بخشی از مقاله
چکیده :
مدلسازی اطلاعات ساختمان - BIM - فرآیند توسعه و تولید مدل رایانهای به منظور شبیهسازی برنامهریزی، طراحی، ساخت و عملیات اجرا میباشد. اصل اولیه در پروژه های عمرانی، طراحی و اجرای هرچه بهتر خواسته های افراد متقاضی در این زمینه است .برای اینکه بتوان به بهترین نحو خواسته ها را اجرا نمود، باید مدیریتی صحیح و متناسب با اصول مدیریتی بر روند کاراحاطه داشته باشد .
تکنولوژی BIM یکی از متدهای نوین در عرصه مدیریت پروژه های عمرانی است که در زمینه های مختلف این رشته توانایی ورود و انجام وظیفه دارد .هدف از این مقاله معرفی تکنولوژی BIM و بررسی عملکرد و نقش آن در پروژه های عمرانی می باشد، تا بتوان با بهره گیری از آن به بهترین شکل عملیات موربوط به فازهای متفاوت پروژه ها را بهینه سازی نمود.
مقدمه
در دنیای امروز، لزوم بهره گیری از تمامی علوم در راستای تحقق اهداف امری ضروریست .در علوم مدیریت پروژه نیز ماجرا به همین شکل است و محققین و پیشگامان این امر حدود 40 سال است از واژه ای به نام مدلسازی اطلاعات ساختمان - BIM - استفاده می کنند و به عنوان واژه ای که نوعی پدیده در طراحی و اجرای سازه ها است، توصیف می گردد.پیشرفت و تحقیقاتی که امروزه در مورد این فناوری صورت گرفته آنچنان عظیم می باشد که حتی می توان آنرا به عنوان همیار مدیران در پروژه ها نامید .
حوزه هایی که تکنولوژی مدلسازی اطلاعات ساختمان توانایی ورود به آنرا دارد نیز بسیار گسترده می باشد .مثلا؛ طراحی بهینه سازه ها، اجرای دقیق تر و با کیفیت بیشتر، مدیریت زمان، مدیریت مالی، مدیریت ایمنی و .... جز این زمینه ها می باشد .در کشور ما همواره مهندسین طراح و محاسب قوی حتی در حد کلاس جهانی موجود بود اما در مقوله مدیریتی ضعفهای بسیاری مشاهده می گردید .هدف از تحریر این مقاله، معرفی و بررسی توانایی های این تکنولوژی جهت بهبود خدمات مهندسی عمران می باشد.
پیشینه تحقیق
تعریف BIM
مدلسازی اطلاعات ساختمان - BIM - فرآیند توسعه و تولید مدل رایانهای به منظور شبیهسازی برنامهریزی، طراحی، ساخت و عملیات اجرا میباشد. مدل بهدستآمده از BIM، یک مدل دیجیتال غنی از داده، شیگرا، هوشمند و پارامتریک است که هر کدام از بروندادهای بصری و دادههای آن برای پاسخگویی به نیازهای متنوع کاربران متخصص میباشد. به این صورت که کاربر میتواند نماها و دادههای مورد نیاز خود را از مدل BIM استخراج و پردازش کرده و در نتیجه به اطلاعاتی که برای تصمیمسازی و ارتقای فرایند ارائه و بررسی امکانات مربوط است، دستباید.
مدل BIM تمام اطلاعات مربوط به ساختمان شامل ویژگیهای فیزیکی-عملکردی آن و اطلاعات چرخه حیات پروژه را به صورت یک سری از اشیاء هوشمند در اختیار دارد. برای مثال یک دستگاه تهویهی مطبوع در مدل BIM دارای دادههایی در رابطه با میزان دمندهگی، عملکرد و روند تعمیر و نگهداری، سرعت جریان هوا و نیازهای پاک سازی آن میباشد.
یک مدل BIM هندسهی بنا، ارتباطات فضایی، اطلاعات جغرافیایی، مقدار و ویژگیهای اجرای ساختمان، تخمین هزینهها، لیست مواد مورد نیاز و جداول پروژه را مشخص میسازد. همچنین این مدل میتواند کل چرخه حیات ساختمان را نشان دهد که در نتیجه، مقادیر و ویژگیهای مواد میتواند به سرعت و سهولت از مدل BIM استخراج گردد و همین طور محدوده و بخشهای مختلف کار به سادگی قابلیت جداسازی و تعریف مجدد دارند. سیستمها و ترتیبها میتواند در مقیاس در ارتباط با کل و یا گروهی از امکانات ساختمان نمایش داده شوند. همینطور اسناد ساخت مانند ترسیمات، دیتیلهای تهیه شده، فرآیندهای پیشنهاد شده و دیگر مشخصات میتواند به سادگی به یکدیگر ارتباط پیدا کنند.
کاربردهای BIM
یک مدل BIM میتواند برای مقاصد زیر مورد استفاده قرار گیرد:
✓ ترسیمات مناسب ساخت: تولید نقشههای ساختی برای سیستمهای متنوع ساختمان مثلا شیت های نقشهی ساخت کانالهای فلزی ساختمان که می توان به سرعت و درست پس از تکمیل شدن مدل BIM تولید گردد.
✓ بازبینی استانداردها: این امکان وجود دارد که آتشنشانی و دیگر ادارات بتوانند برای بازبینی و بررسی مقررات خود از این مدل استفاده کنند.
✓ مدیریت امکانات: گروههای مدیریت امکانات میتوانند از BIM برای نوسازی، برنامهریزی فضایی، پشتیبانی و نگهداری بنا استفاده کنند.
✓ تخمین هزینهها: نرمافزارهای BIM در درون خود به صورت پیشفرض ویژگی تخمین هزینهها را دارند. مقادیر مصالح به صورت خودکار و حساس به هر تغییر هرچند اندک، قابل استخراج و تغییر میباشند.
✓ ترتیب ساخت: مدل BIM میتواند به صورت موثر به منظور کنترل توالی ورود مصالح، ساخت و زمانبندی دریافت اجزای ساختمان بهکارگرفته شود.
✓ تشخیص درگیری، تداخل و تصادم: به دلیل آنکه مدل BIM با مقیاس و به صورت سهبعدی ساخته شدهاست، عمدهی سیستمهای ساختمانی به صورت بصری قابل مشاهده هستند و در نتیجه تداخلات سیستم های ساختمانی به سهولت قابل مشاهده است. مثلا این فرآیند توانایی بررسی آن را دارد که آیا لولهکشیها با سازه فلزی و دیوارها و داکتها تداخل دارند با خیر؟!
✓ تصویرسازی: رندرهای سهبعدی واقعی- و نه تصویری خیالی- میتواند به سهولت و با اندکی صرف زمان از مدل BIM خروجی گرفتهشوند.
چالشهای BIM
✓ مالکیت حقوقی مدل: یکی از چالش های اولیه، تعیین مالک و صاحبدادههای BIM است که چگونه تهیهی کپی از آن را مدیریت کند.
✓ چگونگی جلوگیری از کپیشدن: سازندگان و تولیدکنندگان، اطلاعات محصولات خود را به صورت دقیق مدل کرده و در اختیار دیگران میگذارند که این موضوع میتواند موجب سو استفاده شود.
