بخشی از مقاله
چکیده
در سالهای اخیر، توجه به انسان و نیاز او به ارتباط با افراد و محیط اطرافش بسیار مورد تاکید قرار گرفته است. چیزی که جامعه ی امروز به آن نیاز دارد، به طوریکه تمرکز بر معماری انسانگرا و ارتباط آن با محیط اجتماعی به عنوان تولیدی که پاسخگوی نیازهای انسانی در ابعاد مختلف باشد، حائز اهمیت گردیده است. چیزی که در جامعه ی امروز به آن نیاز داریم ترغیب دانشجویان به تفکر و پژوهش در همه ی عرصه ها، از جمع عرصه دانشگاه و رشته ی تحصیلی دانشجویان است.
در کنارش مسائل اجتماعی روز هم به نگرش انها تاثیر میگذارد از انجایی که انسان یک موجود اجتماعی و یک بعد از زندگی آن در جمع و ارتباط با انسان های دیگر می گذرد پس نیاز به تعامل با دیگران از جمله مهم ترین نیاز هایش محسوب میشود. تبادل تفکر در بین انسان ها می تواند موجب افزایش پایداری اجتماعی در جامعه بشود، از این رو نیاز به طراحی مرکزهم اندیشی برای دانشجویان اجمالی شده که با استفاده ازطراحی فضا و تمرکز به فاکتور های تاثیرگزار در طراحی برای به هدف رسیدن است.
مقدمه
معماری هنر به نظم درآوردن فضاست و انسان تا زمانی که افعال خود را منظم نکند و به زندگی خود نوعی سازمان نبخشد نمی تواند فضا را به نظم درآورد. رابطه انسان با فضای معماری رابطه ای روزمره است که بخش مهمی از زندگی او را در بر می گیرد و ارتباطی ناگسستنی با مردم ، اجتماع و زندگی آنان دارد. فضای معماری که اصلی ترین وجه معماری است، از طریق اصلی ترین جنبه زندگی یعنی خلاقیت ایجاد می شود.
با اینکه فضای معماری به فضای زندگی انسان ها مربوط است، ولی این ارتباط از قالب خاصی نتیجه نمی شود. فضای زندگی به صورت الگویی از پیش تعیین شده، در جهان ایده آل ها وجود ندارد، بلکه باید ایجاد شود و معمار مسوول ایجاد آن است. بر اساس مدلهایی که برای تعریف نیازهای انسانی ارائه شده اند، تعاملات اجتماعی، یکی از موارد ضروری میباشد.فضا های جمعی که بتواند اربتاطی مثبت با انسان وزندگی ان در اجتماع برقرار کند، و به بالا بردن تعاملات اجتماعی نیز در سطح جامعه نبز تاثسر به سزایی داشته باشد.
پایداری اجتماعی:
معماری هنر به نظم درآوردن فضاست و انسان تا زمانی که افعال خود را منظم نکند و به زندگی خود نوعی سازمان نبخشد نمی تواند فضا را به نظم درآورد. رابطه انسان با فضای معماری رابطه ای روزمره است که بخش مهمی از زندگی او را در بر می گیرد و ارتباطی ناگسستنی با مردم ، اجتماع و زندگی آنان دارد. فضای معماری که اصلی ترین وجه معماری است، از طریق اصلی ترین جنبه زندگی یعنی خلاقیت ایجاد می شود.
با اینکه فضای معماری به فضای زندگی انسان ها مربوط است،بر اساس مدلهایی که برای تعریف نیازهای انسانی ارائه شده اند، تعاملات اجتماعی، یکی از موارد ضروری میباشد.فضا های جمعی که بتواند اربتاطی مثبت با انسان وزندگی ان در اجتماع برقرار کند، و به بالا بردن تعاملات اجتماعی نیز در سطح جامعه نبز تاثسر به سزایی داشته باشد.
پایداری اجتماعی یکی از ارکان اساسی در پایداری است که پایداری واقعی بدون توجه به ابعاد اجتماعی توسعه پایدار امکان پذیر نمی باشد.نقش مهم و کلیدی مباحث اجتماعی در طرح ها و برنامه ریزی های شهری آن را به یکی از مهمترین ابزارها در برنامه ریزی ها و سیاستگذاری های شهری تبدیل کرده است و آن را دریچه ای برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار قرار داده است.
با این حال پایداری اجتماعی چه در سطح بین المللی و چه درسطح محلی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. تک تک افراد جامعه، سرمایه های اجتماعی را می سازند و ذخیره هایی از منابع اجتماعی و انسانی هستند. توسعه، هم می تواند این منابع اجتماعی را ارتقا دهد و هم آن را نابود سازد. - علی زنگی آبادی - 1392B برای بالا بردن سطح تعلملات اجتماعی در جامعه توجه به پایداری اجتماعی ، اهداف آن و توسعه آن در سطح از ارکان ضروری پایداری اجتماعی محسوب میشود.
طی سالیان اخیر بحث پایداری اجتماعی در ایران نیز مورد توجه بسیاری از محققان و نظریه پردازان و جامعه شناسان قرار گرفته و در پی آن، بسیاری از کارهای نظری و تجربی نیز صورت گرفته است. در سالهای اخیر پایداری اجتماعی به عنوان یکی از اجزای اصلی توسعه پایدار به شکل فزایندهای به رسمیت شناخته شده است. پژوهشهای پیشین در مورد توسعهپایدار عمدتاً بر مسایل مربوط به محیطزیست و مسایل اقتصادی متمرکز بودند.
پایداری اجتماعی از نظر سیاسی و ساختاری بهتدریج مورد پذیرش قرار گرفته و در دستور کار جوامع پایدار گنجانده شده و با مفاهیمی چون »حکمرانی «، »سرمایه اجتماعی « و »مسؤلیت اجتماعی شرکتها « در هم تنیده شده است. این مقاله با توجه به عدم وجود بررسیهای منظم و سیستماتیک در مورد این مفهوم، بررسی جامعی درباره مفهوم کنونی پایداری اجتماعی و چارچوب نظری آن دارد. همچنین سعی شده است به گزارههای اصلی این مفهوم و نظرات مختلف پیرامون آنها پرداخته شود. - مجموعه مقالات کاریB EIBURSندریا کول آنتونیو -
از دهه های پایانی قرن بیستم و شروع قرن بیست و یکم، پایداری به عنوان یکی از مباحث مطرح در کلیه عرصه ها، به ویژه در عرصه فضای شهری و معماری مطرح بوده است. جامعه شهری ما تحت تأثیر روندها و سیاست های دهه های اخیر دچار تحولات گسترده ا ی شده است، اما شواهد به گونه ای است که نشان از حرکت شهرها به سمت ناپایداری اجتماعی دارد. فقدان الگوی نظام مند در تبیین وضع موجود جوامع شهری کشور و نیز عدم تبیین شاخصه ای مطلوب پایداری اجتماعی است. - زینب قزاقی .آرمین بهرامیان - 1392B
مهمترین شاخص های پایداری اجتماعی موثر در طراحی معماری :
الف - تعامل اجتماعی : در راستای توسعه پایداری اجتماعی ، یکی از مواردی که باید بیش از گذشته مورد توجه معماران قرار گیرد ، بحث تعاملات اجتماعی درمعماری است . نیاز انسان به تعامل اجتماعی در سطوح مختلف بر کسی پوشیده نیست و طراحی فضای کالبددی برای این تعامل وظیفه طراحان معمار می باشد . قابلیت اجتماع پذیری فضای معماری می تواند میزان تعامل اجتماعی مابین افراد در فضا را کاهش و یا افزایش دهد و به طبع آن سبب افزایش سرمایه ی اجتماعی و در نتیجه توسعه پایداری اجتماعی شود .
شهر زنده و پویا با شاخصه های متفاوتی قابل تعریف است و مهمترین این شاخصه ها مشارکت مردم در امور شهر ، برگزاری اجتماعات و ایجادفرصت هایی برای تعامل میان شهروندان است . اما ایجاد بستر برای تعاملات اجتماعی ، علاوه بر بستر سازیهای اجتماعی نیاز به بسترسازی کالبدی و خلق فضاهای جدید متناسب با آن نیاز دارد . این واقعیت است که از زمان گذشته تا امروز ، در شهرها همواره فضاهایی برای اجتماع مردم و گفتکو در موردمساِیل مختلف وجود داشته است . برگزاری چنین اجتماعاتی تا امروز مهمترین وجه پویایی شهرها محسوب می شود .
روندی که از گذشته وجود داشته امروز در بیشتر شهرهای دنیا در قالب فضاهای اجتماعی و فرهنگی نمود پیدا کرده است . فلسفه ایجاد چنین فضاهایی برخورد و زندگی مشترک انسانها با همدیگر و اشاعه ی فرهنگ و هنر و ایجاد فضاهایی برای تعاملات اجتماعی فرهنگی می باشد . فضاهای معماری پدیده های کالبدی هستند که بازتاب بسیاری از خصوصیات فرهنگی اجتماعی و تمدنی یک جامعه را دارا می باشد ، ورود عنصری به نام اتومبیل و و به تبع آن خیابان از عوامل اصلی از هم پاشیدن نظام محلات بود .
خیابان های سریع و فکر نشدهکه فقط پاسخ به یک نیاز بودند سبب شدند که بسیاری از فضاهای کالبدی مناسب از جمله مرکز تحولات از بین برود و یا حضوری کمرنگ داشته باشند که خود این خیابانها هم نتوانستند جای خالی این فضاهای مرکزی راپر کنند . از این رو برای کنترل این ناپایداری ها باید محیط های شهری را به صورتی طراحی کنیم که عاملی برای به وجود آوردن ظرفی برای روابط اجتماعی ، به وسیله ی ویژگی های مفهومی و کالبدی خود اجتماع و محیط اطراف آن باشد . علت طرح چنین مسآله ای را می توان در : ایجاد کردن مکانی برای تعاملات اجتماعی ، احیا کردن برخی از فعالیت های انسانی از دست رفته ولی با ارزش ، احیا کردن برخی از رفتارها و عدالت اجتماعی عنوان کرد .
مهمترین اصول برای رسیدن به پایداری اجتماعی و تقویت تعاملات اجتماعی در فضاهای باز جمعی عبارتند از : تآکید بر ترکم و پیوستگی فضاها پیاده مداری توجه به ارزشهای تاریخی ، اجتماعی و فرهنگی. انسان تابع هر فلسفه و ابدولوژی ، جهان بینی و با هر فرهنگی که باشد نیازمند زندگی اجتماعی است . در طول تاریخ در فضاهای عمومی نگرش هایی به سوی این نیاز و وجه کالبدی آن وجود داشته است .
ب - امنیت اجتماعی : شاخص دیگر برای توسعه پایداری اجتماعی در معماری ایجاد حس امنیت در فضاست . طراحی فضای معماری به شکلی گاه احساس کنترل پذیری را در کاربران بالا می برد ، طراحی جداره های شهری امن و طراحی فضای اجتماعی است که - قابل دفاع ، و ... نکاتی است که باید در طراحی معماران لحاظ گردد .احساس امنیت پدیده ی روانشناختی دارای ابعاد گوناگونی می باشد .
به لحاظ روش شناسی احساس امنیت ، سازه ی چند بعدی است و در ارتباط با شرایط اجتماعی و افراد مختلف به گونه ای متفاوت ظهور یافته و به اشکال مختلف نیز قابل سنجش و اندازه گیری است . - موذن جامی - 1387 احساس امنیت فرآیندی روانی اجتماعی است که صرفا بر افراد تحمیل نمی شودبلکه اک ر افراد جامعه بر اساس نیازها ، علایق ،خواسته ها و توانمندیهای شخصیتی و روانیخود در ایجاد و یا از بین بردن آن سهم اساسی دارند - موذن جامی - 1397
ج - مردم واری : معماری بومی نسبت به فرهنگ اعضای اجتماع ، حساس ، رفتار می کند : از جمله درون گرایی که در نظر گرفتن نیازهای استفاده کننده ، از نظر نیاز او به حریم خصوصی و امنیت
د - سازگاری : سازگاری با ساکنان ساختمان به دلیل قابلیت انعطاف پذیری . معماری دانشی است که معمار باید بیاموزد تا با طراحی محیط مصنوع به نحو مطلوب در روح و روان انسان تأثیر بگذارد، به دلیل ارتباط مستقیم فضای زیستی با روح و روان انسان، طراحی درست و مطلوب می تواند تأثیرات مثبت و طراحی نامناسب اثرات مخرب داشته باشد تأثیر طراحی فضا بر انسان نسبت به عملکرد فضا متفاوت است، طراحی هر فضا با توجه به کاربری آن و قشر خاصی که از آن استفاده می کنند باید انجام گیرد، در طراحی مرکز هم اندیشی باید فضا به گونه ای طراحی شود تا به شکوفایی افکار دانشجویان برای بیان نظرات و ارائه راحل برای بهبود تعاملات اجتماعی بیشتر شود تا بتواند جامعه را به سمت شکوفا شدن در این زمینه هدایت کند. - بهزادفر - 1392B
