بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به پراکندگی زیاد محوطه های دارای سفال شاخص قرمز در نزدیکی شهر لپویی در جنوب حوضه ی رودکر در شمال شیراز ، دوره ای که این نوع سفال از ویژگی ها آن است به این نام، یعنی دوره لپویی، نامگذاری شده است.
در زمستان1392 محوطه اصلی دوره لپویی - تل شنگولی - سیاه خان - مورد بررسی روشمند باستان شناسی قرار گرفت.که از این محوطه 15ظروف سالم و شکسته و یا قطعات کوچک از ظروف سنگی از جنس مرمر، سنگ آهک و گچ بود، که عمدتا در چاله های پدید آمده از حفاری غیر مجاز و در مربع 6F در مرکز تپه بدست آمده اند.
ظروف سنگی تل شنگولی قابل مقایسه با ظروف بدست آمده از تپه حصار و همچنین ظروف سنگ گلدانی شکل منقوش در بین النهرین در دوره اوروک است.
در این مقاله ضمن تشریح نحوی پراکنش ظروف بدست آمده در سطح مربعات محوطه تل شنگولی، به توصیف وگونه شناسی و مقایسه ظروف سنگی بدست آمده از این محوطه پرداخته و نهایتا، اهمیت حضور این اشیاء در ارتباط با اوضاع اجتماعی و همچنین در بعد ارتباطات و تجارت منطقه ای و برون منطقه ای، طی نیمه اول هزاره چهارم قبل از میلاد مورد بحث قرار خواهد گرفت.
مقدمه:
دوره مس وسنگ جدید مرحله مهمی در زمینه شکلگیری جوامع پیچیده اولیه در استان فارس محسوب می شود. این دوره در استان فارس مربوط به فرهنگ لپویی است که بر اساس توالی لایه نگاری باستان شناسی از چند محوطه باستانی شناسایی شده است. با توجه به اهمیت این دوره پیش از تاریخ، بررسی روشمند تل شنگولی لپویی، در زمستان 1392 با اهداف شناخت دوره های مختلف این محوطه، بازنگری سفال دوره لپویی، برنامه پیشنهادی برای حفاظت و تعیین حریم تل شنگولی، و برنامه پیشنهادی برای کاوش تل شنگولی صورت گرفت.
تل شنگولی که محوطه ی اصلی لپویی بشمار می رود، مربوط به فرهنگ لپویی مقارن با نیمه اول هزاره چهارم قبل از میلاد همزمان با دوران اوروک قدیم در شمال شهر شیراز است. ظروف سنگی از جمله مواد فرهنگی است؛که از بررسی روشمند تل شنگولی لپویی بدست آمد. در این بررسی قطعات پراکنده ظروف سنگی از برخی مربعات سطح این محوطه بدست آمد. اما چند ظرف شاخص از داخل یک از چاله هایی که وسیله حفاران غیرمجاز و همچنین توسط جانوران موزی حفر شده، بدست آمد. شناسایی این ظروف سنگی نیمه قیمتی در محوطه ی در حوضه رود کر استان فارس در ارتباط با جنبه های هنری، اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی این جامعه ی اواخر پیش ازتاریخ حائزء اهمیت فراوان است.
موقعیت جغرافیایی تل سیاه خان - شنگولی -
تل شنگولی در فاصله 9 کیلومتری غرب شهر زرقان و 5 کیلومتری غرب اتوبان شیراز به اصفهان و به فاصله 500 متری شمال شرقی شهر لپویی، جنب جاده کمربندی در خارج از منطقه مسکونی و بافت شهر قرار گرفته است. تل شنگولی - سیاه خان - در موقعیت طول جغرافیایی 29 47 " 55 09 و عرض جغرافیایی 52 39 " 49 22 و به ارتفاع 1597 متر از سطح دریا قرار دارد - نقشه. - 1-5 این محوطه به ابعاد 100 در90 متر و ارتفاع 2,5 متر ازسالم ترین محوطه های منطقه لپویی به شمار می رود. این محوطه از ضلع شمالی محدود به جاده آسفالته محدود و در جنوب شرق و غرب تپه، اراضی کشاورزی دیده می شود
نقشه: 1 موقعیت تل شنگولی لپویی
شکل:1 تصویر هوایی تل شنگولی لپویی
شکل:2 تل شنگولی لپویی
پیشینه
تل شنگولی لپویی تا کنون چندین بار توسط باستان شناسان مورد بررسی قرار گرفته است. اولین بار تل شنگولی توسط ویلیام سامنر آمریکایی در سال 1972 میلادی در جریان بررسی باستان شناسی حوضه رود کر شناسایی شد. و با نام تپه لپویی از این تپه نام برده است. همچنین در سال 1374 عباس علیزاده از دانشگاه شیکاگو در بررسی باستان شناسی شمال غرب دشت مرودشت این تپه مورد بررسی قرار داده، و به نام تل شنگولی ثبت کرده است
