بخشی از مقاله
چکیده
کارآفرینی به عنوان روشی براي پرورش ایده و ابتکار و استفاده از سرمایه هاي فکري و مالی در تضمین آینده اي روشن براي فرزندان و توسعه اقتصادي کشور داراي اهمیت بسزایی است. بنابراین نبود مهارت هاي کارآفرینی در کودکان امروز و آینده سازان فردا، ضعف هاي بسیاري را در جامعه پدیدار می کند. بسیاري از کشورها با درنظرگرفتن اهمیت آموزش کارآفرینی در مدارس به و برنامهریزي بلندمدت و کوتاهمدت مقوله آموزش، کارآفرینی پرداختهاند و برنامهها آموزشی مدونی در این زمینه را وارد برنامههاي رسمی و غیررسمی مدارس خود کردهاند.
در برنامه ریزي دولت ها براي رشد و گسترش کارآفرینی آنچه از اهمیت ویژهاي برخوردار است این است که آموزش کارآفرینی در طی دوران تحصیل در مدرسه صورت گرفته است، زیرا علاوه بر آنکه دانش آموزان را براي یک زندگی پویا و خلاق آماده می کند، از آنان افرادي خودکفا و مبتکر می سازد تا چه از تحصیلات عالیه برخوردار شوند و چه نشوند در هر صورت بتوانند براي خود و دیگران فرصت هاي شغلی جدیدي خلق کنند.
با توجه به اهمیت کارآفرینی در رشد و توسعه جوانب مختلف کشور و همچنین بعد فردي آن براي دانش آموزان لازم است آموزش کارآفرینی در کشور ما نیز با جدیت دنبال شود. سهم پژوهشگران در این زمینه، مطالعه و بررسی عوامل موفقیت آموزش کارآفرینی و تعیین نقاط قوت و ضعف آن میباشد تا در تدوین مسیري روشن براي کارآفرینان آینده کشور گام برداشته شود.
مقدمه
امروزه دگرگونی هاى شگرف و عظیمی که در زندگی نوع بشر به واسطه رشد فزاینده صنعت و تکنولوژى صورت پذیرفته موجب شده است تا کشورهاى مختلف راهکارهاى مناسبی را براى بهره گیرى هر چه بیشتر از این تحولات اتخاذ کنند. در این فرایند نیروى انسانی عاملی است که می تواند با استفاده از نیروى خلاقه، قابلیتها و تواناییهاى خود در توسعه همه جانبه کشور سهیم باشد.
متاسفانه در بسیارى از کشورها به ویژه کشورهاى جهان سوم و کشورهاى درحال توسعه بنا به دلایل مختلف به این مهم توجه نمی شود. آنچه امروزه چنین کشورهایی را آزارمی دهد عدم استفاده مفید از قابلیت و توانایی نیروى انسانی خود می باشد که این معضل عواقب ناخوشایندى را براى آنان در پی دارد. شاید بتوان گفت یکی از مهمترین دلایل این مساله گرایش و علاقمندى افراد این کشورها به اشتغال در امور دولتی باشد که نمونه بارز آن درکشور ما به وضوح مشاهده می شود به گونه ى که اکثر فارغ التحصیلان دانشگاهی و غیر دانشگاهی حتی اگر زمینه خوداشتغالی را نیز داشته باشند ترجیح می دهند جذب مشاغل دولتی شوند.
این مساله سبب می شود بخشی از قابلیتهاى فرد که ممکن است در بخش غیردولتی نمود بیشترى داشته باشد ناآگاهانه از میان برود. یکی از مهمترین راهکارهایی که در جهان فعلی مورد توجه بسیارى از کشورها به ویژه کشورهاى صنعتی قرار گرفته پدیده اى به نام »کارآفرینی «است که نتایج مفیدى نیز از این رهگذر عاید چنین کشورهایی شده است. کارآفرینی در ساده ترین تعریف عبارت است از نوعی فعالیت اقتصادى که فرد یا افرادى با استفاده از نیروى خلاقه خود، زمینه را براى تولید کالا یا خدمات و همچنین اشتغال نیروى انسانی فراهم می سازند
منابع زیرزمینی در کشورهاى جهان سوم با وجود مزیت هاى آن از جمله موانع توسعه یافتگی محسوب شده است. در صورتی که نبود این منابع در برخی از کشورها باعث شده است تا آنها با استفاده از نیروى فکر، خلاقیت و ابتکار و در یک کلمه، کارآفرینی، از جمله کشور هاى پیشرو در جهان کنونی شوند. به ویژه در عصر حاضر، که عصر دانایی و خلاقیت و عصر تلفیق اندیشه ها و ابتکارات است، توجه به کارآفرینی، در توسعه و پیشرفت کشورها بسیار اهمیت دارد. کارآفرینی از منابع مهم و پایان ناپذیر جوامع بشرى است، منابعی که به توان و خلاقیت انسان ها بر می گردد.
افزایش میزان توجه سیاستگذاران، دولتمردان و مدیران به این موضوع حساس و ضرورى در جامعه در حال رشد ما، زمینه مناسبی براى بروز استعدادهاى افراد کارآفرین را به منظور توسعه اقتصادى کشور فراهم ساخت که رسیدن به این هدف نیازمند آگاه سازى و فراهم کردن زمینههاى فرهنگ کارآفرینی از دوران کودکی در خانواده و پس از آن در آموزش و پرورش به ویژه مقطع متوسطه و مدارس کاردانش و هنرستان ها هست. البته کشورهاى توسعه یافته، ترویج فرهنگ کارآفرینی را در کشور خود، به طور رسمی از پیش دبستانی و مدارس ابتدایی شروع کردنده اند که متاسفانه در کشور در این زمینه به خصوص در آموزش و پرورش فعالیت چندانی صورت نگرفته است. البته برنامه ریزى هایی در جهت هدایت فعالیت هاى مدارس کاردانش و هنرستان ها صورت گرفته است ولی متاسفانه هنوز زمینه هاى فرهنگی آنها فراهم نشده است براى موفقیت در این زمینه ما باید بستر سیاسی، اقتصادى و فرهنگی آن را فراهم کنیم دانش آموزان خود را به سوى این مدارس سوق دهیم و در آخر شاهد فعالیت کارآفرینانه و نتیجه مطلوب باشیم
انتقال علم به دانش آموزان و بارورکردن استعدادهاي ذهنی آنان ومهمتر از آن کمک به جامعه پذیري آن هااز وظایف غیر قابل انکارآموزش و پرورش است.تربیت اجتماعی، ایجاد نگرش ها وباور هاي مثبت در جهت جامعه پذیري و سازگاري با جامعه، مضمون بسیاري از کتابهاي درسی است. حال از جمله موارد مهم که باید در مدارس به آن توجه داشت موضوع تقویت وتوسعه فرهنگ کارآفرینی واشتغال است.ایجاد روحیه ونگرش کارآفرینی از وظایفی است که بایدبه آن پرداخته شود .در پرورش روحیه کارآفرینی آنچه باید به آن توجه شود، استقلال، خودباوري، اعتماد به نفس، ریسک پذیري وخلاقیت می باشد
براي پرورش کارآفرینان موفق، آموزش مهارت هاي کاربردي در زمینه هاي مختلف بسیار مهم میباشد. نقش مدارس وآموزش پرورش براي پرورش ذهن و خلاقیت کارآفرینی نسل هاي آینده بسیار پررنگ و بااهمیت است. سیستم آموزشی ما مسیول آماده سازي و پرورش جوانان کشور براي ساختن یک زندگی خوب و موفق است. آنها باید براي طیف وسیعی ازاحتمالات پیش روآماده شوند، از جمله کار براي دیگران، شروع داد وستدهاي مخاطره آمیز و ریسکی و کمک به جامعه خود.
همه این گزینه ها به عمق دانش در رشته ي انتخابی خود، مهارت هاي حل خلاقانه ي مسایل، توانایی رهبري، تجربه کار با گروه هاي موثر وهمچنین سازگاري با محیط همیشه در حال تغییر نیاز دارند. این مهارت ها پایه هاي آموزش کارآفرینی هستند، که به صراحت دانش آموزان را براي شناسایی و حل چالشها و فرصت ها آماده میکنند. بنابراین، همراه باآموزش موضوعات سنتی و مهمی مانند علوم، دستور زبان، ریاضی و تاریخ که دانش پایه اي را ارایه میدهند، ضروري است که مدارس به دانش آموزان مهارت کارآفرینی را نیز آموزش دهند
در سالهاى اخیر به نقش کارآفرینی در توسعه اقتصادى توجه زیادى می شود - 1999، . - Vnkrz and Torque بطور کلی از دهه 1980 نویسندگان زیادى کارآفرینی را به عنوان عامل توسعه اقتصادى مورد مطالعه قرار دادند. نتایج حاصل، آن را یکی از مهمترین ابزارهاى توسعه معرفی کردند
کارآفرینان نقش خاصی در پیشبرد اقتصادى، اجتماعی یک کشور ایفا می کنند. کارآفرینان عاملان تغییرى هستند که به منظور ایجاد رفاه فعالیت هاى اقتصادى می کنند. بدین صورت که موجب خود اشتغالی شده و راه هاى درآمد را براى دیگران فراهم می کنند
یکی از راه هاى نوآورى کارآفرینان که شومپیتر اشاره کرد ارائه روش هاى جدید تولید بود. کارآفرینان با کشف راههاى نوین که مقرون به صرفه تر باشند باعث کاهش هزینه شده و به مصرف کنندگان کمک می نمایند. لذا کارآفرینان با کاهش هزینه و بهبود کارایی موجب ایجاد ارزش در جامعه می گردند - 2000، . - Halbert از یک چشم انداز کلی اجتماعی، اقتصادى و سیاسی، کارآفرینان اغلب به ایجاد رفاه، ایجاد شغل، و کیفیت بالاتر زندگی کمک می کنند
لذا امروزه کشورهاى جهان، به گفته شومپیتر مبنی بر اینکه کارآفرینی موتور توسعه است، را پذیرفته اند. چرا که کارآفرینی نقش اجتناب ناپذیرى در بهبود بهره ورى و ارتقاء رشد اقتصادى دارد - 2005، . - chen در واقع کارآفرینی با موفقیت فردى، سازمانی و ملی مترادف است
براى اینکه جامعه اى تبدیل به جامعه کارآفرین شود لازم است افراد آن با فرهنگ کارآفرینی آشنا گردیده، دانش، نگرش و رفتارهاى کارآفرینی داشته باشند که لازم این امر آموزش و فرهنگ سازى مداوم افراد جامعه در قالب نظام آموزش آن است. در حال حاضر ایجاد فرهنگ کارآفرینی در نظام آموزشی جهان در کشورهاى پیشرفته و در حال توسعه به عنوان یک ضرورت مطرح شده است و این تفکر که کارآفرینان داراى ویژگی ذاتی هستند رد شده، بنابراین نظام تعلیم و تربیت کشورها باید از طریق ایجاد فرهنگ کارآفرینی انتقال دانش کاربردى کارآفرینی و اطلاعات مورد نیاز، زمینه بهبود و توسعه نگرشها، مهارتها، تواناییها و تقویت کارآمدى مورد نیاز در دانشآموزان و فرصت بالندگی را مهیا نموده و با سرمایه گذارى پایه اى نسلی کارآفرین را تربیت کند
متاسفانه در زمینه مدارس کارآفرین و ایجاد فرهنگ کارآفرینی تحقیقات اندکی صورت گرفته و بیشتر گرایش به دانشگاه ها بوده است. در حالی که در کشور ما مدارسی ایجاد شده است تحت عنوان کار دانش و هنرستان هاى فنی و حرفه اى با این ماهیت، که دانش آموزان به سوى کسب و کار و کارآفرینی سوق دهد و ذهنیت و فرهنگ استخدام رسمی دولت بودن آنها را به سوى فرهنگ خلاقیت، نوآورى، مشارکت، ریسک پذیرى سوق بدهد مطالعات نشان می دهد که در کشور هاى دیگر دراین زمینه فعالیتهاى خوبی صورت گرفت کشور هاى پیشرو در علم و صنعت ایجاد فرهنگ کارآفرینی را از دبستان شروع کرده اند
