بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش پیش رو نتیجه تجربه ای است که در قالب کارگاه آموزشی در حاشیه کنگره استانی تاریخ معماری و شهرسازی ایران در استان هرمزگان شکل گرفت . براساس بررسی بناهای موجود در شهر بندرعباس و مشکلات و مراجعات مردمی و ساکنان محله برکه باران بعنوان سوژه مورد توجه قرار گرفت و برنامه جامعی برای انجام باززنده سازی با مشاکت مردمی و دانشجویان تدوین گردید .مدت اجرای کارگاه دو ماه تعیین شد. ضمن آموزش فعالیت های مرمتی به دانشجویان رشته معماری ، ایجاد شور و نشاط و انگیزه در بین ساکنان و همسایگان محله استندویک نیز از نتایج مورد انتظار بود که در طول برپایی کارگاه محقق گردید.
نتایج حاصله در این تجربه شامل :
-1 ایجاد حس همدلی و دوستی بین اهالی و شرکت کنندگان در کارگاه.
-2 تجربه ای عملی برای دانشجویان معماری که به صورت ملموس با یک پروژه اجرایی روبرو شوند.
-3 ایجاد حس تعلق خاطر در بین ساکنان محل که منجر به حفظ بنا در دراز مدت خواهد شد.
-4 بیان این موضوع که همه پروژه های حفاظت نیاز به بودجه فراوان ندارند بلکه با ایده های نو و استفاده از امکانات محلی نیز می توان حافظت را انجام داد.
-5 ایجاد نشاط و تحرک در بین دانشجویان معماری.
مقدمه:
بندرعباس شهری است در جنوب ایران که در کنار خلیج فارس قرار گرفته است.آب و هوای آن گرم و مرطوب می باشد.منابع آب شیرین در این منطقه بسیار محدود است و مردم از گذشته برای تامین آب مورد نیاز خود از راهکارهای مختلفی استفاده می کردند.یکی از آنها ساخت برکه هاست.که با هدایت آب باران به درون آنها ، در طول سال از آب ذخیره شده استفاده می کردند.این آب انبارها که مربوط به 200 تا 250 سال گذشته می باشند بعد از لوله کشی آب شهری و ساخت و سازهایی که در اطراف آنها شکل گرفت و منجر به مسدود شدن مسیرهای ورودی آب به آنها شد،دیگر مورد استفاده قرار نگرفتند.40 سال پیش تصمیم به تغییرکاربری آب انبارها و تبدیل آنها به فضاهای قابل استفاده گرفته شد که با وقوع انقلاب 1357 پروژه ناتمام می ماند .در طی این مدت آب انبارهای بدون استفاده تبدیل به محل زندگی معتادان و فضای جرم زا می شوند از طرف دیگر آبی که توی آنها جمع می شود ،محل تجمع میکروب و باکتری می شود و همچنین محوطه آن به محل دفع زباله توسط ساکنان محل تبدیل می شود.
پروژه ای که روی آن کار شد،یکی از این آب انبارهاست که در میان بافت مسکونی قراردارد و باعث شده بود بسیاری همسایه ها از وضعیت نا مناسب آن شاکی باشند.طی فراخوانی از مردم محل و دانشجویان معماری خواسته شد در پروژه باززنده سازی این بنای تاریخی مشارکت کنندکه 20 نفر دانشجو و تعدادی از همسایه ها اعلام آمادگی کردند وبه این شکل پروژه شروع شد.
بر اساس پلان مدیریت این پروژه اهداف بلند مدت،میان مدت و کوتاه مدتی تعریف شد که در این فاز با توجه به توان و تجربه نیروی انسانی ،هدف کوتاه مدت یعنی پاکسازی محوطه و ساماندهی آن مد نظر قرار گرفت.در این مرحله پاکسازی محوطه از زباله ها ،تعمیر و مرمت حصار محوطه ،ساخت باغچه و کفسازی با مشارکت نیروی مردمی انجام شد.که در مقاله پبش رو به نحوه برنامه ریزی ،متقاعد ساختن همسایگان و دانشجویان، جذب کمک های مردمی و تاثیرات اجتماعی پروژه در محله پرداخته خواهد شد.
نتایج مورد انتظار در این مرحله از پروژه به شرح زیر می باشد:
-1ایجاد حس رضایت، انگیزه ،علاقمندی و تعلق خاطر به بنای تاریخی در ساکنان محل که منجر به حفظ آن توسط آنها در دراز مدت خواهئ شد.
-2 ایچاد انگیزه و آموزش عملی یک پروژه واقعی به دانشجویان معماری
-3 نمایان ساختن تاثیراث اجتماعی مشارکت در زنده سازی یک بنای تاریخی در روحیه و شادابی محله
استان هرمزگان:
یکی از استانهای جنوبی ایران است که در شمال تنگه هرمز قرار گرفته است. استان هرمزگان در حدفاصل بین مختصات جغرافیایی 25 درجه و 24 دقیقه تا 28 درجه و 57 دقیقه عرض شمالی و 53 درجه و 41 دقیقه تا 59 درجه و 15دقیقه طول شرقی از نصفالنهار گرینویچ واقع شدهاست. این استان حدود 68هزار کیلومتر مربع - کمابیش اندازه کشور گرجستان - مساحت دارد که از این نظر هشتمین استان ایران است.
هرمزگان از جهت شمال و شمال شرقی با استان کرمان، غرب و شمال غربی با استانهای فارس و بوشهر از شرق با سیستان و بلوچستان همسایه بوده و جنوب آن را آبهای گرم خلیجفارس و دریای عمان در نواری به طول تقریبی 900 کیلومتر دربرگرفتهاست. استان هرمزگان، از دیرباز محل نخستین اجتماعها و گاهواره فرهنگی کهن و مرکز آبادی بوده و نخستین حکومتهای با فرهنگ، در کرانههای آن به وجود آمده است. در کرانهها و جزیرههای هرمزگان، فارسها، بلوچها، عربها و سیاهان و تیرههای آمیخته در کنار هم به سر میبرند. فعالیت عمده مردم هرمزگان در زمینه کشاورزی، ماهیگیری و تجارت است
بندرعباس:
بندرعباس بهعنوان مرکز استان امروزه یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز مهم فعالیتهای اقتصادی و تجاری است. این شهر که در قسمت انتهایی خلیجفارس و در فصل مشترک شاهراه خلیجفارس و دریای عمان واقع شده است، نقش مهمی در زمینه صادرات و واردات کشور ایفا میکند. تأسیسات مهم دریایی و زیربنایی کشور در این شهر قرار گرفته اند. مدارک معتبری در دسترس نیست که از چه زمان منطقه هرمزگان برای اولین بار یک مرکز تجارت دریایی به عنوان بخشی از مسیرهای تجاری شده است.
آنچه که مشخص است طبق گزارش هرودوت مورخ یونانی 420–485 - پیش از میلاد - در زمان فرمانروایی داریوش بزرگ - بین 586 و 522 پیش از میلاد - فرمانده سلیاکوس که یک یونانی بوده به فرمان داریوش بزرگ از بندری در هرمزگان و شمال تنگه هرمز با کشتی به اکتشاف اقیانوس هند و دریای سرخ و ایجاد ارتباط دریایی با بنادر مهم آن دوران مانند چین و هند و لیبی پرداخته است. در نتیجه گسترش مسیرهای تجارت آریایی از مرزهای چین به لیبی احتمال داده میشود یک شاخه از مسیرهای تجارت دریایی از طریق تنگه هرمز بوده است که یک نقطه اتصال طبیعی با مسیرهای تجارت فلات مرکزی ایران میشود.
البته سابقه چند هزار ساله لنج سازی در ساحل شمالی خلیج فارس و بخصوص بندر کنگ نشان از آن دارد که سابقه تجارت بیش از این است. نام اولیه بندرعباس گمبرون بوده است که در سال 1622 میلادی شاه عباس توانست با کمک سردار ایرانی امام قلی خان پرتغالیها را شکست دهد و از منطقه بیرون راند. به افتخار این پیروزی بندر گمبرون به بندر عباس تغییر نام داد.شهربندرعباس از روزگاران کهن دارای نام هایی چون گامارااو، گامبارائو، گامبری، گمبرون، گامرون ،گمبرو،گمرو وجرون بوده است.بندرعباس تا حدود سال 1250 شمسی، شهری کوچک با مساحتی اندک بود
