بخشی از مقاله
چکیده
گردشگری از راهبردهای نوین توسعه و ابزاری برای پیوستن اقتصاد روستایی به اهداف توسعه ای در هر کشوری است و ایجاد تقاضا برای روستاهای دارای قابلیت توسعه گردشگری، مستلزم نگرشی جامع و همسو با امکانات، نیازها و پیامدهای حاصل از آن است. حوزه آبریز سراب فارسبان با وجود دارا بودن جاذبه های گردشگری طبیعی فراوان، هنوز فاقد برنامه ای مناسب در جهت رفع موانع و افزایش کیفیت گردشگری است. هدف این پژوهش، شناساندن مؤلفه های مناسب برای تبلیغات در جذب گردشگر و تعیین اولویت های برنامه ریزی در این راستا است.
جامعه آماری شامل خانوارهای روستاهای منطقه مورد مطالعه به عنوان مشتریان اصلی و دیگر گردشگران است که به دلیل عدم وجود آمارگیری دقیق و روشن، تعداد 384 نفر از طریق فرمول کوکران برای جوامع نامحدود انتخاب گردید. داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری و با استفاده از آزمون t تک نمونه ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد که در صورت ایجاد زیرساخت های مناسب گردشگری، میزان تقاضا در حد بالایی است و پایداری توسعه گردشگری مستلزم جلوگیری از افزایش انواع آلودگی ها، تخریب چشم اندازها و محیط زیست آن بر اثر حضور تعداد زیاد گردشگران است.
مقدمه
مهاجرت پر شتاب خیل عظیم روستاییان کشورهای در حال توسعه به سوی شهرها بیش از هر چیزی، نتیجه اقتصاد بیمار و ضعف زیرساخت ها و امکانات اجتماعی مناطق روستایی است. گردشگری با تغییر نگاه و طرز تلقی نسبت به محیط روستایی به عنوان عرصه و جایگاهی صرفاَ کشاورزی و با ایجاد زمینه اشتغال و درآمد، متنوع ساختن اقتصاد و به مشارکت گرفتن منابع محلی ظرفیت بالایی برای برنامه ریزی و سرمایه گذاری دارد.
گردشگری با ارتقای سطح زندگی و معیشت مردم و بسیاری دیگر از عوامل پیش برنده اقتصادی، موجب شده است تا نگرش کشورهای دنیا به مرز آن تغییر یافته و بهعنوان یکی از مهم ترین نیروهای محرک توسعه اقتصادی، جایگاه مهمی در سیاست گذاری های دولت ها پیدا کند. - جعفری صمیمی و خبره، 1392، - 12گردشگری یکی از نمایندگان اصلی انتقال اقتصاد متکی بر تولید کشاورزی منطقه روستایی به سوی یک اقتصاد مبتنی بر مصرف است. - Hwang & lee, 2015, 502 -
این پدیده به عنوان یک برابر نهاد تولیدات کشاورزی، تولیدات اقتصادی، منابع فرهنگی و امکانات فضایی پذیرفته شده است و مشتمل بر کارکردهای گوناگونی چون فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، آموزشی، محیطی، تفریحی، و درمانی - Lee & Kim, . - 2010 و در حال تحول به یک پدیده بزرگ با پیامدهای گسترده اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... است - Balan & - Burghelea, 2015, 277 فعالیت های گردشگری مولد فعالیت های درآمدزا هستند و فرصت هایی را با توجه به مناطق منحصر به فرد، مناطق وسیع نیمه طبیعی، مهمان نوازی ذاتی ساکنان مناطق روستایی برای توسعه در مناطق روستایی فراهم می آورند.
گردشگری روستایی فرصتی مناسب برای تبادل و تعامل فرهنگی بین روستاییان و گردشگران به وجود می آورد. این تبادل فرهنگی به پویایی و تعالی فرهنگی و اجتماعی روستا منجر می شود. - محمودزاده و بذرافشان، 1394، - 2 این رویکرد، از عوامل توسعه اجتماعی است که استانداردهای زندگی را بهبود می بخشد، صنایع دستی را حفظ، تولید کشاورزی را پایدار و روح و روان ها را فراخ و تعالی می بخشد - . - Ionela et al. 2015, 1052
اقتصاد گردشگری نه تنها مولد فرصت های مناسب اشتغال و درآمدزایی، رفاه و توسعه اقتصادی مردم بومی خواهد شد؛ بلکه ابزاری مناسب برای شناخت فرهنگ ها و نشر دهنده ارزش ها، باورها و دانسته های جوامع گوناگون است - اعظمی، جلیلیان و هاشمی امین،1394، - 155 خطاهای ناشی از اقدامات غیرکارشناسی و نامبتنی بر یافته های محققان، آثار زیان بار دیگری بر فعالیت گردشگری و حتی سایر فعالیت های اقتصادی و اجتماعی و اکولوژیکی، تحمیل می کند که حل آن ها به آسانی مقدور نیست - بدری، حسام و چراغی، 1392، - 83 نقطه عطف تمامی ارزشیابی های انجام شده از تأثیرات گردشگری بر جوامع روستایی، همانا سنجش میزان تأمین اهداف و نیازهای فعلی و آشتی گردشگران و جوامع روستایی میزبان است - رکن الدین افتخاری و دیگران، 1392، - 126
بیان مسأله
مشکل اصلی که در حال حاضر وجود دارد این است که در برنامه ها و طرح های ملی و منطقه ای جایگاه گردشگری روستایی بسیار ضعیف و نارساست و فقدان سیاستهای راهبردی و ساختاری در آن ها برای راهبری برنامه ها و طرح های توسعه گردشگری در سطح محلی کاملاَ مشهود است - رضوانی و بیات، 1393، . - 27 با توجه بهویژگیهای خاص محصول گردشگری، نقش بازاریابی در این صنعت نسبت به دیگر صنایع از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به کارگیری مؤثر ابزارهای بازاریابی گردشگری برای یک کشور یا یک منطقه امری ضروری است.
سراب جنگلی روستای فارسبان -از روستاهای هدف گردشگری در شهرستان نهاوند- با وجود هیچ گونه تبلیغات و بازاریابی هدفمند و بهینه، هر ساله با اقبال روزافزونی از نظر جذب توریست و گردشگر از نقاط مختلف-حتی دیگر استان های کشور- روبه رو بوده و از این رو انجام یک مطالعه کارشناسی در جهت بازاریابی جذب گردشگر برای این روستای پرجاذبه ضروری می نماید.
هدف از این پژوهش بررسی نقاط ضعف و قوت گردشگری این منطقه جهت دسترسی به توسعه پایدار، شناخت پتانسیلها و قابلیتهای گردشگری و ارائه راهکارهایی معقول و دست یافتنی در زمینه توسعه گردشگری است. این پژوهش با بررسی امکانات و تنگناهای توسعه گردشگری در فارسبان، به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که »با توجه به وضعیت عرضه و تقاضای کنونی، آیا این منطقه می تواند در آینده پذیرای جمعیت گردشگر بیش تری باشد؟« برای رسیدن به پاسخ این مسأله، پرسش های زیر مطرح و پژوهش در قالب کاوش میدانی صورت پذیرفته است:
-1 آیا نحوه کنونی عرضه جاذبه ها و امکانات گردشگری به مشتریان مناسب است؟
-2 در حال حاضر میزان تقاضا از سوی مشتریان این منطقه گردشگری به چه صورت است؟
-3 تنگناهایی که در صورت رشد و توسعه گردشگری در این منطقه امکان ظهور دارند کدام است؟
مبانی نظری
توسعه انسانی دربردارنده دو هدف اصلی است: اول افزایش ثروت و رفاه مردم جامعه - ریشه کنی فقر - و دوم ایجاد اشتغال که هر دو هدف در راستای عدالت اجتماعی است. - جعفری صمیمی و خبره، 1392، - 16 در این راستا،گردشگری روستایی که به طور مشخص از دهه 1950 به بعد گسترش یافت، در ابتدا، یعنی در دهه های 1960 و 1970، از جنبه اقتصادی برای جوامع محلی جالب توجه بود و بعد از آن توسعه گردشگری روستایی به عنوان ابزاری برای توسعه جوامع روستایی مطرح شد. - رضوانی، نظری و خراسانی، 1389، - 301-30
وجوه مختلف بهبود و توسعه جوامع روستایی به واسطه توسعه گردشگری در شکل 1 به خوبی نشان داده شده است. هر چند که گردشگری روستایی در مجموع موضوع جدیدی نیست اما اهمیت آن و نقشی که در پایداری جوامع محلی ایفا می نماید، به تازگی مورد تأیید قرار گرفته است. - بدری، حسام و چراغی، 1392، . - 85 تفرجگاه های محیط طبیعی، به دلیل بعد زمانی و فضایی کوتاه و همچنین توانایی استفاده بیش تر طبقه متوسط در روزهای تعطیل، افزایش شمار گردشگران را به دنبال داشته و این امر نیز به گسترش خدمات و تسهیلات و افزایش درآمد و سطح اشتغال می انجامد.
- ملکی و دیگران، 1392، . - 84 برخی گردشگری روستایی را به عنوان بخشی از بازار گردشگری می شناسند و عده ای نیز آن را سیاستی برای توسعه روستایی قلمداد می کنند - هادیزاده زرگر و سخایی، 1393، . - 40 این مقوله، فرصتی را برای مزارع کوچکی که قادر نیستند با شرایطی که به واسطه جهانی شدن بازارها ایجاد شده است به رقابت بپردازند، فراهم آورده است .
- Ionela et al. 2015, 1051 - زمین های کشاورزی، مناطق جنگلی، نواحی کوهستانی، مناطق ساحلی، پارک های طبیعی، حومه، ذخایر طبیعت، مناطق بیابانی و فعالیت های انجام شده توسط گردشگران روستایی - مانند بازدید از ساحل، دریاچه، رودخانه، ماهی گیری یا شکار - مواردی هستند که به عنوان بخشی از فعالیت های گردشگری روستایی در نظر گرفته می شوند. - Bitsania&
