بخشی از مقاله
چکیده
در آیات قرآن و احادیث معصومانعلیهم السلام، احکام فراوانی دربارةآب، خاك، کوهها، دریاها، جنگلها وجود دارد. براي پیشگیري از تخریب محیط زیست نیز با الهام گرفتن از آیات و روایات، می توان عوامل و عناصر مختلفی را نام برد.
مکتب زیست محیطی اسلام، به تمام جنبه هاي انسانی، محیط زیست و جهان هستی در ارتباطی هماهنگ در مسیر الهی توجه می کند و نه تنها محیط زیست را از این پیوند جدا نمی کند، بلکه مبانی حفاظت محیط زیست را در جریان موازنه با نظام هستی و در ارتباط با خالق این نظام میداند.
دعوت مردم به حفظ محیط زیست بدون انگیزش ریشه هاي مذهبی، در آنان بی اثر یا کم اثر خواهد بود. به همین دلیل، باید کوشید عوامل مخرب زیست محیطی، با استعانت از قرآن و احادیث معصومان؛ در پرتو ایمان و تقوا و عقیده به جهان دیگر و نظام مکافات، تبیین شوند؛ زیرا بین اعمال انسان و مسائل زیستمحیطی، پیوندي عمیق وجود دارد. خدا در قرآن میفرماید:
- اعراف - 96/ و اگر مردم شهرها ایمان آورده و به تقوا گراییده بودند، قطعاً برکاتی از آسمان و زمین برایشان می گشودیم، ولی تکذیب کردند، پس به دستاورد شان گرفتار ساختیم.
بر اساس این آیه، اگر انسان به جهت فطرت و آفرینش گام بردارد، برکات الهی شامل حال او می شود؛ ولی اگر بر خلاف قوانین آفرینش رفتار کند، نظام آراسته و صالح جاري به فساد می گراید و زندگی خود و دیگران را تباه میسازد. بنابراین، بحران زیست محیطی کنونی، حاصل انحطاط انسان در عرصهمحیط زیست است.
نوشتار حاضر پس از مقدمه اي که در مورد ابعاد بحران محیط زیست مطرح است، عواملی که از نظر قرآن و حدیث مخرب محیط زیست هستند مورد بررسی قرار گرفته که قرآن کریم آنها را در یک نگاه کلی به عنوان
»مفسد فی الارض« معرفی می کند بنابر این، ضمن بررسی مصادیق فساد در زمین - اعم از قرآنی و علوم روز - ، به این نتیجه می رسد که ریشه ي این عوامل را ناشی از بی تعهدي بشر به مبانی اخلاقی معرفی کرده و تنها راه نجات بشر از این معضل جهانی، بازگشت جامعه جهانی به قرآن و تن دادن به حقایق آن می داند و به ناکافی دانستن قوانین و مقررات بین اللملی تأکید دارد.
طرح مسئله:
عنوان »محیط زیست« از دو کلمه ي »محیط« و »زیست« ترکیب یافته است که در فارسی به معناي »جایگاه و
محل زندگی« است این عنوان از نظر لغت مواردي همچون آلودگی هوا، راههاي جلوگیري از تخریب طبیعت و... را شامل نمی شود اما امروزه مفاهیم گوناگون را از آن اراده می نمایند مثل آب و هوا، جنگل، کوه، حقوق حیوانات و پرندگان، راه هاي جلوگیري از آلودگی هوا، راه هاي مبارزه با عوامل مخرب طبیعت و...؛ محیط زیست در اصطلاح به کلیه ي عوامل تهدید کننده یا بهبودي بخش محیط زیست اطلاق می شود. و تبیین مبانی و جایگاه آن در قرآن و حدیث، بسیار در خور تامل میباشد.
روش تحقیق:
این تحقیق از لحاظ هدف به روش توصیفی و تحلیلی به سبک اجتهادي رایج در حوزه علمیه یعنی افزایش آگاهی و اثر بخشی روي یک امر انجام شده، است. و از لحاظ گرد آوري به روش پیماشی توصیفی است یعنی به تبیین و تشریح یک جریان یا یک معضل یا... می پردازد و پژوهشگر با استفاده از کتابخانه ها، عمدتاً از کتابهاي تفسیري و علوم تجربی، اطلاعات را جمع آوري کرده است.
اهداف تحقیق:
الف - امکان ارائه راه حل هاي معضل جهانی محیط زیست در سایه ي وحی آسمانی و سیره ي نبوي و ائمه ي معصومینعلیهم السلام ؛
ب - قصد خدمت هر چند کوچک، به آستان مقدس قرآن کریم و جلوگیري از افراط و تفریط در انطباق قرآن با علوم تجربی است.
ضرورت تحقیق:
اولاً پاسداشت طبیعت؛- که یکی از مخلوقات خداوند است- بگونهاي که اگر انسان، برخورد خشن با آن داشته باشد، گناه و برخورد لطیف و منصفانه با آن داشته باشد، عبادت محسوب میشود.
ثانیاً زمینه سازي براي حل بحران هاي زیست محیطی با شیوه هاي دینی و به تبع آن، لزوم احیاي نگرش خدا محور در مطالعه و برخورد با طبیعت.
ثالثاً بیانگر مبانی قوانین مورد نیاز بشر نسبت به محیط زیست در قرآن و حدیث؛ ولی مع الاسف این حقیقت براي بشر، ناشناخته باقی مانده و علم زدگی محض باعث بی راهه رفتن در مسئلهي مهم و حیاتی محیط زیست شده است.
