بخشی از مقاله
چکیده
تامین مسکن چه به صورت تملک و چه به صورت استیجاری یکی از دغدغه های اصلی خانوارها می باشد.در این بین عوامل متعددی موجب می شود که خانوارها بجای تملک مسکن به استفاده از مسکن استیجاری روی بیاورند. این پژوهش با روشی توصیفی-تحلیلی به شناسایی عوامل موثر بر انتخاب مسکن استیجاری در نمونه آماری 300 خانوار از دو محله ملک آباد و شهید بابایی شهر قزوین پرداخته است. داده های حاصل از پرسشنامه ها با استفاده از نرم افراز spss تحلیل شد و نتایج نشان داد، بعد مالی نسبت به سایر ابعاد تاثیر بیشتری در انتخاب مسکن استیجاری داشته است.
مقدمه و هدف:
در ایران مانند دیگر کشورهای در حال توسعه، رشد سریع جمعیت شهرها که ناشی از مهاجرت گسترده روستاییان به شهرها بوده است، باعث بروز مشکلات مربوط به کمبود مسکن شده است . حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ ایران مانند دیگر کشورهای در حال توسعه، بسیار نمایان است . از یکسو اهمیت اقتصادی و اجتماعی مسکن، این بخش را کانون توجهات عمومی قرار داده است و از سوی دیگر بدلیل اشتغال زایی این بخش و ارتباط آن با بسیاری از بخش های دیگر اقتصادی، به عنوان ابزاری مناسب در جهت تحقق سیاست های اقتصادی تلقی می شود
در چگونگی تامین مسکن دو شکل عمده ملکی و استیجاری حائز اهمیت هستند. نسبت این دو شکل سکونت در کشورهای مختلف متفاوت بوده و معمولا در ممالک یا جوامع توسعه یافته تر درصد واحدهای استیجاری بیشتر و در جوامع در حال توسعه درصدواحد های ملکی زیادتر است. واحد های مسکونی اجاره ای خود به دونوع استیجاری خصوصی و استیجاری اجتماعی یا دولتی تقسیم می گردند.
در این بین عوامل متعددی در انتخاب مسکن استیجاری موثر است که شناخت آنها و برنامه ریزی براساس آن می تواند در بهبود شرایط استفاده از مسکن های استیجاری موثر باشد. این مقاله به بررسی میزان اثرگذاری عوامل مختلف در انتخاب مسکن استیجاری پرداخته است که نتایج آن می تواند به بهبود شرایط استفاده از آنها موثر باشد سپس الویت مشکلات اجاره نشینی از سوی پرسش شوندگان تعیین و مورد بررسی قرار گرفت.
تئوری و پیشینه تحقیق
به طور کلی اداره امور مربوط به مسکن توسط دولت، به ابتدای تشکیل نظام برنامه ریزی در کشور در سال 1327 باز می گردد این مساله در برنامه های عمرانی کشور، با عناوین مختلف مورد توجه قرار گرفته است که در ادامه بطور خلاصه به آنها اشاره می شود:
قبل از انقلاب:
در برنامه هفت ساله اول و دوم عمرانی کشور حضور دولت در بخش مسکن بیشتر به صورت ساخت خانه های سازمانی و اسکان کارکنان دولت بوده است. - سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، .[1] - 1346در برنامه سوم عمرانی برای حل ساخت مسکن برای کم درآمد ها برانامه ی ساخت خانه های ارزانقیمت تدوین گردیدکه هدف آن ساخت مسکن برای افراد کم درآمد و کم توان و نیز از بین بردن و پاک سازی گودها،زاغه ها،و حاشیه نشینی بود.
در برنامه چهارم عمر انی اهداف مشخص بخش مسکن در مورد اقشار کم درآمد جامعه گسترش بیشتری یافت وعلاوه بر دولت، بخش خصوصی را نیز در بر گرفت
در برنامه پنجم عمرانی نشانه هایی از بهره گیری و مشارکت اقشار کم درآمد در ساخت و ساز مسکن برای خود پدیدار گردید و اهدافی در آن مطرح گشت که برخی از آنها هنوز در برنامه های بخش مسکن دنبال می شود.
. بعد از انقلاب اسلامی:
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با مطرح شدن ابعاد جدید حاشیه نشینی، دخالت دولت در امر زمین شکل قاطع تری به خود گرفت
. تا آنجا که قانون زمین شهری در سال 1361 تصویب شد و برنامه های مسکن کم درآمدها از ساخت مسکن به واگذاری زمین تغییر یافت و پرداخت وام رهنی ارزان در دستور کار قرار گرفت . در این میان نقص عمده این بود که در شهرهای بزرگ، تنها شرکت های تعاونی مسکن که در محیط کار تشکیل شده بود ند، توانستند از زمین ارزان و نیز وام ارزان بهره مند شوند ولی درصد زیادی از خانوارهای کم درآمد شهری که در پوشش تعاونی نبودند، از دامنه برنامه های مسکن خارج ماندند
با آغاز سیاست های تعدیل در برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، واگذاری وام ارزان متوقف شد. از سال 1374 با آغاز برنامه دوم توسعه، واگذاری زمین ارزان نیز به حداقل رسید و مجددا برنامه خانه سازی دولتی برای اقشار کم درآمد مطرح شد.
یکی از سیاستهایی که در سالهای 1373 به بعد در برنامه دوم عمرانی کشور برای کاهش مشکل مسکن به اجراگذاشته شده بود، سیاست مسکن اجتماعی بود . در این برنامه با اعطای وام های خرید مسکن با پرداخت یارانه سود تسهیلات به قسمت تقاضا - اقشار خاص از قبیل معلمان، کارکنان دولت و ... - گرایش پیدا کرد.
مواد و روشها
در این بررسی تعداد 289 پرسشنامه از مجموع پرسشنامه های توزیع شده بازگشت داده شده که آمار و اطلاعات دموگرافیک آن به شرح ذیل میباشد لازم به ذکر است که تعداد 139 پرسشنامه در محدوده ی ملک آباد و تعداد 150 پرسشنامه در محدوده ی شهید بابائی توزیع و عودت داده شد که نتایج آن در جداول - جدول شماره 1 - تعداد مرد و زن - ، جدول شماره 2 - وضعیت تاهل - ، جدول شماره ی 3 - سن - ، جدول شماره ی 4 - مدرک تحصیلی - - به تفصیل بیان شده است.
جدول شماره 1 - تعداد مرد و زن -
جدول شماره 2 - وضعیت تاهل -
جدول شماره ی 3 - سن -
جدول شماره ی 4 - مدرک تحصیلی -
در این تحقیق تمایل به استفاده از مسکن استیجاری در دو بعد مالی و غیر مالی بررسی شد که میانگین برای هر دو بعد بر حسب آماره T=3 در دو حوزه ی ملک آباد و شهید بابائی محاسبه شده و در جداول - 5مقدار میانگین برای گزاره های بعد مالی در حوزه ی ملک آباد - و - 6مقدار میانگین برای گزاره های بعد غیر مالی در حوزه ی ملک آباد - به شرح زیر بیان شده است
