بخشی از مقاله
چکیده
هدف:
این پژوهش با هدف بررسی عوامل مؤثر بر استقبال والدین از بازیهای فکری و سرگرمی های واحد فروش مرکز خلخال انجام یافته است.
روش تحقیق:
روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی می باشد و چارچوب نظری پژوهش ترکیبی از نظریه شبکه های مشارکت مدنی رابرت پاتنام، نظریه سرمایه بوردیو و نظریه مبادله هومنز می باشد. داده ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته، جمع آوری شدند و ضریب آلفای کرومباخ 0,78 بدست آمد که حاکی از پایایی سئوالات تحقیق می باشند. جامعهآماریِ پژوهش راوالدینِ اعضای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مرکز خلخال تشکیل می دهند که 2688 نفر می باشد و با استفاده از فرمول تعیین حجم نمونه کوکران 338 نفر به عنوان جامعه نمونه بصورت روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند.
نتایج تحقیق:
یافته های پژوهش نشان می دهد که میزان استقبال از بازی ها و سرگرمی های کودکان مرکز فروش خلخال بر حسب پایگاه اقتصادی و اجتماعی والدین تفاوت معناداری دارد. بطوریکه میزان میزان استقبال از بازی ها و سرگرمی های کودکان مرکز فروش خلخال در بین طبقات پایین و ضعیف جامعه کم می باشد. همچنین بین متغیرهای "کیفیت سرگرمی ها"، "سرمایه فرهنگی" و "آگاهی والدین" و میزان استقبال آنها از بازی هاو سرگرمی های کودکان رابطه معناداری وجود دارد و در مجموع میزان کیفیت سرگرمی ها در مقایسه با متغیرهای سرمایه فرهنگی و آگاهی والدین از قدرت تبیین کنندگی بیشتری در استقبال والدین از بازی ها و سرگرمی های مرکز فروش خلخال برخوردار بوده و متغیر میزان مشارکت والدین نیز فاقد نقش تبیین کنندگی می باشد.
مقدمه:
بازی های رایانه ای به عنوان یک سرگرمی جدید و جذاب برای کودکان و نوجوانان، از اواخر دهه 1970 میلادی، مطرح و پس از آن با گسترشی سریع و روزافزون در سراسر دنیا فراگیر شد. به طوری که امروزه این بازی ها به عنوان دومین سرگرمی پس از تلویزیون شناخته شده و جزو محبوب ترین تفریحات و سرگرمی های اوقات فراغت برای افراد در سنین مختلف در جوامع مدرن قرار گرفته است. سهولت دسترسی به انواع بازی های رایانه ای در کنار جذابیت های بصری و صوتی، سطح بالای خیال پردازی، تنوع موضوعی و قابلیت بالای ایجاد هیجان، موجب محبوبیت این بازی ها در میان گروه سنی جوان گردیده است
گفتنی است بازی، مؤثرترین و اصلی ترین راه یادگیری برای کودکان است. از این رو، می توان با برنامه ریزی هدفمند از بازی برای آموزش موضوع های علمی، مهارت های اجتماعی، اصول اخلاقی، رفتاری و ارزش ها و باورهای اجتماعی سود جست
لذا بر والدین لازم و ضروری است که با تغییر نگرش و دیدگاههای خود و افزایش آگاهی های عمدی خویش به فکر استفاده و تهیه این وسایل ها برای آموزش و پرورش روح و فکر فرزندان خود باشند و به این محصولات صرفاً به چشم سرگرمی محض نگاه نکنند.
عوامل زیادی در ایجاد انگیزه و استقبال والدین از این محصولات و تولیدات تأثیرگذار می باشند که مهمترین آنها عبارتند از میزان آگاهی، درآمد، شغل، سطح سواد، منطقه سکونت والدین و کیفیت، قیمت، کارایی، جذابیت و کاربرد این تولیدات و محصولات. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یکی از مهمترین نهادهایی که در این حوزه فعالیتهای وسیع و گسترده ای دارد و تولیدات و محصولات کانون که شامل سرگرمی ها، بازی های رایانه ای، کتاب، سی دی و اسباب بازی می باشد، نقش مهمی در پرورش خلاقیت و استعدادهای کودکان و نوجوانان این مرز و بوم ایفا می کند.
مرکز فرهنگی هنری خلخال از اواخر سال 80 مرکز فروش خود را دایر کرد و محصولات فرهنگی هنری، اسباب بازی ها و سرگرمی های فکری تولید شده در کانون را به صورت فروش و نمایشگاه در معرض دید کودکان و نوجوانان و خانواده ها قرار داد. تحقیق حاضر سعی دارد علت های استقبال والدین از بازی های فکری و سرگرمی ها را بررسی کرده و به مسأله ی استقبال والدین از بازی های فکری و سرگرمی های واحد فروش مرکز خلخال بپردازد.
گفتنی است که یکی از مهم ترین تئوری ها در مورد تأثیر رسانه ها - کتاب، مجله، فیلم، سی دی های آموزشی، بازی های رایانه ای، کتاب فیلم، سی دی های نمایشی، سی دی های شعر و قصه گویی و ... - تئوری کشت یا پرورش است که بر اساس تحقیقات و بررسی های گربنر - - 1969 شکل گرفت. گربنر و تعداد دیگری از پژوهشگران مدرسه ارتباطات دانشگاه پنسیلوانیا بااستفاده از تحقیقی کهاحتمالاً طولانیترین و گستردهترین برنامه پژوهش اثرهای تلویزیون است، نظریه »کاشت باورها« را ارائه دادند.
گرنبر استدلال می کند که اهمیت رسانه ها نه در تشکیل توده بلکه در خلق راه های مشترک انتخاب و نگریستن به رویدادهاست که با استفاده از نظام های پیام مبتنی بر فناوری، عملی می شود و به راه های مشترک نگریستن و فهم جهان می انجامد. در واقع رسانه ها به ویژه گرایش دارند روایت های یکسان و نسبتاً مورد وفاق از واقعیات اجتماعی را ارائه و مخاطبان خود را نیز سازگار با آن، فرهنگ پذیر کنند
مانوئل کاستلز یکی از جامعه شناسانی که این تأثیر را از حوزه جامعه شناختی مورد مطالعه قرار داده است به نظر او انقلاب ارتباطی- اطلاعاتی سده بیست و یک را باید بسیار فراتر از صرف الکترونیکی کردن رابطه انسان ها دانست. تکنولوژی های نوین ارتباطی و اطلاعاتی، با فراهم آوردن امکان پیدایی جامعه شبکه ای که افراد و جوامع را در قالب های تازه هویت بخشیده، نه تنها قواعد و قوانین حاکم بر ارتباط و تعامل میان انسان ها، بلکه ایستار ما را نسبت به خود، دیگران و جهان تغییر داده است
لازارسفلد، درباره تأثیر رسانه ها بر مخاطبان دو نظریه تأثیرات غیر مستقیم و نظریه تأثیرات محدود را ارائه کرد. بر طبق این نظریه ها؛ فرایند اجتماعی شدن کودک ازخانواده شروع می شود. خانواده برای کودک معرف همه دنیایی است که او را احاطه کرده است. بنابراین ارزش هایی که در جامعه مهم است بدلیل رعایت اعضای خانواده، کودک از آنها یاد گرفته و اجرا می کند
در واقع خانواده مسئولیت جامعهپذیری کودکان را در سالهای اولیه و حیاتی زندگی بهعهده دارد. ارزشهایی که فرد میپذیرد و نقشهای گوناگونی که از او انتظار میرود آنجا نشان دهد، نخست درچارچوب محیط خانواده آموخته میشود.
پژوهش حاضر ترکیبی از نظریه شبکه های مشارکت مدنی رابرت پاتنام، نظریه سرمایه بوردیو و نظریه مبادله هومنز می باشد که در ادامه به تبیین آنها پرداخته می شود. بوردیو معتقد است که زندگی اجتماعی حاصل جمع ساده رفتارهای فردی نیست. همچنین عمل را فقط بر اساس تصمیم گیری فردی یا چیزی که ساختارهای فرا فردی را تعیین می کند، درک می کند!
به نظر او عادت واره ، نمایشگر سلیقه ، نحوه سخن گفتن، آرایش خود و شیوه های رفتار است. برای مثال او به شکل تجربی نشان می دهد که رابطه ای میان سلیقه در انتخاب غذا و سلیقه نسبت به آثار هنری، نحوه لباس پوشیدن ، نحوه سخن گفتن و سلیقه نسبت به موسیقی وجود دارد. بنابراین سلسله مراتب طبقاتی و اشیای فرهنگی، ارجحیت ها و رفتار کسانی که در موقعیت خاص طبقاتی هستند، به هم مربوط هستند
لذا می توان گفت والدین به واسطه ساختار بیرونی اجتماع تحت تأثیر قرار می گیرند و در این میان سلیقه ی آنها نیز تحت تأثیر ساختارهای بیرونی اجتماع دستخوش تغییر می گردد، فلذا کنش های متقابل اجتماعی والدین با مراکز فرهنگی و هنری به مرور می تواند سلیقه آنها را نیز تحت تأثیر قرار دهد. بدیهی است تغییر سلایق آنها منجر به تغییر دید و تفکر و نگرش آنها می گردد و اگر در این تعاملات و کنش های والدین، سلیقه و نگرش آنها نسبت به اسباب بازی ها، تولیدات و محصولات فرهنگی، هنری کانون به تغییر مثبت منجر شود آنها از این محصولات استفاده خواهند کرد و اگر این تغییر منفی باشد بدیهی است که از این محصولات استفاده نخواهند کرد.
از سوی دیگر بوردیو معتقد است افراد دارای موقعیت ساختاری یا طبقاتی مشترک، تجربه های مشابه و تکرار شونده ای دارند که عادت واره مشترکی را ایجاد می کنند این عادت واره به نوبه خود به اعمال اجتماعی آنان ساختار می بخشد، دستورالعمل هایی را تنظیم کرده و اعمال کنشگران را محدود می کند و در عین حال اجازه ی نوآوری فردیرا هم می دهد. از این رو افراد نه عاملان کاملاً آزادند و نه محصول منفعل ساختاری اجتماعی
طبق این نظریه می توان اذعان کرد که والدینی که در یک پایگاه اقتصادی یا طبقاتی مشترک و مشابه می باشند مانند والدینی که حقوق و دستمزدی یکسان یا شبیه هم داشته و یا از نظر شغلی شبیه یا یکسان باشند مثل معلمین، پزشکان، شاورزانک و ... معمولاً تجارب مشابهی دارند و این تجارب منجر به ایجاد عادت واره و سلایق و دیدگاه های مشترک یا مشابه می گردد. لذا گاهی اوقات این گونه والدین نظرات مشابهی نسبت به تولیدات ، محصولات و اسباب بازی های کانون دارند. بوردیو به موضوع رابطه میان منشأجتماعی و رفتارهای فرهنگی می پردازد که عمدتاً از طریق عادت واره مشخص می شود. مردم فرهنگ مصرف را می آموزند و این افراد هم از طریق تحصیلات رسمی و هم از طریق منشأ اجتماعی می گیرد و منشأ اجتماعی تأثیر عمیقی در سلیقه و رفتار دارد
طبق این عقیده می توان با معرفی و تبلیغ تولیدات و محصولات فرهنگی و اسباب بازی ها، ضمن اینکه عموم مردم و بویژه والدین را با این محصولات آشنا کرد، می توان شرایط خرید و استفاده از این محصولات توسط والدین را نیز فراهم کرد. بوردیو در بحث سرمایه معتقد است که این سرمایه است که به یک فرد اجازه می دهد تا سرنوشت خود و دیگران را تحت نظارت گیرد.
یکی از نظریه هایی که در ارتباط با عوامل مؤثر بر میزان آگاهی والدین از بازی ها و سرگرمی ها تبیین مناسبی به دست می دهد، نظریه شبکه های مدنی رابرت پاتنام می باشد. پاتنام میزان عضویت در شبکه های ارتباط جمعی، گروه ها و کیفیت مشارکت در این گروه ها را در مطالعات مختلف خود بسیار مهم نشان داده است.[1] از نظر پاتنام، کوچک ترین واحد مورد مشاهده جامعه شناسی، رابطه بین دو فرد یا به عبارت دقیق تر، مشاهده کنش متقابل ناشی از روابط بین دو نفر است
در مراحل بعدی با پیچیده تر شدن روابط و افزایش خطوط روابط و گسترش کنش، شبکه های اجتماعی مشارکت مدنی از شکل های ضروری سرمایه اجتماعی هستند و بر این باور است که هر چه این شبکه ها در جامعه ای متراکم تر باشند، احتمال بیشتری وجود داردکه شهروندان بتوانند در راستای منافع جمعی همکاری کنند .[2] پاتنام مانند دیگر نظریه پردازان سرمایه اجتماعی، روابط افراد و تعاملات آنان با یکدیگر را بنیادی ترین جزء سرمایه می داند و بر اهمیت و نقش مرکزی شبکه ها تأکید می ورزد. پاتنام در کتاب دموکراسی و سنت های مدنی، از دو نوع شبکه رسمی و غیر رسمی نام می برد
از نظر پاتنام، شبکه های رسمی شامل آن دسته از روابط و مدنی پیوندهایی است که افراد را به مؤسسات و نهادهای رسمی مانند سازمان های داوطلبانه و نظایر آن مرتبط می کند.
