بخشی از مقاله
خلاصه
مقاله پیش رو به منظور پژوهش پیرامون عوامل موثر بر افزایش بهره وری کارکنان انجام گرفته است. بدین منظور از یک نمونه واقعی برای دستیابی به نتیجه استفاده شده است. جامعه آماری بصورت تصادفی ساده از بین کارکنان در یک شرکت خصوصی خدماتی انتخاب شده و برای جمع آوری داده ها، پس از تعیین روایی و پایائی، از پرسشنامه ای 96 سوالی با چهارده محور اصلی استفاده گردیده است. سپس با استفاده از روش های آماری، از بین چهارده مولفه ی اصلی، پنج مولفه انتخاب شده و رابطه ی بین هر پرسش با یکدیگر و کلیه مولفه ها با هم مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان دادند، بین مؤلفه رضایت شغلی با حقوق و دستمزد، تعاملات اجتماعی، وفاداری به سازمان، همکاران، سرپرست و ماهیت کار رابطه مستقیم و مثبتی وجود دارد و مهمترین مولفه برای بهره وری کارکنان، رضایت شغلی شناخته شد که شناسایی و پرداختن به این شاخص ها می تواند در افزایش بهره وری و نهایتا رشد اقتصادی سازمان ها موثر باشد.
کلمات کلیدی: بهره وری، رضایت شغلی، تعاملات اجتماعی، وقاداری به سازمان
مقدمه
توانمندی و موفقیت هر کشوری در صحنه اقتصاد جهانی منوط به موفقیت سازمانها، و موفقیت آنها درگرو خلاقیت، نوآوری و کارایی می باشد. بعبارت دیگر تحول و رشد اقتصادی هر کشور تحت تاثیر مستقیم تحول سازمانها و مدیریت های آن کشور است. کشورهایی نظیر ژاپن، انگلیس و آلمان بدون داشتن منابع عظیم زیرزمینی توانستهاند با استفاده از قدرت دانش و مدیریت کارا در سازماندهی و تخصیص منابع، رشد اقتصادی شگرفی را در بلندمدت تجربه کنند. وجود عوامل بازدارنده فعالیت در فضای بیرون از سازمان و ضعف عوامل درون سازمانی، سبب ناکارآمدی فعالیت سازمانها و پایین بودن بهرهوری در کل اقتصاد می شود.
بطور کلی عوامل موثر بر کارایی و توانمندی سازمانها در دو دسته طبقهبندی میشوند: الف - عوامل برونسازمانی - محیطی - نظیر ساختار بازارها، اندازه و میزان دخالت دولت در اقتصاد، مشوقها و انگیزههای فعالیت، فضای کسبوکار و فرهنگ رشد و... . ب - عوامل درون سازمانی - مدیریتی - همچون نوآوری و خلاقیت، انگیزش، رهبری و مدیریت کارآمد. باتوجه به پروژه ها و تحقیقات زیادی که در زمینه ی عوامل برون سازمانی اجرا شده است، تمرکز این پژوهش برروی عوامل درون سازمانی قرار گرفته است. نظر به گستردگی عوامل، مهمترین عامل درونی سازمان یعنی منابع انسانی مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است.
چارچوب نظری و مرور ادبیات
شناسایی عوامل رشد از دیرباز یکی از موارد مورد بحث صاحبنظران و نظریه پردازان اقتصادی بوده است. سیر نظریه پردازی ها نیز همواره موید آن است که به سرمایه فیزیکی و انسانی توجه شده است اگرچه که در مراحل آغازین درکنار سرمایه فیزیکی، نیروی کار مورد توجه و تحلیل قرار می گرفت و در تحلیل هایکمّی، ضرایب تاثیر آنان برآورد می شد. با وجود اشاره به نقص آموزش، پژوهش و تکنولوژی و فناوری در تحلیل هایکمّی ، تکنولوژی فقط بعنوان یک متغیر برونزا مورد توجه قرار گرفته و بازدهی نسبت به مقیاس نیز، ثابت فرض شده و در تعیین سهم عوامل تولید از بازدهی، هیچ سهمی برای فناوری قائل نشده است.
از اوایل 1960 میلادی، در تبیین رشد اقتصادی آمریکا، نظریه سرمایه انسانی به عنوان یکی از مولفه های محوری مورد توجه قرار گرفت و به تدریج مطالعات گسترده ای در تبیین نقش عناصر موثر در فناوری، اعم از سرمایه انسانی، تحقیق و توسعه و نیزاشکال مختلف تشکیل سرمایه انسانی، مانند آموزش ضمن کار، صورت گرفت. به همین دلیل، امروزه موارد متعددی بعنوان عوامل رشد مدنظر قرار می گیرند؛ لذا برای تسهیل پژوهش های آتی، عوامل معرفی شده در نحله فکری متفاوت مرور می گردد. چنانچه در جدول 1 مشاهده می شود، به تناسب موقعیت زمانی و یا شرایط محیطی نظریه پردازان، به مجموعه ای از متغیرها در نظریه های ارائه شده اشاره شده است.
نکته مهم این است که در اوایل دوره پرداختن به مبحث رشد، عواملی مانند بهره وری و مهارت نیروی کار، علم و دانش و اندازه دولت در کنار عواملی چون سرمایه فیزیکی و نیروی کار مطرح می شد. بنابراین در مدل های اولیه تدوین شده در زمینه رشد اقتصادی، فقط سرمایه فیزیکی و نیروی کار مورد توجه قرار گرفته و سایر عوامل متکفل پسماند بوده است تا اینکه بعدها مباحث مربوط به سهم و نقش تکنولوژی، فناوری و همچنین مولفه های شکل دهنده آن مانند پژوهش و توسعه، آموزش های رسمی، آموزش های ضمن کار، اندازه و حجم دولت نیز مورد توجه جدی صاحبنظران قرار گرفت. نکته شایان توجه در این قسمت، روشن شدن سهم بالای سرمایه انسانی در رشد طی مطالعات اخیر است.
متدولوژی و اجرای مدل
بمنظور شناسایی و اجرای عوامل موثر بر بهره وری کارکنان، شرکت و یا سازمانی که دارای نیروی انسانی قابل توجه و ماموریت های داخلی و خارجی باشد تعیین گردیده است. در ابتدای کار لازم است تا وضعیت کنونی کارکنان این شرکت مورد ارزیابی قرار گیرد که این ارزیابی همانند بسیاری از پژوهش های معتبر، توسط پرسشنامه های هدفمند و کارآ صورت گرفته است. با استفاده از پرسشنامه های مذکور، مهمترین عوامل بهره وری در شرکت استخراج شده و مورد بررسی قرار گرفته است. در این مسیر از تحلیل های آماری با استفاده از نرم افزارهای SPSS استفاده شده است.در ابتدا معرفی مختصری از شرکتی که بعنوان جامعه آماری انتخاب شده در جدول شماره 2 ارائه گردیده است.
شرح نمونه گیری و جامعه مورد بررسی
در این بخش به تحلیل کمی سازمان پرداخته شده است. بطور کلی عوامل موثر بر بهره وری در چهارده موضوع اصلی طبقه بندی شده اند. برای سنجش و تحلیل این عوامل در بین کارکنان سازمان مورد نظر، یک پرسشنامه 96 سوالی طراحی شده است که تمامی این چهارده حوزه را در بر می گیرد - پیوست - . آلفای کورنباخ برای این پرسشنامه 89 درصد بدست آمده است و میزان صحت روایی و پایایی آن بطور دقیق مورد سنجش قرار گرفته است. این چهارده حوزه اصلی در جدول 3 مشخص شده است.
