بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف ارایه راهکار وحل مشکل اختلال خواندن یگانه، دانش آموز پایه اول ابتدایی مدرسه انبیا شهرستان سمنان صورت گرفت. در این مقاله اقدام پژوهی از روش مشاهده، پرسشنامه، مصاحبه با معلم و والدین برای جمع آوری اطلاعات بهره برده شده است و داده های مربوطه با استفاده از جدول سمن، جدول حساسیت شنیداری و به صورت کمی و کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
بر اساس یافته های حاصل از تحلیل داده ها راهکارهایی ارائه گردید. پس از اجرای راهکارها، یافته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن بود که با اجرایی راهکارهایی متعدد نظیر آموزش حروف الفبا، خواندن کتاب داستان، استفاده از کلمات هم آغاز، هم پایان و.... مشکل دانش آموز از %48 به %15 کاهش یافت.
.1 مقدمه
پایه و اساس خواندن رمزگشایی و هدف نهایی خواندن درک مطلب است از این رو یادگیری این مهارت عاملی مهم در پیشرفت روند آموزشی دانش آموز می باشد
اصطلاح ناتوانی یادگیری ابتدا در دهه 1950 و اوایل 1960 برای اولین بار به کار برده شده است بدین معنی که کودکان ناتوان یادگیری، هوش متوسط یا بالاتر دارند اما نمی توانند در یک یا چند حوزه به طور شایسته عمل کنند
این دانش آموزان در مهارت های مختلف تحصیلی مانند گوش دادن، خواندن و نوشتن، ریاضیات و حل مسئله منطبق با سن موفق عمل نمی کنند
اختلال خواندن حالتی است که در آن پیشرفت خواندن پایین تر از حد مورد انتظار برحسب سن، آموزش و هوش کودک است. این اختلال به میزان زیادی مانع موفقیت تحصیلی یا فعالیت های روزانه مستلزم خواندن می شود. در صورت وجود یک اختلال حسی یا عصبی میزان ناتوانی خواندن بیش از آن حدی است که معمولا دیده می شود - سادوک و سادوک، - 2007 دانش آموزان با اختلال خواندن خطاهای مختلفی را به هنگام خواندن یک متن یا یک ردیف کلمه مرتکب می شوند، که تجزیه و تحلیل انواع این خطاها نقش مهمی در پیشرفت آنها ایفا می کند زیرا علائم بسیار مهمی از جریان های فکری و میزان رشد کنونی دانش آموز را در خواندن آشکار می سازد
نارساخوانی، یکی از انواع اختلال یادگیری است که مبنای عصب زیستی داشته و از جمله ویژگی های آن می توان به داشتن مشکل در روان خوانی کلمه، ضعف در هجی کردن و رمز گردانی اشاره کرد - لیون، شای میتر وشای میتز، . - 2003کودکان نارسا خوان در یک سری از زمینه ها از جمله سرعت پردازش، ناقرینگی مغز، حافظه، عملکرد شنیداری وکلامی و زبانی، توجه و ادراک مشکل دارند
بنابراین ناتوانی های یادگیری به گروه نا همگنی از اختلالات گفته می شود که دارای مشخصه هایی نظیر دشواری در فراگیری و کارکرد گوش دادن، حرف زدن، خواندن، نوشتن و محاسبه هستند. این اختلالات پایه ی عصب شناختی و روندی تحولی دارد که پیش از دبستان شروع می شود و تا بزرگسالی ادامه پیدا می کند
این افراد دارای مشکلاتی نظیر مشکل در حافظه شنیداری وکلامی، حفظ توجه، بازداری تکانه ها، هماهنگی حرکتی، ادراک و تمیز شنیداری و دیداری، ضعف در تعمیم و سازماندهی، ضعف در حافظه فعال، حواس پرتی،ضعف در ادراک نقش از زمینه، پردازش اطلاعات، هماهنگی دیداری حرکتی، سبک یادگیری می باشند
با توجه با اینکه خواندن به عنوان یکی از عمده ترین روش های کسب معلومات و دانش، بنیادی ترین حوزه یادگیری به ویژه در مقطع ابتدایی است که زیر بنای موفقیت های تحصیلی آینده خواهد بود - کرمی، عباسی و زکی یی، 2013، عبدی و محمدی، - 1392 و در اکثر ناکامی های تحصیلی دانش آموزان ردپای ضعف در مهارت های خواندن را می توان مشاهده کرد - هالاهان، لوید، کافمن، ویس و مارتینز، - 2005 و اختلال نارساخوانی بیش از سایر اختلالات یادگیری در حوزه های گوناگون مانع پیشرفت تحصیلی می گردد.
.2 پیشینه پژوهش
چوپان زیده؛ عابدی و پیروز زیجردی - 1394 - به پژوهشی با عنوان بررسی اثر بخشی آموزش توجه بر اساس برنامه فلچر بر عملکرد خواندن دانش آموزان دختر نارسا خوان پرداخته اند. بدین منظور، آنها 30 دانش آموز با نارساخوانی پایه ی سوم ابتدایی به شیوه ی نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحل های را انتخاب و به روش تصادفی در گروه های آزمایشی و کنترل قراردادند.
به منظورگردآوری داده ها از مصاحبه بالینی، فهرست نشانگان نارساخوانی، آزمون خواندن کلاس سوم، آزمون هوش ریون استفاده شد. آموزش توجه بر روی گروه آزمایش در 12 جلسه ارائه گردید. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد که آموزش توجه براساس برنامه فلچر، عملکرد خواندن دانش آموزان مبتلا به نارساخوانی را به طور معناداری افزایش داد. لذا آن ها دریافتند که آموزش توجه می تواند در کنار مداخلات دیگر بر عملکرد خواندن موثر باشد.
کلائی؛ اصغری نکاح و غنایی چمن آباد - 1394 - تأثیر برنامه نرم افزاری بازی های زبان شناختی بر دقت خواندن و درک مطلب دانش آموزان با اختلال خواندن مورد بررسی قرار داده اند. روش آنها آزمایشی با پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه است. جامعه ی آماری در این مطالعه عبارت بود از کلیه ی دانش آموزان دارای اختلال خواندن پسر پایه ی دوم دبستان به مراکز اختلالات یادگیری شهر مشهد مراجعه کرده اند. به روش نمونه گیری در دسترس که در سال تحصیلی 1391-92 برای دو گروه آزمایش و گواه، نمونه های شامل 20 دانش آموز از دو مرکز اختلال یادگیری ناحیه 6 و 3 آموزش و پرورش استثنایی شهر مشهد انتخاب شدند.
در برنامه مداخله گروه آزمایش، برای هر دانش آموز جلسات آموزشی با کمک برنامه نرم افزار بازی های زبان شناختی برگزار شد و در گروه گواه نیز هر دانش آموز از آموزش های مرسوم در مراکز اختلال یادگیری بهره می جست. جهت سنجش دقت خواندن و درک مطلب دانش آموزان از آزمون تشخیصی خواندن شیرازی استفاده شده است. یافته ها: نتایج حاصل از آزمون آماری تحلیل، کوواریانس نشان داد که بین میانگین نمرات گروه آزمایش و گواه در دقت خواندن P<0/05 - - ، درک مطلب - p<0/0 1 - تفاوت معناداری وجود دارد. نتایج آنها نشان داد که آموزش به کمک نرم افزار آموزشی بازیهای زبان شناختی نسبت به روش های مرسوم بر عملکرد دقت خواندن و درک مطلب تاثیرگذارتر بوده است.
یارمحمدیان؛ قمرانی؛ سیفی و ارفع - 1394 - پژوهشی با هدف تعیین اثربخشی آموزش راهبرده ای شناختی بر حافظه کلامی، حافظه ی بصری، عملکرد خواندن و سرعت پردازش اطلاعات دانش آموز ان نارساخوان صورت داده اند. روش پژوهش آنها نیز روش آزمایشی بود . آنها در این پژوهش از طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل استفاده کردند.
جامعه آماری پژوهش دانش آموزان پسر نارساخوان پایه سوم آموزش و پرورش اصفهان بودند که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و به روش تصادفی در دو گروه - 15 نفرآزمایش و 15 نفر کنترل - جایگزین شدند. آزمودنی های گروه آزمایش در 12 جلسه تحت برنامه ی آموزش قرار گرفتند . برای جمع آوری داده ها ازآزمون وکسلر ویرایش چهارم، حافظه بصری کیم کاراد، آزمون تشخیص خواندن و آزمون خواندن استفاده شد. یافته های آنه حاکی از آن بود که آموزش راهبردهای شناختی بر عملکرد خواندن و حافظه بصری بیشترین اثر را داشته است - . - p<0 001 بنابر این نتیجه گرفتند که آموزش راهبرد های شناختی بر عملکرد خواندن، سرعت پردازش اطلاعات، حافظه کلامی وحافظه بصری می تواند رویکرد درمانی موثری برای دانش آموزان نارساخوان باشد. لذادر این طرح اقدام پژوهانه به مطالعه موردی اختلال خواندن یکی از دانش آموزان مدرسه انبیائ شهرستان سمنان پرداخته شد و پس از بررسی یافته ها ، تلاش شد با اجرای راهکارهای عملی، این اختلال در او کاهش داده شود.
.3 یافته ها
3,1 گردآوری شواهد
بعد از آشنایی مقدماتی با مشکل یگانه پرسشنامه ای استاندارد شده از کتاب اختلال خواندن دکتر تبریزی - صفحه 26،25، - 24 را در اختیار والدین او قرار داده شد تا براساس پرسش های متعددی که به مشکل اختلال خواندن او ارتباط دارد، علت و عوامل و شرایط آن شناخته شود. با دسترسی به پرسشنامه و پرونده تحصیلی دانش آموز، پاسخ هایی که مادر یگانه به سوالات داده بود مشخص شد والدین او هردو پرستار هستند وتحصیلات دانشگاهی را گذرانده اند و از نظر الگوی زبانی ، غنی و قوی است و فقر زبانی ندارد. از طرفی مادر دانش آموز در پاسخ به چند سوال اظهارات قابل تاملی داشته اند که از قرار زیر است :
-به نظر شما کدام مشکل در کودک وجود دارد لطفا زیر آن خط بکشید :زیادی جنب و جوش، گوشه گیری، فقدان تمرکز وتوجه، فقدان اعتماد به نفس - مشکل او در حال حاضر چیست؟
-به نظر شما کودک از دقت و تمرکز کافی در حد سنجش برخورددار است؟
مادر دانش آموز در سوال اول زیر فقدان و توجه خط کشیده و عدم تمرکز را در فرزندش نقطه ضعف می داند و در سوال دوم مشکلش را کندی در خواندن و عدم تمرکز در نوشتن می داند و در سوال سوم معتقد است که یگانه نسبت به سنش تا حدودی از دقت و تمرکز برخوردار است که از تحلیل پاسخ این سوالات پی برده شد که کودک دقت کمی دارد و والدین او نیز از این بابت ابراز نگرانی می کنند. بنابراین بخشی از راهکارها برای بالا بردن دقت دانش آموز اجرایی می شود .
برای ارزیابی وسنجش میزان توانایی خواندن و در نتیجه تعیین میزان مشکل یادگیری در خواندن یگانه، متن صد کلمه منتخبی از کتاب فارسی اول در اختیارش قرار داده شد و از او خواسته شد تا متن را بخواند. نتایج حاصل از روخوانی متن در جدول سمن یادداشت شد.
بعد از تشخیص مشکلات اختصاصی خواندن یگانه، یعنی مشکلاتی که در شماره های 1 تا 60 جدول سمن نوشته شده است، دانش آموز در 29 شماره دچار اشتباه شده است. بنابراین میزان مشکلات او در خواندن تقریبا %48 است. بعد از تشخیص %48 ناتوانی دانش آموز فراوانی گویه های جدول سمن مقایسه شد. مشخص شد که او در شماره 12 - 4 - مورد، شماره 14 - 15 - مورد، شماره 19 - 19 - مورد، شماره 12 - 32 - مورد، شماره ی 13 - 34 - مورد و شماره 12 - 42 - مورد بیشترین اشتباهات را دارد، به دلیل اینکه بیشترین تکرار مشکل یگانه به شماره 19 با فراوانی 19 بر می گردد و شماره های 4 و15 نیز از فروانی بالایی برخوردار هستند بیشترین راهکارها برای حل مشکلات شماره ی 1 تا 19 که ریشه ی مشکل یکسانی دارند، بر می گردد.
دانش آموز علاوه بر مشکلات آموزشی دارای مشکلات غیر اختصاصی خواندن نیزبود که شامل فقدان توجه و تمرکز کافی می باشد. البته این مشکلاتاختصاصاٌ به خواندن ربطی ندارد اما در وضعیت تحصیلی کودک در تمام موارد، تاثیر گذارند اما درمان این نوع مشکلات در محدوده ی کار درمانگر نیست و باید به متخصص ارجاع داده شود.
بعد از ارزیابی خواندن دانش آموز با استفاده از جدول سمن از او آزمون تلفط صدای حروف، حافظه ی شنیداری، توالی شنیداری و حساسیت شنیداری نیز گرفته شد تا گنجایش حافظه ی شنیداری و حساسیت و توالی شنیداری او راسنجیده بتوان تاثیر این عوامل را در اختلال خواندن اندازه گیری کرد.
با توجه به اطلاعات درج شده در جدول مشخص شد که دانش آموز به - ر ،ز - حساس است و نمی تواند بیش از 3 کلمه را در حافظه ی کوتاه مدت نگه دارد و تنها می تواند 2 کلمه را به ترتیب تکرار کند. بنابراین گنجایش حافظه ی شنیداری 3 واحد و گنجایش حافظه ی توالی شنیداری او 2 واحد است بنابراین چون گنجایش حافظه می تواند 2+B7 باشد، می توان با ارائه راهکار های مخصوص این قسمت به افزایش گنجایش حافظه شنیداری و حافظه ی توالی شنیداری کمک کرد.
.2,3 راهکارهای بهبود اختلال خواندن و اجرایی کردن آنها
به منظور درمان اختلال خواندن در دانش آموزان ابتدائی، در منابع علمی راهکارهایی ارائه شده است - تبریزی، مصطفی، - 1393 که از میان آنها براساس یافته های حاصل از جدول سمن راهکارهای مربوطه، برای درمان مشکلات خواندن این دانش آموز انتخاب و به صورت زیر مورد اجرا قرار گرفت:
جلسه اول تمرین :
- 1 ابتدا کلماتی ناقص برای دانش آموز تلفظ شد و از او خواسته تا کلمات را به طور کامل تلفظ کند مثال صند او بگوید لی- صندلی
کلمات ناقص کفا..... سا........... کو ....... پا..........
کلمات پیشنهادی دانش آموز کفاشی ساده، ساک، سارا کور، کوشا، کودک پارچه، پارسا، پاکت
در این تمرین یگانه مشکلی نداشت وکلمات خوب و مناسبی را برای هر کلمه ناقص پیشنهاد داد.
