بخشی از مقاله
چکیده :
سالمندان بخش مهم و قابل توجهی را در ق شربندیهای اجتماعی ت شکیل میدهند که حامل تجارب گوناگوگون زندگی انسانی هستند که باید توان استفاده از آن در عرصه های عمومی و فضاهای مشارکتی را فراهم ببینند.این افراد بخشی از شهروندان آ سیب پذیر هر شهر ه ستند که باید در ساختن شهر و ایجاد ف ضاهای مختلف شهری به و ضعیت رفاهی آنان توجه ویژه شود. حضور سالمندان در شهر به میزان زیادی واب سته به ف ضای عمومی شهری ا ست که منا سب این گروه سنی با شد چرا که افراد سالمند قابلیتهای احیا شونده ی محدودی دارند ، اگر ف ضای عمومی شهری منا سب ح ضور این گروه سنی نبا شد ، آ سیب های فیزیکی و روانی زیادی به این گروه وارد می شود.
متا سفانه اغلب ف ضاهای عمومی شهری برای تردد سالمندان منا سب سازی ن شده ا ست و این م شکلی ا ست که هر روز این ق شر از جامعه با آن روبرو هستند. اعتلای فضای عمومی شهری، و طراحی آن با معیارهایی همانند ، خوانایی ، آسایش و منظر ، د ستر سی و به هم پیوستگی ، استفاده و فعالیتها ، اجتماع پذیری ، ایمنی و امنییت و همه شمولی میتواند زمینه فضای مشارکت جویانه را در میان سالمندان فراهم آورد و ضامن سلامتی آن بخش از جامعه گردد.
مقدمه :
در دورانی که دموکراسی و عدالت اجتماعی در کشورهای درحال توسعه به نظر,از جمله آرزوهای دست نیافتنی میباشد , این آرمان اما در حوزه طراحی شهری چندان دور از دسترس نمیباشد. یکی از جنبه های مهم طراحی شهری در عصر حاضر ,توجه به تمامی اقشار جامعه و پاسخگویی به نیازهای آنان در طراحی محیط های شهری میباشد.
سالمندان ,معلولان ,کودکان و نونهالان از آن دسته افراد در جوامع شهری به شمار میروند که در یک طراحی کلی , استاندارد و از پیش تعیین شده ,توانایی استفاده بهینه و حداکثری از فضا را نخواهند داشت و در نتیجه حقوق شهروندی خود را نسبت به دیگران از دست رفته می بینند.. جدای از مشکلات جسمی,تهدیدات مشکلات روحی و روانی نیز دامنگیر افرادی از این دست خواهد بود ,در صورتیکه طراحی شهری در رسالت خود کوتاهی کند.
بیان مسأله:
ف ضای شهری را فرآیندی اجتماعی مکانی میدانند که تمام ساختمانها، ا شیا، ف ضاهای محیطی و شهری و نیز افراد، رویدادها و روابط میان آنها را در بر میگیرد. - تقیزاده، - 1386:176 ف ضای شهری به مفهوم صحنهای ست که فعالیتهای عمومی زندگی شهری در آنها به وقوع میپیوندند. خیابانها، میدانها و پارکهای یک شهر،عرصه فعالیتهای انسانی را شکل میدهند.
شهر به عنوان ب ستر زی ست آدمی می بای ست سر شار از عر صه های جمعی برای تعاملات ان سانی و مدنی با شد، چرا که تداوم بقای ان سان در گرو زندگی و تعاملات اجتماعی ا ست؛ چنانچه موجودیت شهر با وجود ان سان ها در آن معنا می یابد. لذا می توان فضاهای جمعی شهری را به عنوان دارایی و سرمایه ای عمومی برای ساکنین جامعه تلقی نمود.سالمندان به دلایل جسمی و روحی به فضاهای شهری و تحرک و تعاملات اجتماعی بسیار نیازمندند. متاسفانه اغلب فضاهای عمومی شهری برای تردد سالمندان منا سب سازی ن شده ا ست و این م شکلی ا ست که هر روز این ق شر از جامعه با آن روبرو هستند.
حضور سالمندان در شهر به میزان زیادی وابسته به فضای عمومی شهری است که مناسب این گروه سنی باشد چرا که افراد سالمند قابلیتهای احیا شونده ی محدودی دارند ، اگر ف ضای عمومی شهری منا سب ح ضور این گروه سنی نبا شد ، آ سیب های فیزیکی و روانی زیادی به این گروه وارد می شود. مهم ترین هدف از طراحی محیط برای سالمندان، فراهم ساختن امکانات و تسهیلات برای جبران محدودیتهای جسمی و روانی سالمندان و به حداکثر رساندن بازده قابلیتهای محدوده شده آنان است که در این پروژه مقصود دستیابی به این مهم را خواهیم داشت.
اهمیت و ضرورت انجام تحقیق :
فضای شهری بعنوان یکی از عناصر هویتی یک شهر که بر تمامی عوامل و عناصر یک شهر تاثیر گذار است عنصری تک بعدی نبوده و دارای سه فاکتور حیاتی خود بعنوان فرم ، کارکرد و معنا ا ست. با چنین نگر شی به شهر و ف ضاهای شهری می توان تاثیرات متقابل شهر و فضاهای شهری بر یکدیگر و بر شهروندان - در این جا سالمندان - را مورد بررسی قرار داد.
فعالیتهای ان سانی در عر صه اجتماعی، فرهنگی و سیا سی، ضامن بقای زندگی جمعی و حس شهروندی ا ست که بوا سطه فضاهای شهری گسترش و تجلی می یابد؛ بعبارتی فضای شهری مکانی است که مناسبات چهره به چهره، تظاهرات سیاسی و حتی جشن های عمومی در آنجا برگزار می شود و بواسطه حضور همین فعالیت ها می تواند مفاهیمی چون مشارکت شهروندی و جامعه مدنی را در بر گیرد. حیات مدنی یا مدنیت نیز چیزی جدای از مردم، مشارکت آنان و روابط انسانی، اجتماعی آنها نیست که نماد سازنده آن فضای شهری است.
اما سالمندان بخش مهم و قابل توجهی را در قشربندیهای اجتماعی تشکیل میدهند که حامل تجارب گوناگوگون زندگی انسانی هستند که باید توان استفاده از آن در عرصه های عمومی و ف ضاهای م شارکتی را فراهم ببینند.این افراد بخ شی از شهروندان آ سیب پذیر هر شهر ه ستند که باید در ساختن شهر و ایجاد ف ضاهای مختلف شهری به و ضعیت رفاهی آنان توجه ویژه شود. اعتلای ف ضای عمومی شهری، می تواند ف ضای مشارکت جویانه را در میان سالمندان فراهم آورد.
مرور ادبیات و سوابق مربوطه:
مهدی زندیه - - 1391 در مقاله ای با عنوان "منا سب سازی منظر شهری برای سالمندان " ، عوامل متعددی نظیر کاربری اراضی, بافت شهری ، دسترسی پذیری ، و منظر ش هری را در طراح یفضای شهر تأثیرگذارمیداند و در این پژوهش تاثیر عامل منظر شهری بر تعامل اجتماعی سالمندان رابررسی می کند , در ادامه نقش این عاملرا درم سیریابی سالمندان و اختلالات بینایی و شناختی آنان مرتبط می شمارد .
فریبا شریعت-مرادی-قهرمانی در مقاله ای با تیتر"ِبرر سی نیازهای فرهنگی واجتماعی و اقت صادی و رفاهی و ساختار شهری اع ضای کانون سالمندان تهران"ِ با هدف شنا سایی نیازهای فرهنگی، اجتماعی، اقت صادی، رفاهی و ساختار شهری اع ضای کانون سالمندان شهر تهران در 8 حیطه ی , بناها و فضاهای باز,حمل و نقل,مسکن,مشارکت اجتماعی,تکریم سالمندان,م شارکت شهروندی و ا شتغال در مراکز تجاری,اطلاعات و ارتباطات,حمایت اجتماعی و خدمات سلامت, با رویکرد به پروژه سازمان جهانی بهداشت در مورد شاخص های شهر دوستدار سالمندرا دنبال کرده است .
اهداف تحقیق:
بررسی نیازهای سالمندان در فضاهای شهری ارایه راهکارهای مرتیط با رفع نیازهای سالمندان در شهر
طراحی محیطی پویا و سرزنده در طول شبانه روز برای سالمندان
سؤالات تحقیق:
-1 استفاده از چه عناصری در طراحی فضاها ، سبب افزایش حضور پذیری سالمندان در شهر خواهد شد؟
-2 چه عواملی در طراحی فضا حضور بیشتر و طولانی مدت سالمندان را در پی خواهد داشت؟
-3 حضور سالمندان چه ضرورتی در فضاهای شهری دارد؟
