بخشی از مقاله
چکیده
شناخت علل ظهور افراطگرایی اسلامی در فرهنگ و اندیشه دینی جوامع مسلمان از حساسترین موضوعاتی است که ذهنها را به خود مشغول داشته است. تا دربارهی آن به ایراد نظریات موافق و مخالف پرداخته و بحثهای چالشای را حول محور افراطگرایی اسلامی شکل دهند.
این مقاله میکوشد تا ضمن کاوش در فرهنگ ناب اسلامی و پیرایش اندیشه دینی از هرگونه افراطگرایی در چارچوبنظری تبیین و تحلیلِ رخدادها در جوامع مسلمان، به ریشههای تاریخی این جریان درگذشته و علل ظهور آن در زمان حاضر بپردازد. لذا سؤال اصلی این است که، چه عواملی باعث ظهور افراطگرایی در فرهنگ و اندیشه دینی جوامع مسلمان شده است؟ شاید بتوان این گونه بیان داشت که افراطیگری در جوامعی که دچار بحرانهای هویتی هستند ظهور مییابد. این مقاله درپی آن است تا اثبات کند افراطگرایی اسلامی محصول شرایط بحرانی بر آمده از دخالت بیگانگان، بحران هویت، تفسیرهای قشری و غیر عقلانی از دین میباشد.
مقدمه
افراطگرایی به عنوان یک نیروی سیاسی در حال رشد در عصر حاضر را میتوان ارمغان تفاسیر خشونت آمیز از اسلام بشمار آورد. که در حال حاضر توانسته خود را به شکل افراطگرایی اسلامی نشان داده و سراسر خاورمیانه را دربر گیرد. نتیجه کلی گرفتن دربارهی دلایل ظهور افراطگرایی بسیار مشکل است. زیرا در بخشهای مختلف جهان شکلهای عقیدتی متفاوتی به خود گرفته و جنبههای ایدئولوژیکی متفاوتی را به نمایش گذارده است. در میان عواملی که به چنین بحرانهایی در قرن بیستم کمک کرده است، میتوان به وجود بحران هویت و بحرانهای سیاسی اشاره کرد.
آنچه باعث تمایل ما به نگاشتن این مقاله گردیده شکل گیری افراطگرایی اسلامی در سوریه، عراق، افغانستان و دیگر کشورهای مسلمان به نام دین بوده که باعث به خطر افتادن امنیت و منافع کشورهای مسلمان منطقه و شکلگیری نگاهها و برداشتهای متفاوت دربارهی بینش دینی مسلمانان شده است. با وجود اختلاف در این نگرشها سؤال اصلی این است که، چه عواملی باعث ظهور افراطگرایی اسلامی در فرهنگ و اندیشه دینی جوامع مسلمان شده است؟
پاسخ به برخی از سؤالات دیگر نیز میتواند ما را در روشنتر شدن هر چه بهتر مسئله یاری رساند، پس شایسته است بپرسیم که، ریشههای سیاسی، فرهنگی و تاریخی افراطگرایی اسلامی را در چه عواملی میدانید؟ و اینکه افراطگرایی در چه شرایطی ظهور پیدا میکند و محصول چه شرایطی بوده است؟ و یا ریشههای تفسیرهای قشری و غیر عقلانی برخی از دین مداران در چیست؟
این مقاله در پی آن است تا ضمن کاوش در فرهنگ ناب اسلامی و پیرایش اندیشه دینی از هرگونه افراطگرایی در چارچوبنظری تبیین و تحلیلِ مجموعهای از رخدادها در جوامع مسلمان، به ریشههای تاریخی این جریان درگذشته و علل ظهور آن در زمان حاضر بپردازد. لازم به یاد آوری است مقصود ما از مطالعه افراطگرایی در جوامع مسلمان به معنای عدم وجود آن در سایر نقاط جهان نبوده است. بلکه این امر از این جهت مورد توجه قرار گرفته که در زمان کنونی افراطگرایی اسلامی در این منطقه به اوج خود رسیده و مورد توجه همگان قرار گرفته، لذا حائز توجه ویژه است.
علل ظهور افراط گرایی
-1 تفسیرهای قشری و غیر عقلانی از اسلام و خشونت سازمان یافته
یکی از عوامل گرایش برخی گروههای اسلامگرا از جمله داعش که بر خشونت مبتنی است، به تفسیرهای قشری و غیر عقلایی از دین بر میگردد. برای تحلیل ماهیت خشونت گرایی گروهها باید به روشها و متد های دین شناسی این گروهها توجه ویژه داشت. زیرا اگر خشونت با دین عجین گردد، نتایج وحشتناکی را در پیخواهد داشت. از جمله نتایج آن طولانی شدن و گسترش سرطانی وار خشونت در جامعه است
