بخشی از مقاله
چکیده:
از دیدگاه ادبیات غنایی، اشعار غنایی شامل شعر هایی می شود که شاعر در آن به بیان احساسات شخصی خود می پردازد. در ادبیات معاصر نمونه های بسیاری از اشعار غنایی دیده می شود. سهراب سپهری - 1307-1359 - شاعر، نویسنده و نقاش از مهمترین شاعران معاصر ایران است.اشعار سهراب یکی از بهترین نمونه های شهر غنایی در دوران معاصر است.
سهراب سپهری دارای احساسات و ادراکات خاص خود است؛ او بسیار صادقانه از احساسات شخصی خود سخن می گوید و این ویژگی، اشعار او را به غنا می رساند. اشعار سهراب سپهری سرشار از احساسات درونی و بیرونی اوست. او از عشق، نفرت، امید ، یأس، شادی ها و دلتنگی ها هایش به راحتی و از اعماق قلبش سخن می گوید.
سهراب احساس عناصر طبیعت را درک می کند و احساسات شخصی خود را نیز با استفاده از عناصر طبیعت بیان می کند. احساسات رقیق و ادراکات عمیق او اشعارش را در حیطه ادبیات غنایی قرار می دهد. در این مقاله سعی شده است تا نمونه هایی از اشعار سهراب سپهری از دیدگاه ادبیات غنایی مورد تحلیل قرار گیرد . در این کند و کاو ، تفاوت احساس و ادراک، رمانتیسم و ادبیات غنایی ، موسیقی شعر سهراب ، عشق و عرفان و اندیشه، مرثیه سرایی و دیگر مضامین غنایی مورد بررسی قرار گرفته است.
مقدمه
اشعار غنایی اشعاری است که شاعر در آن به توصیف احساسات، هیجان ها و اندیشه های شخصی خود می پردازد، این احساسات و اندیشه ها می تواند عاشقانه، مذهبی، فلسفی یا اجتماعی باشد. لذتها و شادیهای شاعر و یأس و ناامیدی از دست نیافتن به آرزوها و دنیای آرمانی تمام اندیشههایی است که فحوای شعر غنایی را میسازد.
آنچه که عناصر اصلی یک کلام آهنگین را فراهم میآورد عبارت است از: زبان، موسیقی و تصویر؛ همین کاربرد موسیقی در نظام واژهها توسط شاعر است که در نهایت به خلق شعر و کلام تأثیرگذار میانجامد و برای شنونده مایه شگفتی و لذت است.
توجه به پیوند شعر غنایی با موسیقی، ما را از لحاظ اشتقاقی با خاستگاه این اصطلاح آشناتر می گرداند. اصطلاح »لیریک« غنایی از واژه یونانی »لوریکوس« - برای لیر: - lurikos مشتق شده است؛ برای آن که این گونه اشعار را می بایست یا با آواز می خواندند، یابا همراهی آهنگ»لیر - «چنگ - انشاد می کردند. آثار غنایی در کهن ترین اشکال خود ،انواعی از درخواست و التماس یا خطاب به دیگران را در برداشته اند. این امر مستلزم تجربه یباییز شناختی بسیار متفاوتی است که صرفاً با آنچه به فردی جدا افتاده از دیگری یا دیگران که در تنهایی خود سخن می گوید یا آواز می خواند، مربوط می شود.
با وجود آن که وابستگی شعر و موسیقی به یکدیگر از دوران رنسانس به تدریج کاستی گرفته، توجه به ارتباط میان کلمات و اجرا یا بازنمایی در فهم آثار غنایی اهمیت اساسی خود را همچنان حفظ کرده است.
از آن جا که دامنه شعر غنایی بسیار وسیع است، می توان گفت هر شاعر دست کم بیت یا ابیاتی با مضامین غنایی دارد. شاعران شعر نو نیز در بسیاری از اشعار خود از احساسات شخصی خویش سخن می گویند و بسیاری از مضامین غنایی را در شعر آنان می توان یافت.
اشعار سهراب سپهری یکی از بهترین نمونه های شهر غنایی در دوران معاصر است.سهراب سپهری - 1307-1359 - شاعر، نویسنده و نقاش از مهمترین شاعران معاصر ایران است. از آثار مهم او می توان هشت کتاب - مجموعه اشعار - و اتاق آبی را نام برد.
سهراب در ابتدا به سبک نیمایی شعر میسرود ولی بعدها رویه خودش را باز شناخت. در این شیوه جدید او بر دیدگاه انسان مدارانه و آموختههایی که از فلسفه ذهن فرا گرفته بود، دست یافت که »حجم سبز« شیوه تکامل یافته سبکش محسوب می شود. وی عادت داشت که دور از جامعه آثار هنری اش را خلق کند و برای رسیدن به تنهایی هایش »قریه چنار« و کویرهای کاشان را انتخاب کرده بود.شعر وی صمیمی، سرشار از تصویرهای بکر و تازهاست که همراه با زبانی نرم، لطیف، پاکیزه و منسجم تصویر سازی می کند. از معروفترین شعرهای وی میتوان به: نشانی، صدای پای آب و مسافر را نام برد که شعر صدای پای آب یکی از بلندترین شعرهای نو زبان فارسی است.
سپهری در بهترین شعرهایش با شاعرانه کردن پیش پا فتاده ترین مفاهیم و اشیا از سویی واژه را به خود »باد« و » باران بودن« تبدیل می کند و از سوی دیگر فضاها و حالات مختلفی را در ان خلق می کند که با پیوندی درونی به یکدیگر مرتبطند. قدرت تکنیکی سپهری در تازه کردن مفاهیم کهنه؛ در »شستن واژه ها« در کشف و بیان غرابت چیزهای عادی و روزمره زندگی ، در انتقال حالات خصوصی و فردی به حالات کلی و انتزاعی و انتقال جزئیات به کلیات به خوبی عیان است.
یک نکته برجسته در مورد سهراب سپهری این است که او بسیار صادقانه از احساسات شخصی خود سخن می گوید و این ویژگی، اشعار او را به غنا می رساند. او از عشق، نفرت، امید ، یأس، شادی ها و دلتنگی ها هایش به راحتی و از اعماق قلبش سخن می گوید و لاجرم سخن او بر دل می نشیند.
