بخشی از مقاله
طراحی برنامه درسی آموزش محیط زیست در موزه از دیدگاه متخصصین امروز جهان با بحران های زیست محیطی روبرو است. این بحران ها کل جهان و همه سطوح اجتماعی را تحت تاثیر قرار داده که محصول فعالیت های انسانی می باشند . مردم در محیط های طبیعی برپایه ارزش ها و هنجار های فرهنگی و اجتماعی خود عمل می کنند .
با توجه به اینکه درنظام آموزش رسمی ما در مقاطع مختلف تحصیلی، آموش های زیست محیطی به صورت پراکنده و در دروس مختلف ارائه می شود، موزه ها می توانند به طرق مثبتی در انتقال وضعیت کنونی زیست محیطی جهان به آموزش دانش، نگرش و رفتاری مثبت موثر در حفظ محیط زیست عمل کنند .اما این آموزش ها باید ساختار مند بوده و همه ابعاد و ارکان برنامه های درسی را در برداشته باشند.
پژوهش حاضر با هدف طراحی برنامه درسی آموزش زیست محیطی انجام شده است .جامعه آماری این پژوهش شامل متخصصین محیط زیست است که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند . روش پژوهش حاضر کیفی است که برای گرد آوری داده ها از روش مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد .برای تحلیل داده ها ازروش تحلیل محتوای استقرایی استفاده شد .
حاصل تحلیل داده ها شناسایی چهار تم اهداف، محتوا، روش های یاددهی- یادگیری و روش های ارزشیابی است. در تم اهداف ارتقای دانش زیست محیطی، ارتقای دانش پیامد های بحران، ارتقای نگرش مثبت به حفظ محیط زیست، ارتقای نگرش آینده مثبت محیط زیستی و...دربعد محتوا تم های محیط زیست، تغییرات محیط زیست، روش های حفظ محیط زیست، پیامد های فعالیت های انسانی بر محیط زیست و... در تم روش های یاددهی –یادگیری روش های بازدید علمی آموزش به شیوه محاکم قضایی و بحث گروهی ودر روش های ارزشیابی روش مشاهده عملکرد فراگیران و خود ارزیابی و کارپوشه شناسایی شد.
مقدمه
محیط زیست شامل منابع طبیعی اعم از تجدیدپذیر و غیرقابل تجدید، کلیه موجودات زنده، محیط مصنوعی دست ساخته بشر - مناطق مسکونی، صنعتی، راه‌ها و غیره - و مناظز و چشم‌اندازها می‌باشد - برخوردار، . - 1 :1387 محیط زیست در سطح جهان و ملی در معرض تهدید های جدی است . فهرست این تهدید ها از گرم شدن اقلیم زمین تا ازدست رفتن تنوع زیستی و انواع آلودگی ها را شامل می باشد .
در تقسیم بندی مشکلات زیست محیطی معمولا از سه دسته یاد می شود.مسائل ناشی از افزایش جمعیت، مصرف و پیامد های فن آوری بحران محیط زیست که امروزه به یک مسأله جدی و قابل تأمل بدل شده، حاصل دخالت و بهره‌وری نامعقول انسان از طبیعت پیرامون خود است که آن گستردگی و اهمیت موضوع، توجه دانشمندان را برای نجات آن برانگیخته است - کلارک، . - 1 :1379اساس سازگاری انسان و محیط زیست آموزش است، خلاف دیگر گونه ها که اصولاً با تغییرات کند ژنتیکی در مشخصات فیزیولوژیک ، ساختاری یا غریزی با محیط زیست سازگار می شوند اما انسان ها اگر نه در عمل حداقل از نظر طرح و به صورت نظری توانایی تغییرات عظیمی را در سازش و رفتار خود در طول زمان کوتاه زندگی یک نسل دارند.
مردم در محیط های طبیعی برپایه ارزش ها و هنجار های فرهنگی و اجتماعی خود عمل می کنند. درنظام آموزش رسمی ما در مقاطع مختلف تحصیلی، آموش های زیست محیطی به صورت پراکنده و در دروس مختلف وب ه صورت بین رشته ای ارائه می شود، موزه ها می توانند به طرق مثبتی در انتقال وضعیت کنونی زیست محیطی جهان به آموزش دانش، نگرش و رفتاری مثبت موثر در حفظ محیط زیست عمل کنند.
یکی از اهداف اصلی تاسیس همه موزه ها یادگیری می باشد.موزه ای محلی در انگلیس بر پایه این اصل بنا شده است که موزه ها می توانند شرایط را برای یادگیری فراهم کنند و کودکان به اشیا موجود در موزه ها علاقه مند هستند و حضور در موزه و دیدن آنچه در آن است، آنها را با زندگی واقعی شان پیوند می دهد. دسترسی به اشیا در موزه آنها را خشنود می کند، محرک آنها برای یادگیری وموجب ارتقای مهارت های زبانی و ارتباطی آنها خواهد شد - گراهام، . - 2008
پژوهشی در باره موزه ها با رویکردی روانشاختی نشان داد که موزه ها به صورت به شکلی ماندگار انگیزه درونی برای یادگیری وتمایل دانش آموزان رابرای مشارکت فعال و کار با اشیا و وسایل موجود در موزه را ایجاد می کند - پاریس،1997و پاریس و هاپ گود، .. - 2002 گریفین - 2004 - بیان می کند که توصیف پاریس از موزه ها برای این دلیل است که موزه ها شرایط یادگیری را ایجاد می کنند.
موزه ها جاهایی هستند که مردم از جمله کودکان معانی را می سازند، انتخاب های اصیل دارند، با فعالیت های چالش برانگیز مواجه می شوند، بر یادگیریشان کنترل دارند و با همدیگر مشارکت می کنند از تلاششان حس و توصر مثبتی دارند - پاریس ویامبر و پاکارد،. - 1998 موزه ها شرایطی را برای یادگیری ایجاد می کنند که در مدارس هم ایجاد نمی شود. - کرولی و جاکوبس، - 2011
دیدن گونه های منقرض، سنگ های شگفت انگیز،برگ ها و حشرات به دانش آموزان یاد می دهد که آنها هم زنده هستند و ما انسان ها نباید انسان ها با فعالیت های خود موجب نابودی و از بین رفتن آنها بشوند - داکت، ماین و کلی، . - 2011 اما علیرغم همه تاثیرات مثبت موزه ها در یادگیری دانش زیست محیطی دانش آموزان ، این آموزش ها باید ساختار مند بوده و همه ابعاد و ارکان برنامه های درسی را در برداشته باشند .پژوهش حاضر با هدف طراحی برنامه درسی آموزش زیست محیطی انجام شده است.
هدف پژوهش:
- شناسایی برنامه در سی آموزش زیست محیطی مقطع ابتدایی از دیدگاه متخصصین
سوال پژوهش
- برنامه درسی آموزش زیست محیطی در دوره ابتدایی ازدیدگاه متخصصان چه ویژگی های دارد؟
روش
مسئله اصلی این پژوهش شناسایی برنامه درسی آموزش زیست محیطی از طریق روش تحلیل محتوای کیفی می باشد. تحلیل محتوای کیفی را می توان روش تحقیقی برای تفسیر ذهنی محتوای داده های متنی از طریق فرایند های طبقه بندی نظام مند، کد بندی و تم سازی دانست. ازمیان رویکرد های تحلیل محتوای کیفی رویکرد تحیلی محتوای عرفی به عنوان رویکرد مورد استفاده در این پژوهش می باشد.
جامعه مورد مطالعه،حجم نمونه و روش نمونه گیری
در این پژوهش تلاش براین است تا با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی به شناسایی برنامه درسی آموزش زیست محیطی مقطع ابتدایی پرداخت. جامعه مورد مطالع شامل کلیه اساتید متخصصی است که:
-دارای مدرک تحصیلی دکتری - phd - در حوزه محیط زیست باشند.
