بخشی از مقاله
چکیده
معماری پایدار را شاید بتوان یکی از جریان های مهم معاصر به حساب آورد که نتیجه آگاهی بشر نسبت به مسائل محیط زیست و مشکلات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی می باشد. صنعت ساختمان از زمینه های تاثیرگذار بر پایداری زیست محیطی و توسعه پایدار است .بر همین اساس امروزه مفاهیم معماری پایدار جامعه جهانی را به سمت تکنولوژیهای نوین و مواد و مصالح جدید سوق میدهد.
طراحی ساختمان هایی که ویژگی صرفه جویی در انرژی و همچنین حفاظت منابع طبیعی به عنوان روشی کاربردی جهت استفاده مناسب از منابع انرژی در معماری امروز است. این پژوهش بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. در این راستا مقاله حاضر بر آن است تا ضمن بررسی اجمالی مفاهیم پایداری و ضرورت توجه به مبحث انرژی در مقوله پایداری، راهکار های صرفه جویی و استفاده بهینه از انرژی را با استفاده از فناوری های نوین معرفی نماید.
مقدمه
صرفه جویی و بهینه سازی مصرف انرژی و کاربرد انرژیهای پایدار در حال حاضر هیچگونه نقشی در فرهنگ ساختمانی کشور ندارد .در حوزه معماری و ساختمان، بهینه سازی مصرف انرژی یکی از اصول اصلی می باشد .در این راستا تفحص و جستجو در ارکان معماری پایدار و معماری سبز که بخشی از سبک اکوتک در معماری می باشد، شایان توجه است. "معماری پایدار، مانند سایر مقولات معماری، دارای اصول و قواعد خاص خود است و سه مرحله را در بر می گیرد :صرفه جویی در منابع، طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی و طراحی برای انسان، که هرکدام آنها استراتژی های ویژه خود را دارند و شناخت و مطالعه این تدابیر، معمار را به درک بیشتر از محیطی که باید طراحی آن را انجام دهد، می رساند.
بیش از سی سال است که رابطه انسان با جهان طبیعی، به دلیل رخ دادن طیف وسیعی از بحرانهای محیطی، در رده مقوله های خاص و گاه آزار دهنده قرار گرفته است بر همین اصل توسعه پایدار در راس برنامه اکثر حکومتهاست .از طرفی طراحی شهرها و ساختمانها در سرتاسر جهان گاه موجبات بهبود و گاه تخریب محیط زیست را فراهم میسازد .با در نظرگیری هم پیوندی این مسائل، لزوم استفاده از فناوریها و تکنولوژیهای جدید که ویژگیهای صرفه جویی در مصرف انرژی و حفاظت منابع طبیعی در خود داشته باشند، در زمره اصلیترین مسئولیتهای معماران قرار گرفته است.
تعاریفی از معماری پایدار
معماری پایدار به قرن 19 بر می گردد . جان راسکین، ویلیام موریس و ریچارد لتابی از پیشگامان نهضت معماری پایدار محسوب می شوند . راسکین در کتاب" هفت مشعل معماری " خود میگوید که برای دستیابی به رشد و پیشرفت می توان نظم هارمونیک موجود در طبیعت ر ا الگو قرار داد. موریس بازگشت به فضای سبز حومه شهر و خودکفایی و احیای صنایع محلی را توصیه می کرد .هدف از طراحی ساختمان های پایدار کاهش آسیب آن بر روی محیط از نظر انرژی و بهره برداری از منابع طبیعی است ، که شامل قوانین زیر میباشد:
-1کاهش مصرف منابع غیر قابل تجدید
-2توسعه محیط طبیعی -3حذف یا کاهش مصرف مواد سمی و یا آسیب رسان بر طبیعت در صنعت ساختمان
اما به طور کلی تعاریف زیر را از معماری پایدار میتوان مطرح کرد:
-ساختمانی که کمترین ناسازگاری و مغایرت را با محیط طبیعی پیرامون خود و در پهنه وسیع تر با منطقه و جهان دارد. -خلق محیط انسان ساخت و مدیریت متعهدانه آن بر مبنای اصول بوم سازگاری و بازدهی منابع .این اصول عبارتند از: به حداقل رساندن صرف منابع تجدید ناپذیر، ارتقا و بهبود شرایط محیط طبیعی و حداقل آسیبهای بوم شناختی بر محیط -تبیین رابطه متعادلتر و همزیستانه اثر معماری با محیط که بر کنش مندی خودآگاه اثر معماری نسبت به شرایط محیطی پی ریزی شده است.
- بر اساس طرح OECD بناهای پایدار بناهایی تلقی می شوند که کمترین تأثیرات مخرب را بر محیط های ساخته شده - مصنوع - و طبیعی مجاور و بلافصل خود و نیز ناحیه اطرافشان و همچنین زمینه کلی خود داشته باشند. ساختمانهای پایدار به تمام چرخه حیات ساختمان ، محیط با کیفیت، کارکرد مطلوب و آینده توجه میکند.
-طراحی پایدار و همگن، طراحی ای تلقی میشود که در آن هر جزیی به عنوان بخشی از کل بزرگ تر به خوبی مورد توجه قرار گیرد.
-معماری پایدار در بر دارنده آمیزه ای از ارزشهای زیباشناختی، محیطی، اجتماعی، سیاسی و اخلاقی است.
-طراحی پایدار به مفهوم درونی و اساسی از مکان منتج خواهد شد . فرآیندی که به احیا شدن بیش از تحلیل بردن می انجامد و در واقع علم و هنر برقراری ارتباطی مناسب بین محیط انسانی و جهان طبیعت است
اصول معماری پایدار
اصولی که باید رعایت شود تا یک ساختمان در زمره بناهای پایدار طبقه بندی شود به شرح زیر است:
اصل اول :حفظ انرژی
اصل دوم :هماهنگی با اقلیم
اصل سوم :کاهش استفاده از منابع جدید
اصل چهارم :برآوردن نیازهای ساکنان
اصل پنجم :هماهنگی با سایت اصل ششم :کل گرایی
اهداف معماری پایدار
اهداف مهم پایداری جبران مافاتی است که انسان در طی صنعتی شدن و پیشرفت ظاهری از دست داده است و انسان را به فکر حفاظت از اکوسیستم ها و استفاده بهینه از پتانسیل های موجود در طبیعت به منظور بقا و حفظ و آنها برای نسلهای آینده واداشته تا در عین آسایش و ارتقای کیفیت زندگی بشر از تخریب آنها نیز جلوگیری به عمل آورد.
از اهداف دیگر مباحث پایداری توجه به زیست محیط های طبیعی است، زیرا مسائلی همچون آثار گلخانه ای و تخریب لایه ی ازن به صورت جدی مطرح گردیده است.اکثر جوامع مدرن و پیشرفته توانسته اند نیاز های اساسی و خصوصیات بارز برای ارتقای کیفیت زندگی بشر را برآورد کرده و در جوامع صنعتی و در حال رشد نیز تاکید برکیفیت زندگی بشر می باشد و محیط زیست سالم، امکانات تفریحی و فراهم کردن مسکن و جز آن بدون شک در تحقق این هدف کارآمد خواهد بود.
الگوهای معماری پایدار
امروزه ساختمان ها نیز بخشی از محیط زیست را تشکیل می دهند و بخش اعظمی از آلودگی های زیست محیطی را ایجاد می کنند .البته نمی توان ساخت و ساز را متوقف کرد ولی با یک تفکر ، طراحی و برنامه ریزی دقیق، میتوان ساختمان هایی ساخت که کمترین تاثیر منفی را بر محیط زیست داشته باشند . معماری پایدار یکی از ایده های برنامه ریزی و طراحی برای ساخت چنین ساختمانهایی است .بطور کلی در تعریف پایداری سه رکن اصلی زیر وجود دارد:
-1 ارتقای کیفی زندگی و سلامت انسانها - نسل حاضر و نسلهای آینده -
-2 تامین نیازهای روزمره انسان -3حفظ سیستم های اکولوژیکی و منابع انرژی
هدف کلی از طراحی پایدار در یک ساختمان این است که به واسطه بهره وری صحیح از انرژی و منابع طبیعی تأثیر سوء ساختمان بر محیط زیست کاهش یابد . یک طرح پایدار همزمان در پی رسیدن به ارزش های زیباشناختی، زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی، اخلاقی و معنوی است . بنابراین می توان الگوهای زیر را در معماری پایدار ارائه کرد:
.به حد اقل رساندن بهره برداری از منابع تجدید ناپذیر و به کارگ یری انرژی های طبیعی و تجدید پذیر
.ارتقاء کیفیت محیط زیست و گسترش محیط زیست طبیعی
.از بین بردن یا به حداقل رساندن مصرف مواد آلوده و سمی
.حفظ هویت فرهنگی و قومی
.ترویج زندگی سالم
.استفاده خردمندانه از زمین و همگونی شکل ساختمان با محیط زیست
.اقتصادی بودن ساخت و ساز با استفاده از فناوریهای جایگزین کارآمد
.جلوگیری از ایجاد آلودگی صوتی و هوا
انرژی و تاریخچه آن
انسان ابتدا انرژی خورشید را جهت تولید آتش، پختن غذا و گرم کردن خود دراختیار گرفت و پس از آن با رشد کشاورزی، از نیروی حیوانات بهره مند گردید و توانست درپی آن ازنیروی آب و باد که ارزان تر بود، استفاده کرده و آنها را جهت توسعه تجارت، کشاورزی و حمل و نقل بکار برد .پس از آن با اختراع موتور بخار توسط "جیمز وات" جهش بلندی در توسعه انرژی برداشته شد و سوختهای فسیلی به شدت رواج یافت، تا سال 1838، بزرگترین منبع تولید انرژی زغال سنگ بود، سپس نفت خام در سال 1859 کشف شد و توانست بسرعت مراحل پیشرفت و تکامل را طی کند
