بخشی از مقاله

چکیده:

زنجیره تأمین پیشرو بدون داشتن لجستیک معکوس کارآمد، اثر بخشی چندانی ندارد. بسیاری از سازمان ها به دلیل وجود محدودیت های منابع و پیچیدگی سیستم های لجستیک معکوس کارآمد، به تنهایی قادر به کنترل لجستیک معکوس نیستند بنابراین لجستیک معکوس خود را برون سپاری می کنند. در این راستا شرکت ها لجستیک معکوس خود را به تأمین کنندگان ثالث لجستیک معکوس - 3PRLP - 3 وکالت میدهند.ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان ثالث لجستیک معکوس در راستای بهبودعملکرد زنجیره تامین از اهمیت بسزایی برخوردار است.

فاکتورهای متعددی درارزیابی و انتخاب3PRLP ها دخیل هستند. مدل های تصمیم گیری چند معیاره - MCDM - 4در مسائل ارزیابی و انتخاب، تبهر خاصی دارند. هدف از این مطالعه توسعه و بهبود مدل هایMCDMدر راستای ارزیابی و انتخاب تأمین کنندگان ثالث لجستیک معکوس است .شاخص های درگیر در ارزیابی و انتخاب 3PRLPها دارای روابط خطی هستند.

فرآیندتحلیل سلسله مراتبی - AHP - 5 برای بررسی روابط و وابستگی خطی شاخص ها، مدل مناسبی بنظر می رسد. از طرفی روشQFD6 به عنوان روش های برتر رتبه بندی با بررسی ارجحیت آلترناتیوها نسبت به هم و مقایسه همزمان تقدم و تأخر آلترناتیوها، منحصر بفرد عمل می کند. اما روشQFD کلاسیک بر این فرض استوار است که داده ها و اطلاعات ورودی به صورت قطعی در نظر گرفته شوند، که در دنیای واقعی چنین امری نا ممکن است. به منظور بر طرف کردن هرگونه ابهام و عدم قطعیتی از داده های فازی استفاده شد.

در این مطالعه یک مدل ترکیبی مناسبAHPوQFD فازی بمنظور ارزیابی و انتخاب 3PRLP ها فرموله شد. نهایتا مدل ترکیبی پیشنهادی برای تسهیل فرآیند حل مسأله به کار گرفته شد. از نتایج به دست آمده برای بخش لجستیک و حمل و نقل شرکت سایپا، درجهت بهبود عملکرد زنجیره تأمین و کارآمدی لجستیک معکوس استفاده خواهد شد. شایان ذکر است از سیستم اطلاعاتی شکل گرفته نیز می توان به عنوان ابزاری موثردر راستای بهبود و توسعه مسائل و مدل های تصمیم گیری چند معیاره استفاده کرد.

-1 مقدمه

یک زنجیره تأمین با حلقه های درست یکی از اساسی ترین نیازمندی های هر سازمان تولیدی محسوب می شود. بیشتر سازمان های تولیدی غالبا توجه خود را به جریان پیشرو تولید معطوف می کنند، حال آنکه موضوع جدیدتری توجه تولیدکنندگان را به خود جلب کرده است و آن پرداختن به حوزه لجستیک معکوس می باشد. موضوعی که به دلیل مزیت های رقابتی فراوانی که با خود به همراه دارد، از محبوبیت خاصی برخوردار است. قوانین زیست محیطی و منافع اقتصادی ناشی از پرداختن به این حوزه از جمله مهمترین محرک هایی می باشد که تولیدکنندگان را به این سمت سوق می دهد.

از آنجا که محصولات بازیافت شده باید با محصولات نو و جدید به رقابت بپردازد، سرمایه گذاری بر روی این دسته از محصولات با ریسک فراوانی همراه است. هزینه محصولات بازیافت شده را می توان با استفاده از مکان یابی و تخصیص بهینه تسهیلات در RL7 کاهش داد - دی بریتو و دکر8، . - 2003 در این میان فاکتور های متعددی در مؤفقیت یک زنجیره تأمین معکوس9 تأثیر گذار میباشند. دانستن روابط متقابل بین فاکتورهای ایجاد مؤفقیت بسیار اساسی بوده و به مدیران و تصمیم گیرندگان کمک میکند تا به عوامل کلیدی تر توجه بیشتری مبذول نمایند.

ایده کسب و کار لجستیک معکوس دست کم از اوایل عصر صنعتی شدن، زمانی که بازرگانان متوجه شدند لباس ها و کهنه های قدیمی، ملافه ها و ... می توانند باز سازی شده و برای محصولات جدید به کار روند، مطرح بوده است. این موضوع به کندی توسعه یافت و در دهه 1980، زمانی که مسائل زیست محیطی به موضوعات حساسی تبدیل شدند اهمیت بیشتری یافت و به پیدایش کسب و کار فرآوری و بازیافت منتهی گردید.

زیربنای اصلی فرایند لجستیک معکوس ، درک مفهوم مدیریت چرخه عمر و پشتیبانی، یعنی نگاه به یک محصول یا فناوری در تمام طول چرخه عمر مصرف آن است. مفهوم زنجیره تامین حلقه بسته مستتر در اصول لجستیک معکوس در اوایل 1980 به عنوان نتیجه مستقیم خردسازی قطعات، یکپارچه سازی در مقیاس بالا و طراحی بخشی، ابتدا در صنعت تجهیزات الکترونیکی پیاده سازی شد و فرایندتعمیر یک محصول از انجام تعمیرات در محل و تعویض بخش ها تغییر یافت و ارزش اقتصادی بازگشت مواد برای تعمیر و تخصیص دوباره را بیشتر نمود و شرکت های بزرگ در این زمینه با به کار گیری لجستیک معکوس به درآمدها و صرفه جویی های بیشتری در ارائه خدمات خود دست یافتند.

کار برد این مفاهیم باعث تغییر طول چرخه عمر و همچنین نحوه نگهداری، تعمیر و پشتیبانی محصولات شده است و در نتیجه ارزش خدمات و پشتیبانی محصول فراتر رفته است - بلامبرگ 10 ، . - 2009مدیریت لجستیک بعنوان بخش مهمی از SCM11 که وظیفه اصلی آن برنامه ریزی، اجرا و کنترل جریان مستقیم و معکوس مواد، کالاها، اطلاعات مرتبط و ذخیره سازی آنها به گونه ای کارا و اثربخش میان نقطه مبدا و نقطه مصرف و بالعکس، به منظور برآورد الزامات مشتریان است.

علاوه بر جریانهای سنتی یا جریان مستقیم - رو به جلو - مواد که عمدتا از طرف تامین کنندگان به سازندگان ،خرده فروشان و در نهایت مشتریان می باشد ،جریان مهم دیگری نیز در شبکه تامین وجود دارد که بصورت معکوس شکل میگیرد و در آن محصولات از سطوح پایین زنجیره تامین به سطوح بالاتر عودت داده می شوند.

-2 اهداف تحقیق

هدف کلی از این تحقیق انتخاب و ارزیابی ارائه دهنده گان ثالث لجستیک معکوس بمنظور برونسپاری لجستیک معکوس است. به موازات این هدف کلی اهداف اختصاصی زیر نیز مدنظر است: هدف اول پژوهش، بررسی و تجزیه و تحلیل مسائل و چالش های درگیر در انتخاب تأمین کننده ثالث لجستیک معکوس در کشورهای در حال توسعه است،هدف دوم راه حل بهینه ترکیب مدلهای تصمیم گیری AHP و QFD برای ارزیابی مناسب مساله تحقیق،هدف سوم استفاده از سیستمهای فازی در QFD برای مقابله با عدم قطعیت در دنیای واقعی.

-3 ادبیات و تئوریهای تحقیق

امروزه لجستیک معکوس یکی از مهمترین مسائل در حوزه زنجیره تأمین است. کنترل فرایند برگشتی ها در سایه زنجیره تأمین پیشرو سازمان ها را قادر می سازد تا از اتلاف هزینه ها جلوگیری کنند - باقری نژاد و همکاران، . - 1391 در فضای رقابتی و فعالیت های کسب و کار کنونی، خطوطی که به طور سنتی بین سازمان ها، وظایف و امور تجاری و بازرگانی ترسیم می شد درحال محو شدن است و سازمان ها و مؤسسات مجزا به لحاظ حقوقی، برای رفع موانع رقابتی با یکدیگر همکاری می کنند.

یکی از مهمترین کلیدهای بهبود، زنجیره های تأمین به صورت یکپارچه و استفاده از فناوری اطلاعات است. هرجا که این نگرش یکپارچه به کار رفته، صرفه جویی های اقتصادی و افزایش کارایی زیادی حاصل شده است. مطالعات قبلی و پژوهش در زمینه مسأله انتخاب تامین کننده ثالث لجستیک معکوس به عنوان منابع ثانویه به منظور شناسایی و استخراج معیارهای انتخاب مربوطه در دستور کار قرارگرفته شدو مشخص شد که معیارهای کلیدی برای انتخاب 3PRLP بر اساس ویژگی های هزینه، کیفیت، و سرعت در تحویل، مراحل چرخه عمر محصول و نقش های عملکردی لجستیک معکوس و غیره طراحی شده است.

مید و همکاران - 2002 - ، چرخه عمر محصول، فرآیندهای لجستیک معکوس، نقش سازمانی لجستیک معکوس، معیار عملکردی سازمان را در فرآیند انتخاب 3PRLP منظور گرد. فالن و فاریس - 1992 - ، جمع آوری، جداسازی، پردازش انتقالی، تحویل و ادغام در صنایع پلاستیک را ارائه کرد. تجزیه و تحلیل هزینه/سود، حمل و نقل، انبارداری، مدیریت تامین، بازسازی / بازیافت، و بسته بندی ، توسط دولتشاهی - 2000 - مورد بررسی قرار گرفت. او همچنین پارامترهای دیگری همچون: مدیریت بازده محصول، زمان واقعی موجودی، گردش کار، ضمانت ردیابی، سفارش و تبادل قطعات، همکاری با تامین کنندگان، تجزیه و تحلیل داده ها، انجام تعمیرات، تولید مجدد، استقرار مجدد و اطلاع رسانی به مشتریان را نیز لحاظ نمود.

زارعی نژاد و همکاران - 2013 - و سنت هیل و همکاران - 2014 - نیز ردیابی، سفارش و تبادل قطعات، همکاری با تامین کنندگان، تجزیه و تحلیل داده ها، انجام تعمیرات، پردازش انتقالی، تحویل و چرخه عمر محصول را ملاک انتخاب دانستند. یک مطالعه از کانان و همکارن - 2012 - ، 35 معیار را در رابطه با انتخاب 3PL لجستیک معکوس در نظر گرفت که تعدادی از آن ها در تحقیقات قبل مشاهده می شود. این مطالعه شش فاکتور اصلی، با زیر معیار های آنها را در بر می گیرد.

-1-3 زنجیره تأمین

زنجیره تأمین شبکه ای از سازمان ها میباشد که با ارتباطی بالادستی به پائین دستی، درفرآیندها و فعالیتهایی درگیرند و به صورت محصولات و خدمات ارائه شده به مشتری نهایی، تولید ارزش می کنند - زنجیرانی فراهانی و عسگری، . - 1382به عبارت دیگر یک زنجیره تأمین به جریان مواد، اطلاعات، وجوه و خدمات از تأمین کنندگان مواد خام طی کارگاه ها و انبارها تا مشتریان پایانی اشاره دارد و شامل سازمان ها و فرایندهایی می شود که کالاها، اطلاعات و خدمات را ایجاد و به مصرف کنندگان تحویل می دهند.

این زنجیره شامل خیلی از وظایف از قبیل خرید، جریان وجوه، باربری مواد، برنامه ریزی و کنترل تولید، کنترل موجودی و لجستیکی و توزیع و تحویل می گردد - پویا، . - 1383زنجیره تامین موجودیتی پویا بوده که جریان های اطلاعات محصولات و مالی را در درون خود دارد. واژه زنجیره تامین بیانگر جریانی از مواد و محصولات، اطلاعات و پول می باشد که از مشتریان به خرده فروشان سپس به توزیع کنندگان / عمده فروشان سپس به تولید کننده محصول نهایی و سپس به تامین کنندگان و بر عکس جریان دارد.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید