بخشی از مقاله
چکیده
براي اطمینان از عملکرد بخش بهداشت و حصول به آرمان هاي انسانی آن، طراحی شاخص هاي اقتصادي و محاسبه آن از اهمیت زیادي برخوردار است. هدف این پژوهش طراحی شاخص هاي ارزیابی اقتصادي بخش بهداشت است. در این پژوهش شاخص هاي ارزیابی اقتصادي بر چگونگی تخصیص منابع، فراهم بودن امکانات بهداشتی و درمانی ، دسترسی جمعیت هاي هدف به خدمات مورد نیاز و توزیع عادلانه منابع با تاکید بر کارایی منابع تاکید دارد. نوع پژوهش کاربردي و روش مطالعه آن تطبیقی و به صورت توصیفی است .
تحلیل و انتخاب شاخص ها براساس نظریات کارشناسان ذیربط با استفاده از تکنیک دلفی انجام شده است . نتایج این پژوهش بر مبناي راهکارها، مدل ها و اهداف طراحی شاخص هاي ارزیابی اقتصادي شامل، 92 شاخص با ذکر فرمول آنها در قالب طبقه بندي هاي رایج بین المللی ارائه گردیده است . استفاده هرچه سریعتر از شاخص هاي طراحی شده که در حال حاضر در دستور کار وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی براي ارزیابی اقتصادي از منابع بخش بهداشت وجود ندارد توصیه و تاکید می شود.
مقدمه
اقتصاد سلامت شاخه اي از علم اقتصاد است که به مسائلی پیرامون کارایی،اثربخشی ارزش و رفتار در تولید و مصرف سلامت و مراقبت هاي بهداشتی می پردازد.به طور کلی اقتصاددانان سلامت عملکرد سیستم هاي مراقبت بهداشتی در رفتارهاي مؤثر بر سلامت مانند سیگار کشیدن را مورد مطالعه قرار می دهند.کنت ارو در مقاله اش در سال 1963 ،که غالبا موجب شده است که اقتصاد سلامت به عنوان یک رشته علمی شناخته شود،تمایز مفهومی بین سلامت و سایر کالاها را به تصویر می کشد.
عواملی که اقتصاد سلامت را از دیگر حوزه ها تمییز می دهند عبارتند از:مداخله دولتی گسترده،عدم اطمینان غیر قابل کنترل در ابعاد مختلف،اطلاعات نامتقارن،موانع ورود ،آثار خارجی و حضور یک شخص ثالث.در بخش مراقبت هاي بهداشتی ، شخص ثالث پزشک است که تصمیمات خرید - مثلا در مورد آزمایش هاي آزمایشگاهی ، تجویز دارو ، انجام عمل جراحی وغیره - را می گیرد در حالی که از قیمت محصول یا خدمات بی اطلاع است.اقتصاددانان حوزه سلامت چندین نوع اطلاعات مالی را ارزیابی می کنند هزینه ها بدهی ها و مصارف.عدم اطمینان براي سلامتی ، در نتیجه نتایج آزمایشات بیمار و نگرانی هاي مالی،ذاتی است.
شکاف دانش موجود بین پزشک و بیمار،موقعیت مزیتی خاص براي پزشک به ارمغان می آورد که اطلاعات نامتقارن نامیده می شود .غالبا آثار خارجی در زمینه سلامت و مراقبت هاي بهداشتی، به طور خاص درمورد بیماري هاي عفونی،پدیدار می شوند.به عنوان مثال تلاش براي جلوگیري از ابتلا به سرماخوردگی،بر افراد غیر از تصمیم گیرنده تاثیر می گذارد.
علم اقتصاد بهداشت به تحلیل و بهره وري منابع " محدود و کمیاب" و ارزیابی دقیق آنها براي استفاده مطلوب در جهت تامین ، حفظ و ارتقاء سلامت انسان ها و حفاظت از محیط زیست می پردازد. اقتصاد بهداشت تخصیص و بهره وري مطلوب از منابع موجود، همراه با جلب مشارکت مؤثر افراد، خانواده ها، جوامع محلی، ملی و بین المللی در کلیه سطوح با رعایت کامل " عدالت " و " دسترسی و برخورداري " از خدمات بهداشتی و درمانی را بعنوان یک اصل مهم در تآمین ، حفظ و ارتقاي سلامت انسان ها مورد توجه قرار می دهد. براي اطمینان از عملکرد بخش بهداشت و حصول به آرمان هاي انسانی آن ، طراحی شاخص هاي اقتصادي و محاسبه آن از اهمیت زیادي برخوردار است . - 1 -
روش پژوهش
این پژوهش ، از نوع پژوهش کاربردي است و روش مطالعه آن تطبیقی و به صورت توصیفی و بر مبناي مستندات علمی حاصل از بانک هاي اطلاعاتی سازمان هاي کشوري و بین المللی می باشد . روش تحلیل و انتخاب شاخص ها در این پژوهش بر اساس نظریات کارشناسان ذیربط با استفاده از تکنیک دلفی در سه مرحله براي گزینش شاخص هاي ارزیابی اقتصادي در قالب ویژگی هاي تعیین شده انجام شد.
الگو و مبناي تعیین شاخص هاي ارزیابی اقتصادي
شاخص یکی از ابزارهاي ارزیابی و ارزش گذاري براي میزان حصول به اهداف تعیین شده است . - 2 - براي تعیین شاخص هاي ارزیابی اقتصادي معیارها و شیوه هایی براساس نظر خواهی از صاحب نظران در مورد ویژگی هاي شاخص هاي ارزیابی اقتصادي به شرح زیر مد نظر قرار گرفت.
ویژگی هاي یک شاخص
براي گزینش شاخص هاي ارزیابی اقتصادي از چهار ویژگی طبق نمودار زیر با تائید صاحب نظران استفاده شد.
شاخص هاي زمینه اي بخش بهداشت
طراحی شاخص هاي ارزیابی اقتصادي بدون آگاهی از شاخص هاي بخش بهداشت ، مقدور نمی باشد. فهرست تعدادي از شاخص هاي بخش بهداشت که در این مطالعه جمع آوري و مورد بررسی قرارگرفت به شرح زیر است 5 - و3، - 4 شاخص هاي فراهم بودن امکانات بهداشتی - نسبت پزشک به جمعیت، نسبت جمعیت به مراکز بهداشتی و درمانی، نسبت جمعیت به ماماي محلی و نظایر آن - ، شاخص هاي مصرف و پوشش - نسبت نوزادانی که بطور کامل بر علیه 6 بیماري هدف واکسینه شده اند، نسبت زنان باردار که مراقبت هاي دوره بارداري را دریافت کرده اند و یا زایمان آنها تحت نظر فرد دوره دیده انجام شده است - .
