بخشی از مقاله
چکیده
در سالهای اخیر سازمانهایی که به پیاده سازی سیستمهای مدیریتی مختلف روی آورده اند مرتب رو به افزایش است. از جمله روشهای بهبود و گسترش کیفیت در سازمانها پیاده سازی سیستمهای مدیریتی بخصوص سیستم مدیریت کیفیت، سیستم مدیریت محیط زیست و سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی و همچنین اجرای تکنیکهای کیفی به موازات هم میباشد.
در این راستا و بمنظور بهره گیری حداکثری از منافع این سیستمها از اواسط دهه 90 میلادی بحث یکپارچه سازی سیستمهای مدیریت در قالب سیستم مدیریت یکپارچه در دنیا مطرح گردید. اما از دلایل مهم شکست اجرای سیستمهای مدیریتی در سازمانها پیاده سازی مجزای آنها و عدم وجود تفکری سیستمی و نبود فرآیند و مدلی مدون و سیستماتیک بمنظور اجرای یکپارچه آنها میباشد. در این مقاله با بررسی 227 سازمان بعنوان جامعه آماری که سیستم مدیریت یکپارچه را پیاده سازی نموده و یا در حال اجرای آن میباشند و با بهره گیری از آمار توصیفی نتایج بدست آمده از این تحقیق، مدلی سیستماتیک را بر پایه چرخه دمینگ و تفکر بهبود مستمر ارائه نموده ایم.
1 مقدمه
سازمان بین المللی استاندارد از زمان تاسیس خود در سال1942 استانداردهای بین المللی متعددی را با همکاری متخصصان و کارشناسان برجسته جهان و همچنین کارشناسان موسسه های استاندرد کشورهای مختلف عضو این سازمان،تدوین و منتشر نموده است. هرکدام از استانداردهای انتشار یافته حیطه خاصی از عملیات و فعالیتها را پوشش داده و بر روی آن متمرکز میشوند.
سیستم مدیریت مجموعه ای از عناصر مرتبط بهم می باشد که بمنظور ایجاد خط مشی و اهداف و در جهت دستیابی به این هدف استفاده میشود. یک سیستم مدیریت شامل ساختار سازمانی،برنامه ریزی فعالیتها،مسئولیت ها،شیوه ها،رویه ها، فرایندها و منابع میباشد - ناند سینگ، 1 - 2009 مانند سیستم مدیریت کیفیت - 1 - QMS،مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای - OHSAS - 2 و مدیریت زیست محیطی - .3 - EMS اگر نیازمندیهای سیستم مدیریتی مورد نظر بدرستی در سازمان طرحریزی و اجرا شده باشد و کارکنان سازمان نیز آگاهی و تعهد لازم را در ارتباط با نیازمندیهای آن داشته باشند، ادغام سیستمهای مدیریتی به راحتی و بدون ایجاد اختلال در روند جاری فعالیت های سازمان امکان پذیر خواهد بود.
یکی از روشهایی که میتواند به حل این مسائل کمک کند پیاده سازی الزامات QMS و EMS و OHSAS بصورت یکپارچه میباشد. زمانیکه این سیستم استاندارد با هم ترکیب شدند،پیاده سازی و فرایند ممیزی بصورت واحد اجرا میشود. در این سیستم مستندات به نحو چشمگیری کاهش یافته و یک نظامنامه واحد برای هر سه سیستم تدوین خواهد شد.
روشهای اجرایی و دستورالعملها با الزامات هر سه سیستم انطباق داده میشود. در خط مشی این سیستم سه هدف عمده کیفیت،زیست محیطی و ایمنی و بهداشت تعریف میشود و سازمان قادر خواهد بود در این مرحله سیستم خود را با سیستم مدیریت یکپارچه انطباق دهد
این سه استاندارد با بیش از یک میلیون گواهینامه صادره برای هر سه سیستم فوق در سطح جهان بالاترین نرخ صدور گواهینامه را دارا میباشند - سازمانISO،.3 - 2007با توجه به مقدمه فوق در ادامه بررسی کاملی را در زمینه سیستمهای مدیریت کیفیت، زیست محیطی و ایمنی و بهداشت حرفه ای و سیستم مدیریت یکپارچه انجام داده و از این رهگذر، فرایندی را به منظور پیاده سازی اثربخش این سیستمها ارائه میدهیم.
2 مواد و روشها
1-2 سیستم مدیریت کیفیت بر پایه استاندارد ISO9001-2008
این استاندارد بین المللی به منظور افزایش رضایت مشتری از طریق برآورده سازی الزامات مشتری،ترغیب به پذیرش یک رویکرد فرایندی در مراحل توسعه،استقرار و بهبود اثربخشی سیستم مدیریت کیفیت مینماید - بند0-2 استاندارد - .4 ساختار سیستمهای مدیریت یک ویژگی بارز دارد و آن این که بر پایه نظریه معروف دکتر دمینگ بنام "چرخه "PDCA بنا نهاده شده اند. در هر حال با توجه به ساختار بسیار کاربردی و زیر بنایی چرخهPDCA بسیاری از طراحان سیستمهای مختلف مدیریت از این فرایند بعنوان پایه اصلی طراحی سیستمها استفاده میکنند.نتیجه اینکه سیستمهای مدیریتی جدید، بخصوص در دهه اخیر شباهتهای زیادی به یکدیگر داشته اند.نمونه واضح این شباهتها با مقایسه استانداردهای سری ارزیابی ایمنی و بهداشت حرفه ایOHSAS18001 وISO14001 و ISO9001 که هر سه برپایه چرخه دمینگ بنا شده اند قابل مشاهده میباشد
2-2 سیستم مدیریت زیست محیطی بر پایه استاندارد ISO14001-2004
مفهوم سیستم مدیریت زیست محیطی بعنوان یک ابزار برای بهبود عملکرد بسیاری از شرکتهای خصوصی و دولتی و پاسخی به درخواستها و افزایش مطالبات زیست محیطی جهانی از سازمانها میباشد. - دیاموند51996،زوتسی و همکاران. - 62004یکی از راههایی که سازمانها برای حل مشکلات زیست محیطی خود در پیش گرفته اند،پیاده سازی سیستم مدیریت زیست محیطی به منظور بهبود مدیریت محیط زیست پیرامونشان میباشد
3-2 سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی بر پایه OHSAS18001-2007
بحث حفاظت از کارکنان در برابر حوادث ناشی از کار همواره مطرح بوده است و مزایای استقرار یک سیستم ایمنی و بهداشت شغلی نظیر کاهش حوادث و کاهش هزینه ها و خسارات، طراحان سیستمها را همواره به فکر ارائه طرح هایی جامع در این مورد انداخته است. بعد از رد شدن پیشنهاد تبدیل استاندارد 7BS8800 به یک استاندارد توسط سازمان بین المللی استاندارد در سال 1999کمیته ای منتخب از موسسات استاندارد کشورهای مختلف و تعدادی از سازمانهای بین المللی مرتبط با مسائل ایمنی و بهداشت حرفه ای و شغلی مجموعه ارزیابی ایمنی و بهداشت شغلی با نامOHSAS 18001 را به تصویب رساندند و آنرا مرجع صدور گواهینامه قرار دادند. مشاهده میشود که بندهای این استاندارد کاملا با سیستم مدیریت زیست محیطی ISO14001 تطابق داشته و شباهتهای زیادی با سیستم مدیریت کیفیتISO9001 دارا میباشد
