب آنها با ترکیب ماده اولیه یکسان میشود.
معمولا منطقه بندي نشانگر کندتر بودن سرعت ایجاد تعادل نسبت به سرعت تبلور است - شلی . - 1993 ملانوسم داراي کوارتز + فلدسپات پتاسیم + کردیریت + بیوتیت + پلاژیوکلاز + مسکویت است. فلدسپات پتاسیم به صورت شکل دار و در قسمتهایی سریسیتی شده است. بلورهاي کردیریت به صورت دانه درشت و بدون ماکل و ادخال دیده میشود که کوارتز و بیوتیت به همراه کردیریت و فلدسپات پتاسیم زمینه را به صورت دانه اي پر کرده است.
بیوتیت داراي ادخالهاي فراوانی از کانیهاي اکسیدي - اکسیدهاي آهن-تیتانیم - است. مسکویت به صورت تکههاي کوچک بر روي کردیریت مشاهده میشود - شکل-3 الف و ب - . در بخشی دیگر گارنت به صورت درشت بلور و نیمه شکلدار با مجموعه کانیهایی شامل کردیریت، فیبرولیت، کوارتز، و فلدسپات پتاسیم و بیوتیت وجود دارد - شکل-3 پ و ت - .
