بخشی از مقاله
چکیده
عملکرد برتر نیاز اصلی هر سازمان است که مدیریت و کارکنان براي دستیابی به آن مسئول هستند. عملکرد فراتر از انتظار عامل مهمی براي یک سازمان است، زیرا بسیاري از تقاضاها را نمی توان در قرارداد کارکنان ذکر کرد. براي دستیابی به اهداف و بالا بردن سطح عملکرد، گاهی کارکنان دست به اقدامات غیر قانونی می زنند که نشان دهنده عملکرد بهتر آنهاست، اما جامعه و سازمانها از کارکنان خود انتظار دارند که در چارچوب قانون عملکرد بهتري نشان دهند.
بدین جهت دستیابی به درك عمیقتر از کارکردهاي اخلاق کار و به ویژه اخلاق کار اسلامی و تاثیر آن بر سایر مفاهیم مدیریتی بیش از پیش اهمیت می یابد. هدف از این مطالعه ارائه مروري بر پیشینه پژوهشی در رابطه با ارتباط میان اخلاق کار اسلامی، ویژگی کارکنان، تئوري X/Y و تاثیر آنها بر عملکرد کارکنان پرداخته ایم.
-1 مقدمه:
عملکرد بهتر نیاز اصلی هر سازمان است و براي دستیابی به عملکرد برتر، مدیریت و کارکنان مسئول هستند
عملکرد فراتر از انتظار عامل مهمی براي یک سازمان است، زیرا بسیاري از تقاضاها را نمیتوان در قرارداد کارکنان ذکر کرد. براي دستیابی به اهداف و بالا بردن سطح عملکرد، گاهی کارکنان دست به اقدامات غیر قانونی میزنند که نشان دهنده عملکرد بهتر آنهاست، اما جامعه و سازمانها از کارکنان خود انتظار دارند که در چارچوب قانون عملکرد بهتري نشان دهند. این همان دلیلی است که هر سازمان کتابچه استاندارد اخلاقی یا راهنماي کارکنان را براي خود تدوین کرده است. اخلاق کسب و کار توسط محققان بسیاري مورد مطالعه قرار گرفته است
مطالعات متعددي نیز وجود رابطه بین اخلاق کسب و کار پروتستان را با عملکرد کارکنان همچون عملکرد کار پرتکرار - مرنز و گرت*، - 1975 عملکرد فهمی - گرینبرگ، - 1977 تلاش کاري و عملکرد - پولتون و ان جی، - 1988 را تائید کرده است. اما در ادبیات پژوهش به رابطه بین اخلاق اسلامی کسب و کار با عملکرد کارکنان چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم اشاره کافی نشده است.
مطالعات متعددي در زمینه ارتباط اخلاق اسلامی با کنترل و تضاد نقشها و ابهام - یوسف، - 2000 نگرش نسبت به تغییر - یوسف، - 2000 تعهد سازمانی و رضایت شغلی - یوسف، - 2001 و نوآوري - کومار و رز، - 2010 صورت گرفته است. اما به ندرت این مطالعات به عملکرد سازمانی اشاره داشته است در حالی که عملکرد، نقطه تمرکز هر سازمانی است.تئوریهاي موقعیتی فرض می کنند که ویژگی هاي شخصیتی افراد بر عملکرد کارکنان تاثیر گذار است - هوي و همکاران، - 1996 با توجه به اینکه عملکرد کسب و کارتمرکز سازمانهاست، کارکنان نیز در حین استخدام از این جهت مورد ارزیابی قرار می گیرند
- کوئرستین، مک آفی و گلس من**، - 1992 بنابراین ویژگی هاي فردي کارکنان نیز بر عملکرد کارکنان موثر است در همان حالت - مک گریگور، - 1960 بیان می کند که چشم انداز مدیریتی - تئوري y/x، منفی / مثبت - یعنی چگونگی نگرش مدیریت به کارکنان نیز بر عملکرد کارکنان تاثیر گذار است، این تئوري همچنین تمایلات کارکنان را بر اساس شخصیت x/y بحث می کند. بنابراین مروري بر کارکردهاي اخلاق کار اسلامی و عملکرد کارکنان در رابطه با متغیرهایی همچون ویژگی هاي کارکنان و انواع شخصیتی X و Y به فهم بهتر پژوهشگران شده و به مدیران براي استفاده در سیاست گذاري هایشان کمک خواهد کرد.
-2 اخلاق کار اسلامی:
-1-2 اخلاق کار
اخلاق کار به عنوان یکی از زمینه هاي دانش مدیریت به شمار می رود؛ مخصوصاً از زمان تولد نهضت مسئولیت اجتماعی در دهه .1960 در این دهه نهضتها و جنبشهاي آگاهی بخش اجتماعی توقعات مردم را از شرکتها بالا برد. مردم به این عقیده رسیده بودند که شرکتها باید از امکانات وسیع مالی و نفوذ اجتماعی خود براي رفع مشکلات اجتماعی نظیر فقر، خشونت، حفاظت از محیط زیست، تساوي حقوق، بهداشت و سلامت همگانی و بهبود وضع آموزش استفاده کنند. بسیاري از مردم ادعا می کردند که چون شرکتها با استفاده از منابع کشور به سود دست می یابند، لذا به کشور مدیون بوده و براي بهبود وضع اجتماع باید کوشش کنند. بسیاري از محققان، مدیران و مدارس بازرگانی این تغییر و تحولات را درك کرده و لذا در برنامهریزيهاي خود و نیز در عمل کلمه ذینفعان را که شامل جامعهاي وسیعتر اعم از کارمندان، مشتریان و تأمین کنندگان می شود جایگزین کلمه سهامداران کردهاند
اخلاق کار همانند دیگر رشته ها و زمینه هاي مدیریت به دنبال یک نیاز به وجود آمد. با پیچیدهتر و پویاتر شدن تجارت، سازمانها فهمیدند که به راهنمائیهایی جهت انجام کارهاي صحیح - از نظر اخلاقی - و پرهیز از کارهاي غلط و مضر براي دیگران نیاز دارند و لذا اخلاق کار متولد شد. در نهایت با توجه به فرهنگ دینی موجود در جوامع اسلامی، در سالهاي اخیر توجه به اخلاق کاري بر اساس اصول و عقاید اسلامی مورد توجه اساسی قرار گرفته است
-2-2 تعریف اخلاق کار
اخلاق، به طور ساده و خلاصه، شامل شناخت صحیح از ناصحیح و آنگاه انجام صحیح و ترك ناصحیح است. تشخیص درست از غلط همیشه ساده نیست. بسیاري از دانشمندان علم اخلاق ادعا می کنند که با توجه به اصول اخلاقی در مقام عمل همیشه یک راهکار درست وجود دارد و برخی دیگر معتقدند که راهکار درست بستگی به موقعیت و شرایط دارد و تشخیص اینکه کدام راهکار درست است در نهایت به عهده خود فرد است. اخلاق کار نیز از دیدگاه افراد مختلف معانی متفاوتی دارد. اما عموماً آن را شناخت درست از نادرست در محیط کار و آنگاه انجام درست و ترك نادرست می دانند
-3-2 تعریف اخلاق کار اسلامی
آموزش خلق و خوي شایسته، که موجبات سعادت دنیوي و اخروي انسانها را فراهم سازد، یکی از آموزه هاي اساسی ادیان الهی است؛ خداوند در قرآن، پیامبر اسلام - ص - را به سبب داشتن خلق نیکو می ستاید - قلم. - 4/
امیرمؤمنان در آموزشهاي اخلاق اداري، کارگزاران و کارکنان دستگاه اداري را در این جهت آموزش می داد و در نامه اي به اشعث بن قیس، استاندار "آذربایجان" چنین فرموده است: همانا کاري که به عهده توست، طعمه اي برایت نیست، بلکه امانتی است بر گردنت و آن که تو را بدان کار گمارده، نگهبانی امانت را به عهده ات گذارده و تو پاسخگوي آنی نسبت به اینکه فردا دست توست. این حق براي تو نیست که در میان مردمان به استبداد و خودرأیی عمل نمایی و به کاري دشوار جز با دستاویز محکم درآیی
هنگام مطالعه سامانه اخلاق اسلامی چند معیار مرتبط را باید مدنظر قرار داد: عدالت و برابري، اعتماد و درستکاري و نوع پرستی و سخاوتمندي
