بخشی از مقاله
چکیده:
اضطراب و استرس مهمترین مشکل انسان عصر حاضر است؛ به همین سبب، از دوران کنونی به »عصر اضطراب« یاد میشود. استرس نقش مهمی در بیماریهای جسمی و روانی ما دارد. از این رو، پژوهشهای معتبری وجود دارد که رابطهی شادی با سلامت جسمانی و روانی را تأکید میکند. علم روانشناسی اگر چه توانسته تا حدی به بررسی شادی و درمان اضطراب و استرس بپردازد اما نتوانسته تعریف جامع و ثابتی در این باره ارائه کند و دیدگاههای روانشناسان نیز در گذر ایّام دستخوش تغییراتی شده است.
در مقابل، قرآن و سیره اهل بیت - ع - تعریف جامع و پر معنایی از شادی و درمان استرس ارائه میدهند. در پژوهش حاضر، ابتدا به تعریف شادی از دیدگاه اسلامی و سپس جهت دستیابی به بهترین الگوی شادی به چهار اصل بررسی و شناختِ عوامل استرسزا؛ درمان نگرانیهایِ بیهوده و استرسزا؛به کار بستنِ عوامل شادی آفرین و رعایت آداب شادی میپردازیم.
مقدمه:
در این پژوهش برآنیم راههای مقابله مذهبی با اضطراب و استرس را از دیدگاه آیات قرآن و روایات بررسی نماییم. بنابراین، پرسشهای اصلی این پژوهش عبارتند از: عوامل اضطراب و استرس از دیدگاه آیات و روایات چیست؟ راههای درمان اضطراب و استرس از دیدگاه آیات و روایات چیست؟ برای رسیدن به زندگی سرشار از آرامش و شادی چه عواملی را باید به کار بندیم؟ آداب شادی چه چیزهایی می باشند؟ و در نتیجه آثار دینداری و تمسّک به قرآن و اهل بیت - ع - در زندگی، چه چیز هایی می تواند باشد؟
برای پاسخ به این پرسشها، در مقدمه به تعریف بهداشت روانی و رابطهی آن با سلامت جسمی می پردازیم: »بهداشت روانی« مطا بق تعریف سازمان بهداشت جهانی عبارت است از »الگو ها، روشها و تدبیرهایی که زندگی راحت و بدون دغدغه و اضطراب را تأمین کند و به عبارت دیگر، وجود وضعیت مطلوب و خوب جسمی، روحی و اجتماعی فرد که قابلیت ارتباط متعادل و هماهنگ با دیگران داشته باشد« یکی از آثار دینداری سلامت جسمی و بهداشت روانی است. تحقیقات بسیاری، رابطهی مثبت دینداری با سلامت جسمی و بهداشت روانی را تأیید میکند. - آذربایجانی، - 266
همچنین پژوهشها نشان می دهند که فشار روانی در سیستم ایمنی بدن ایجاد اختلال میکند. - بارون و همکاران، - 771 و موجب افزایش ابتلا به بیماری های جسمانی میشود. - سارافینو، - 209 از جمله بیماریهای شایع که در برابر استرس به وجود میآیند زخم معده، افزایش تنش عضلانی، سردردهای تنشی، میگرن، یبوست، اسهال، افزایش تنفس و تهوع میباشند. - آقا محمدیان، - 32 در مقابل، پژوهشهای معتبری وجود دارد که را بطهی شادی با سلامت جسمانی و روانی را تأکید میکند.
شواهد علمی نشان میدهد که شادی تأثیر مهمی در طول عمر دارد و احتمال ادامه حیات، توان کار کردن و فعال بودن در مورد افراد شاد دو برابر افراد ناشاد است. - آلان کار، - 54همچنین عملکرد سیستم ایمنی آنان مؤثّرتر از افراد ناشاد است. - آلان کار، - 76 و رابطه مستقیمی با بهبود بیماری و کاهش علایم استرس دارد. - آلان کار، - 52 پژوهشها نشان میدهد که افراد بشّاش شاد و سرزنده ،کمتر دچار مشکلات عصبی میشوند و کمتر از این مشکلات رنج میبرند. - آلان کار، - 36 بررسی دقیق آموزههای اسلامی درباره شادی نشان میدهد که این آیین بهترین الگوی شادکامی را تقدیم جامعه بشر نموده است. در این پژوهش ابتدا به تعریف شادی از دیدگاه اسلامی میپردازیم.
تعریف شادی از دیدگاه اسلامی:
شادی در دیدگاه اسلام خردورزی و بکارگیری عقل است. از این رو امام صادق - ع - در تبیین سپاهیان عقل و جهل، نشاط و شادی را در سپاه عقل قرار میدهند. - کلینی، - 14/21/1 در روایتی از امام علی - ع - آمده : بنیاد خرد، توانمندی و میوه توانمندی، شادی است. - مجلسی، - 59/7/78 در جای دیگر میفرمایند: سنگینی و سبکی عقل در شادی و غم آزموده میشود. - اللیثی الواسطی، - 4984/271 بنابراین طبق روایات هر چه عقل تقویت شود، انسان از نشاط و شادی بیشتری برخوردار است. قرآن کریم و دین مبین اسلام در بحث شادی حرفهای زیادی برای گفتن دارند.
