بخشی از مقاله
چکیده
توسعه فازهای پالایشگاهی در عسلویه و نیاز به توسعه خطوط لوله انتقال گاز باعث شده است که در بسیاری از موارد طراحی، بهره برداری و تعمیر و نگهداری خطوط لوله و ایستگاه های تقویت فشار گاز و تجهیزات مرتبط، از دشواری بسیاری برخوردار گردد.
با استقرار صحیح سامانه اطلاعات جغرافیایی می توان گروه برنامه ریزی، بهره برداری و تعمیرات را در جهت یک مدیریت بهینه و هدفمند یاری رساند. در این مقاله ابتدا به مفهوم سیستم اطلاعات جغرافیایی، اجزای آن و با تشریح کاربرد این سیستم و نحوه اجرا و پیاده سازی طرح سامانه اطلاعات جغرافیایی درمنطقه ده پایان یافته است.
.1 مقدمه
با توجه به اهمیت منطقه ده عملیات انتقال گاز بعنوان یکی از مهمترین مناطق عملیاتی شرکت انتقال گاز که وظیفه انتقال بیش از 70 درصد گاز کشور را بعهده دارد و جایگاه آن که بعنوان تنها منطقه ای که در مبادی تولید گاز کشور برای تحویل مداوم، ایمن و مطمئن گاز به مشتریان داخلی و خارجی محسوب می گردد، وجود یک سامانه یکپارچه اطلاعاتی به روز که با در اختیار داشتن ابزارهای لازم بتواند عهده دار مدیریت و برنامه ریزی برای بهره برداری، تعمیر و نگهداری خطوط لوله انتقال گاز از طریق ساماندهی انواع داده های توصیفی مورد نیاز و ارتباط آن با مکان با آنها در روی نقشه باشد، می تواند پاسخگوی بسیاری از نیازهای اطلاعاتی، تحلیلی و برنامه ریزی بخش خطوط انتقال گاز و ایستگاه های تقویت فشار گاز باشد.
گرچه کاربرد سامانه اطلاعات جغرافیایی - - GIS طی دو دهه گذشته در برخی از صنایع کشورمان مورد توجه قرار گرفته است، ولی جای استفاده از این فناوری در بخش مناطق دهگانه عملیات انتقال گاز خالی بود. با توجه به وسعت منطقه ده - از عسلویه تا خوزستان، فارس و هرمزگان - داشتن اطلاعات پایه نقشه ای به روز از وضعیت خطوط لوله ، ایستگاه ها و تجهیزات مرتبط با آنها ضروری به نظر می رسید. هدف از ازائه این مقاله مروری بر چگونگی استقرار طرح سامانه اطلاعات جغرافیای در منطقه ده عملیات انتقال گاز می باشد.
.2 تئوری
سامانه اطلاعات جغرافیایی - - GIS ، سامانه رایانه محور به منظور جمع آوری، نگهداری، ذخیره، تجزیه وتحلیل، خروجی و توزیع داده ها و اطلاعات مکانی و توصیفی است
امروزه در اختیار داشتن داده های بهنگام و استخراج اطلاعات مورد نیاز از این داده ها دارای اهمیت زیادی می باشند.
در این رابطه سامانه GIS به عنوان ابزاری مهم در مدیریت داده های زمین مطرح می باشند که با فراهم ساختن امکان یکپاچه سازی داده های حاصل از منابع مختلف، امکان استخراج اطلاعات مورد نیاز و کشف ارتباطات پیچیده و ناپیدای میان پدیده های مختلف را فراهم می نمایند.
داده های زمینی، در بسیاری از کاربردها موردنیاز می باشند، پس سامانه GISپاسخگوی نیازهای طیف وسیعی از کاربران می باشد. از دیدگاه فنی این سامانه ها با دو جنبه ی مختلف از داده ها سروکار دارند، که عبارتند ازمکانی و توصیفی. بنابراین در اختیار داشتن داده های جغرافیایی رقومی به عنوان پایه ای برای ورود به GIS دارای اهمیت بسزایی می باشد.
برای بهره گیری از قابلیت های یک سامانه GIS، در درجه اول نیاز به درک صحیح از سامانه ی مذکور و سپس ساختار اطلاعات در آن می باشد. جهت پیاده سازی یک سامانه GIS، توجه به ماهیت و ساختار اطلاعات جغرافیایی متشکله ی آن رکن اساسی هر سامانه GIS را تشکیل داده و توانمندیها و پتانسیل های آن را تعیین می کند، اجتناب ناپذیر است. از قابلیت های یک پایگاه اطلاعاتی، مدیریت اطلاعات و قابلیت دستیابی به داده های مختلف آن بر حسب نیاز می باشد.
در طراحی پایگاه اطلاعاتی سامانه GISبر اساس تحلیل نیازهای انجام شده، ساختار داده به گونه ای باید طراحی گردد که ارتباط های منطقی بین داده ها حفظ شده و براساس آن بتوان سامانه مدیریت داده های موجود را پیاده سازی نمود. باتوجه به استفاده از منابع متفاوت اطلاعاتی در تکمیل داده های بانک اطلاعاتی باید الگوریتم مدیریت داده های با قابلیت بازیابی و دسترسی به رکوردها و لایه های اطلاعاتی سایر منابع اطلاعاتی برحسب موقعیت جغرافیایی و در شرایط مورد نیاز کاربر، طراحی و درمحیط نرم افزاری بستر GIS انتخاب و پیاده سازی گردد.
سامانه GIS از سخت افزار، داده، انسان ها ومجموعه ای از پروتکل ها و قوانین سازماندهی شده ترکیب شده است. این اجزا - شکل - 1 برای کاربرد موثر سامانه GIS باید خیلی خوب با هم یکپارچه شوند.[1] به عبارت دیگر، GIS یک سامانه حامی تصمیم گیری است که به صورت وسیع در زمینه بهینه سازی فعالیت ها و فرآیندهای مختلف، مورد استفاده قرار می گیرد.
شکل-1اجزای سامانهGIS
یک سامانه GIS اصول شش گانه اصلی زیر را در بر می گیرد:[2]
-1ورود اطلاعات -2دستکاری و ویرایش اطلاعات -3 مدیریت اطلاعات -4 پرسش و پاسخ -5 تجزیه و تحلیل اطلاعات -6 نمایش اطلاعات
.2.1 ورود اطلاعات
قبل از آنکه اطلاعات جغرافیایی بتوانند وارد محیط سامانه GIS شده و مورد استفاده قرار گیرند، می بایست این اطلاعات به شکل وساختار رقومی قابل قبول سامانهGIS تعدیل شوند. منابع تولید کننده اطلاعات موردنیاز یک سامانه GIS عبارتند از: تصاویر ماهواره ای و تکنیک های سنجش از دور- عکس های هوایی و تکنیک های فتوگرامتری- نقشه برداری کلاسیک-سامانه تعیین موقعیت جهانی - - - GPS اسناد، مدارک و نقشه های موجود
شکل.2 منابع تولید کننده اطلاعات مورد نیاز سامانهGIS
