بخشی از مقاله

چکیده

پژوهش حاضر با عوامل بررسی رابطه سبک های دلبستگی و سلامت روانی با رضایت زناشویی در زوجین دانشجویان دانشگاه خمین انجام شده است. در یک مطالعه از نوع همبستگی، 700زوج - 350مرد،350زن - ، از بین زوجین 20تا40 ساله دانشجویان دانشگاه خمین ، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامه های SCL-90-R و پرسشنامه رضایت زناشویی Enrich و سبک های دلبستگی بارتلومیو و هورویتز را تکمیل کردند داده های به دست آمده با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

نتایج نشان داد که در افرادی دارای سبک های دلبستگی ایمن، نگران وانکار کننده بین سلامت روانی ورضایت زناشویی ارتباط مثبت معناداری وجود دارد در حالی که در افراد دارای سبک دلبستگی ترسو بین سلامت روانی ورضایت زناشویی ارتباط منفی معناداری وجود دارد به علاوه این پژوهش نشان داد سلامت روانی وسبک دلبستگی به میزان 13درصد واریانس رضایت زناشویی را پیش بینی می کند. بر اساس نتایج این پژوهش می توان در مشاوره های قبل از ازدواج با تعیین سبک دلبستگی و سلامت روانی افراد میزان رضایت زناشویی آنها را پیش بینی کرده و در صورت نیاز آموزشهای لازم را ارایه نمود تا در زندگی رضایت و سازگاری بیشتری حاصل گردد.

مقدمه

طبق تعریف، رضایت زناشویی حالتی است که طیّ آن زن و شوهر از ازدواج با یکدیگر و با هم بودن احساس شادمانی و رضایت دارند - سینها و ماکرجی1، 1991به نقل از میر احمدی زاده و همکاران، . - 1382 وینچ2 و همکاران او - 1974 - معتقدند که رضایت زناشویی انطباق بین وضعیّت موجود و وضعیت مورد انتظار است. طبق این تعریف رضایت زناشویی زمانی محقق می گردد که وضعیت موجود در روابط زناشویی با وضعیت مورد انتظار فرد منطبق باشد.

هم چنین الیس3 در 1989 بیان می کند که رضایت زناشویی احساسات عینی از خشنودی، رضایت و لذت تجربه شده توسّط زن یا شوهر است هنگامی که همه جنبه های ازدواج شان را در نظر می گیرند - سلیمانیان، . - 1373 مطابق با نظر هادسن 1992 - به نقل از ثنایی، - 1379 ادراک زن یا شوهر از میزان، شدت و دامنه مشکلات موجود در رابطه منعکس کننده سطح رضایت زناشویی آنهاست.

در ازدواجهای رضامند و موفق زوجین پیامهای روشنی را برای هم ارسال می کنند. به همدیگر اعتماد دارند و تفاوتهای همدیگر را به راحتی می پذیرند که این ویژگی موجب خلاقیت آنان می گردد تا برای توسعه و برنامه ریزی هویت خودشان تلاش کنند. این قبیل از همسران آزادند که از همدیگر و از سایر افراد و چیزها نیز لذت ببرند و در عین حال که به هم علاقمند و وابسته هستند استقلال فردی خود را جهت غنی سازی زندگی مشترک خود بکار میگیرند.

کاسلو و دیگران - 1994 - به بررسی عوامل متمایز کننده ازدواجهای موفق و ناموفق بر روی 95 زوج سوئدی که مدت 20 سال از ازدواج رسمی و غیر رسمی آنها گذشته بود پرداختند در این تحقیق مردان رضامندی بیشتری از زنان را نشان دادند و زن و شوهری که حس تعلق و وابستگی شدید بهم داشتند میزان رضامندی بالاتری را از خود نشان دادند.

اختلافات بین زندگیهای زناشویی موفق و ناموفق در پاسخ های افراد به سؤالات مربوط به سرگرمی ها، اوقات فراغت، جنسیت، فلسفه زندگی و شمار نزاعهای خانوادگی مشخص گردید. میزان رضامندی زناشویی زنان بستگی به میزان رضامندی مردان داشت.

در تحقیقی که تاکر و میکائیل - 1991 - به منظور بررسی عوامل که در رضامندی زناشویی تأثیر دارند از 64 دانشجوی مرد روان شناسی مقطع لیسانس و 64 دانشجوی روانشناسی زن همان مقطع خواستند تا 8 زندگی زناشویی فرضی را ارزیابی کنند. عوامل مورد ارزیابی عبارتند بودند از: -1 جذابیت ظاهری زن و مرد -2 سن ازدواج -3 هوش -4 زندگی مشترک - رابطه جنسی - . نتایج نشان دادند که جاذبه ظاهری، هوش و افراد مسنتر وضعیت مساعدتری از رضامندی خودشان نشان می دهند.تحقیقی کارکوف و رابرتس در زمینه بررسی عواملی چون صرفنظر کردن - with drawal - خصومت و رنجیدگی در بین زوجین راضی و ناراضی انجام دادند.

بدون شک نظریه دلبستگی یکی از برجسته ترین و مهمترین دستاوردهای روانشناسی معاصر است. برخی پژوهشگران - به عنوان مثال شاور و میکولینسر، - 2005 نظریه دلبستگی را به عنوان رستاخیز دوباره روانکاوی و عامل مهم احیای دوباره این مکتب می دانند. از نظر جان بالبی دلبستگی یکی از نیازهای بنیادین انسان هاست - قربانی . - 1382 بر اساس آخرین یافتههای تجربی میان فرهنگی نظریه خود تعینی که اهمیت عوامل درونی فطری را در تحول شخصیت و خود نظم جویی رفتار بررسی میکند، سه نیاز پایه روانشناختی در انسانها وجود دارد::

- نیاز به شایستگی
-  نیاز به خودمختار
- نیاز به ارتباط و دلبستگی

به عقید ه د وانلو 1990 - ، نقل از قربانی، » - 1382تنها، ظرفیت برقراری روابط گرم عاطفی با والدین یا جانشین آنان، فطریست.« جان بالبی و مری اینزورث نکات برجسته ای را از روان تحلیل گری، کرد ار شناسی، روانشناسی رشد و روان شناسی شناختی در مورد پیوستگی هیجانی و نظم بخشی هیجانی، ترکیب کرد ه و د ر سازماند هی نظریه ی د لبستگی به کار گرفتند . آن ها همانند دیگر نظریه پرد ازان روان تحلیل گری معتقد بود ند که تبیین رفتارهای بزرگسالی ریشه د ر د وران کود کی د ارد، با این تفاوت که به نظر آنها انگیزش انسان توسط سیستم های رفتاری ذاتی، به جای سایق های زیستی مثل میل جنسی و گرسنگی، راهنمایی می شود که سازش یافتگی و بقا را د ر فرایند انتخاب طبیعی تسهیل میکند بالبی و اینزورث علاوه بر توجه به فرایندهای ناهشیار پویشی، توجه خاصی هم بر تجارب بین فردی واقعی و پیامدهای هیجانی و شناختی این روابط، به عنوان عوامل موثر بر روابط بعدی، داشتند 

شاور و میکولینسر، - 2005 در مورد سبک دلبستگی نیز هم سالان ، جوانانی را که تاریخچه دلبستگی ایمن را به خاطر می آورند افرادی شایسته ، مهربان ، گشاده رو ، و دوست داشتنی تر از همتایان ناایمن شان توصیف می کنند که آنها نیز تاریخچه دلبستگی ، پیوند عاطفی بین کودک در حال رشد و مادر است که از ابتدای تولد ایجاد می شود اما تاًثیر آن فقط محدود به دوران کودکی نیست، بلکه همه دورهای زندگی ، حتی دوره سالمندی را در بر می گیرد .

سبکهای دلبستگی بر اساس مطالعات بارتلومیو و هورویتز به چهار طبقه تقسیم شده اند و به گفته این پژوهشگران این چهار سبک را می توان به وسیله باز نمایی مردم از روابط خود و دیگران در ابعاد تعریف شده ایی قرار داد. به طور اختصاصی افراد ایمن با داشتن بازنمایی مثبت از خود - فردی با ارزش وقابل محبت - و بازنمایی مثبت در مورد دیگران - افرادی پاسخده و مهربان - و افراد نگران با داشتن بازنمایی منفی ازخود و بازنمایی مثبت در مورد دیگران و افراد دارای سبک دلبستگی انکار کننده یا داشتان بازنمایی مثبت ازخود و بازنمایی منفی ازخود و بازنمایی منفی از دیگران توصیف می شود. بدین ترتیب هر یک از چهار سبک دلبستگی ، از ترکیب منحصر به فرد مدل های مثبت و منفی از خود ودیگران حاصل می شوند.

بنابراین هیچ ایی نمی تواند ادعا سلامت کند، چناچه از خانوادهاایی سالم برخوردار نباشد. هیچ یک از آسیب های اجتماعی نیست که فارغ از تاًثیر خانواده پدید آید و در حقیقت حفظ و تداوم این نهاد مقدس در گرو تداوم و سلامت رابطه بین زن و شوهر می باشد در زمره پیچیده ترین روابط انسانی است . حال چناچه انتخاب همسر بر پایه شناخت و به کارگیری معیارهای حساب شده و عمیق تری صورت گیرد، احتمال این که زندگی در مسیر سازنده تری بیفتد و عشق در پیری به پختگی وشیرینی خاص برسد بیشتر است و دختران وپسران جوانی که می خواهند ازدواج نموده و تشکیل خانواده دهند با آگاهی از این عوامل می توانند در انتخاب خود دقت لازم را بنمایند تا بتوان با انتخاب صحیح یک زندگی راحت و آرامی برای خود و فرزندان خود به وجود آورند .

لذا بررسی عواملی که خانواده های بسیاری را در معرض نابسامانی و از هم پاشیدگی قرار می دهد ضروری به نظر می رسد. بنابراین در مطالعات پیشین بر عوامل مختلف موًثر بر رضایتزناشویی اشاره شده است ولی بر تاًثیر دو عامل مهم سلامت روانی وسبک دلبستگی زوجین بررضایت زناشویی توجهی نداشته اند که در این مطالعه ما بر آ؛ن شدیم به این سوال جواب دهیم که آیا سلامت روانی و سبک های دلبستگی رضایت زناشویی زوجین را پیش بینی می کنند یا نه؟

از آنجا که پژوهش حاضر به بررسی رابطه دو متغیر پیش بین با یک متغیر ملاک می پردازد نوع مطالعه از نوع توصیفی-همبستگی می باشد. جامعه پژوهش حاضر را از زنان و مردان متاهل 20 الی 40 ساله که 2 تا 10سال از ازدواج شان گذشته و در شهر اردبیل زندگی می کردند، تشکیل می دهد و ازبین این افراد350زن و350 مرد نتایج به شیوه نمونه گیری در دسترس، انتخاب و مورد بررسی و تجزیه تحلیل قرار گرفتند. جهت جمع آوری اطلاعات از سه ابزار سنجش استفاده شد که به طور خلاصه در زیر معرفی می شوند.

چک لیست تجدیدنظر شده علائم روانی - : - SCL-90-R

این چک لیست توسط دروگاتیس و همکاران در سال 1973 معرفی شد و براساس تجربیات بالینی و تجزیه و تحلیل های روان سنجی ، مورد تجدید نظر قرار گرفت و فرم نهایی آن درسال 1976 تهیه گردید .دروگاتیس، ریکلز و راک، اعتبار درونی این چک لیست را با استفاده از ضریب آلفا رضایت بخش گزارش کرده اند . این چک لیست ، شامل شکایت های جسمانی ، وسواسی -اجباری ، حساسیت در روابط متقابل ، افسردگی ، اضطراب، پرخاشگری ،ترس مرضی ، افکار پارانوییدی و روان گسستگی است. این پرسشنامه به طور مکرر در داخل و خارج از کشور بین %27 تا %73 و در تحقیقات داخل کشور بین %27 تا %66 گزارش شده است .

پرسشنامه سبک دلبستگی بارتلوومیو و هوروویتز:

این پرسشنامه تک سوالی است شامل چهار پاراگراف کوتاه است که هریک دلبستگی خاصی را توصیف می کند . در پاسخ آزمودنی ها باید روابط نزدیک خود با بزرگسالان دیگر را بیان کنند. این پرسشنامه را می توان به عنوان شاخصی مقوله ایی دانست که سبک دلبستگی خاصی را توصیف می کند . هر آزمودنی باید یک الگوی دلبستگی را که به بهترین نمود در او صادق است انتخا کند . بنابراین هر شرکت کننده با علامت زدن یکی از گزینه ها در یکی از گروههای سبک دلبستگی قرار می گیرند . مولفین برآورد اعتبار این پرسشنامه را %35 و روایی آن را %89 گزارش کرده اند.

پرسشنامه رضایت زناشویی : Enrich

پرسشنامه رضایت زناشویی Enrich از 115 سوال بسته و12 مقیاس تشکیل شده اشت که به جزءمقیاس اول آن 5 سوال دارد بقیه مقیاس ها شامل 10 سوال است ، پاسخ به سوالات به صورت 5 گزینه ای : - کاملا موافقم -موافقم - نه موافقم نه مخالفم -مخالفم - کاملا مخالفم - ضریب همبستگی این پرسشنامه با مقیاس های رضایت خانوادگی از %41تا %60 با مقیاس های رضایت زندگی ااز %32 تا%41 است که نشانه روایی سازه آن است کلیه خرده مقیاس ها پرسشنامه Enrich زوج های راضی وناراضی را متمایز می کند واین نشان میدهد که این پرسشنامه از روایی ملاک خوبی برخوردار است پس از گرد آوری دادها ، برای تجزیه و تحلیل دادها از آزمون های همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام استفاده شد.

یافته ها سن 90 درصد از زنان بین 22 تا 27 بود و 10درصد دیگر ما بین 28 تا 33 سال بود و 32درصد از مردان بین 22 تا 27 ساله بودند و 52 درصد بین 287 تا 33 ساله بودند و 16 درصد بین 34 تا 39 ساله بودند .

همانطور که در جدول شماره 1 ملاحظه می شود میانگین شاخص رضایت زناشویی افراد در سبک های دلبستگی مختلف بیانگر این است که میانگین رضایت زناشویی افراد دارای سبک دلبستگی ترسو از همه گروههای دلبستگی انکار کننده از همه گروه های دلبستگی کمتر است.

همانطور که در جدول 2 مشاهده می شود در افراد دارای سبک دلبستگی ایمن بین متغیر سلامت روانی و متغیررضایت زناشویی و ابعاد رضایت زناشویی ، توافق دو نفری و ابراز محبت ارتباط منفی معناداری وجود دارد ولی با بعد همبستگی دونفری هیج ارتباط معناداری دیده نشد و در افراد دارای سبک دلبستگی نگران بین متغیر سلامت روانی و متغیر سازگاری زناشویی و ابعاد رضایت زناشویی ، توافق دونفری و ابراز محبت ارتباط منفی معنادار و با بعد همبستگی دو نفری ارتباط مثبت معناداری وجود دارد و در افراد دارای سبک دلبستگی انکار کننده بین متغیر سلامت روانی با متغیر رضایت زناشویی و ابعاد همبستگی دونفری، توافق دونفری و ابراز محبت ارتباط منفی معناداری وجود دارد ولی بین سلامت روانی و بعد رضایت زناشویی ارتباط وجود ندارد و در افراد دارای سبک دلبستگی ترسو بین متغیر سلامت روانی ورضایت زناشویی و به توافق دو نفری ارتباط مثبت معنادار و با ابراز محبت ارتباط منفی معناداری وجود دارد ولی با ابعاد رضایت زناشویی و همبستگی دونفری ارتباطی دیده نشد.

داده های جدول 3 و 4 حاکی از آن است که با دو پیش بینی سلامت روانی و سبک دلبستگی ، می تو.ان تقریبا13 درصد تغیرات رضایت زناشوی را پیش بینی کرد. در این جداول و در هر گام با ورود پیش بین جدید نموواریانس - R2تعدیل شده - محاسبه شده است. ملاحظه می شود که در گام اول سلامت روانی به تنهایی وارد می شود

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید