بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به اهمیت تحقق شهر خلاق، منظور اصلی پژوهش حاضر اولویت بندی عوامل مؤثر بر تحقق شهر خلاق در گرگان میباشد.
نوع پژوهش به لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف، کاربردی است. از طریق مطالعات اسنادی-کتابخانهای برخی دادههای اولیهی پژوهش فراهم گردید و در مرحله بعد از طریق کاربست تکنیک دلفی و نظرسنجی از متخصصین، کارشناسان و مطلعین محلی عوامل و ابعاد مختلف تحقق شهر خلاق در گرگان تعیین و نهایی گردید. متغیرهای موثر بر تحقق شهر خلاق از طریق تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی - AHP - الویتبندی شدند.
یافتههای پژوهش نشان داد که ابعاد سرمایه انسانی خلاق با امتیاز «0,294»، نوآوری با امتیاز «0,286»، فرهنگی و هنری «0,132» و زمینهای-زیرساختی با کسب امتیاز «0,368» در تحقق شهر خلاق گرگان دارای برتری تاثیرگذاری میباشند.
-1مقدمه
شهر به عنوان ارگانیزم زنده و سیستمی پویا در فرآیند توسعه جوامع بشری به عنوان خاستگاه تحولات علمی در فرآیند رشد خود تغییرات عمده ای را متحمل شده است - ملازاده و روستایی،. - 7 :1388 شهرها مرکز ثروت ملل هستند. اما، در قرن جدید ماهیت تولید ثروت و توسعه تغییر کرده و زیربنای آن ایده و تبدیل آن به تولید و خدمات است. اما، از سوی دیگر با روند جهانی شدن و به وجود آمدن فرهنگی واحد و تضعیف فرهنگ بومی ملل نیاز به تنوع فرهنگی به شدت احساس میگردد.
شهرهای خلّاق- همانگونه که در این تحقیق بدان پرداخته خواهد شد- پاسخی به نیازهای استفاده از ایده وخلّاقیت ساکنین برای توسعه در ابعاد مختلف و توجه به فرهنگ و توسعه فرهنگی میباشد. این در حالی است که تحقیق در حوزه شهرهایخلّاق هنوز در کشور ما به شکلی جدی و گسترده مورد توجه پژوهشگران قرار نگرفته است و میطلبد که تحقیقات متنوعی در زمینه شهرهایخلّاق صورت گیرد. یکی از دغدغههای اساسی در تحقق و پیادهسازی شهر خلاق تعیین عوامل تاثیرگذار و اولویتبندی آنها در راستای تعیین تقدم و تأخر فعالیتهای مقتضی دراین خصوص
میباشد
فلسفه شهرخلّاق این است که همیشه در یک مکان پتانسیلهایخلّاقی وجود دارد. باید شرایط به گونه ای باشد، که مردم فکر کنند برنامهریزی نمایند و در استفاده از فرصتهای به وجود آمده، ابتکار عمل داشته باشند. هم چنین مردم بنوانند مسائل شهری مهار نشدنی را اداره کند. این امر میتواند از اداره افراد بی خانمان تا ایجاد ارزش یا ترقی محیط بصری باشد.
فرض شهرخلّاق بر این است که مردم میتوانند شرایط فوق العادهای را ایجاد کنند. شهرخلّاق باید به زیرساختهای خلّاق نیز دسترسی داشته باشد. زیرساختهایخلّاق محدود به مواردی چون شبکه راهها، فاضلاب، ساختمان و ... نیست. بلکه، ترکیبی از سخت افزار و نرمافزار است . نرم افزارهای شهرخلّاق شامل نیروی کار ماهر و انعطاف پذیر،متفکّران پویا، خالقان آثار و مجریان میباشد
خلّاقیت نه تنها داشتن ایده است بلکه ظرفیت کاربرد این ایدهها نیز هست. شهرخلّاق، استعدادها را شناسایی، پرورش و جذب میکند و امکان تداوم آن را نیز فراهم میسازد
این پژوهش سعی بر آن دارد تا با استفاده از نظر خبرگان و متخصصین، بازشناسی مفهوم شهر خلاق و تعیین ابعاد، مولفهها و شاخصهای مختلف مربوط به آن در شهر گرگان، با استفاده از تکنیک دلفی، تکنیک تحلیل سلسله مراتبی - - AHP به الویت بندی آنها بپردازد.
-2مبانی نظری پژوهش
مفهوم شهر خلاق در معانی و مفاهیم متعدد به کار برده شده است. شهر خلاق، شهرهایی هستند که قادرند راهحلهایی جدیدی برای مشکلات روزمرهشان ارائه دهن. مفهوم دیگر شهر خلاق، بر تولیدات فرهنگی متمرکز است، یعنی تولید کالا و خدمات فرهنگی با فعالیت-هایی در ارتباط قرار میگیرند که مرکز خلاقیت به حساب میآید
تئوری شهر خلاق بیان میکند که خلاقیت- فضای خلاق- مهمترین پیش شرط برای رشد نوآوری است و این تئوری شامل ایدههای متنوع و چشماندازهاست . - Romein,Tripm, 2008: 3 - همان طور که اسکات بیان میکند شهرهای خلاق در قالب است. نتایج چنین پیامدی تقویت توجه دوباره به مراکز شهری در مقابله با روند تمرکززدایی از شهرها و افزایش گرایش به سمت رقابتی شدن شهرها به عنوان برآیندی از ایجاد شبکههای بینالمللی مشارکت خلاق است
ایده »شهر خلاق« که از دهه 1980 به بعد ظهور کرد، تلاشی برای بازسازی شهر در سطح جهانی بود . - Ratiu,2013: 125 - پایههای شهرخلّاق را میتوان در سه زمینه اقتصاد، فرهنگ و مکان در نظر گرفت. محیطهای قابل اعتماد شهری با آزادیهای تفریحی و فرهنگی مدیریت میشوند تا افرادخلّاق را جذب و حفظ کنند. این نیروی کار در عوض، ثروت را در اقتصاد دانش گسترش میدهد.
شهرها برای تولید ثروت، باید محیطهای شهری قوی از نظر فرهنگی از طریق برنامههای بهتر که بین مکان، اقتصاد و فرهنگ یکپارچگی، ایجاد نماید، بسازند. شهرها به عنوان نظامهای فرهنگی درک میشوند، که توسط میراث انسانی و طبیعی شکل گرفتهاند و محصول ارزشها و عقاید شهروندان خود است
ایده شهر خلاق یک نظریه کاملا مثبتگراست و بر این موضوع تأکید دارد که هر نوع رابطهای بین شهروندان با سازمانها و ... بایستی کاملا دو جانبه و مبتنی بر رفع مشکلات شهری و ارتقاء کیفیت زندگی است. نظریه شهر خلاق سعی دارد تا کیفیاتی را که تصویر ذهنییک شهر را برای شهروندان زیباتر مینماید تقویت نمایند
در مجموع، عناصر تشیکل دهنده نظریه شهر خلاق مشتمل بر فناوری، چندفرهنگگرایی، تسامح و تساهل، وجود محیط فرهنگی تکثرگرا، محیط های اجتماعی باز از نظر فرهنگی و افزایش فرصت های تعاملات اجتماعی است
شکل :1 چشم انداز شهرخلّاق
شهرها یک سیستم فوقالعاده پیچیده است، حتی اگر ما نتوانیم به طور کامل آنرا درک کنیم، حتی اگر ما ملزم به سادگی باشیم ما باید پیچیدگی آن را نگه داریم، برای این که پیچیدگی به شهر غنا، سرزندگی و به طور قابل توجهی سلامت میدهد به همین روش تنوع زیستمحیطی و پیچیدگی به سیستمهای طبیعی سلامت میبخشد. همچنین تنوع و پیچیدگی به سییتمهای اجتماعی و فرهنگی نیز سلامت میبخشد، تنوع و پیچیدگی مهمترین اصل در شهر خلاق است
عناصر کلیدی که برای پدیدآمدن شهرهای خلاق مطرح شده اند به این شرح است: شبکه ای از تولیدکنندگان منطقه ای، بازار نیروی کار محلی یعنی تکنسین ها و کارگران خلاقی که در یک منطقه استقرار دارند و می توانند در شکلگیری توسعه خلاقیت در شهر و منطقه اثرگذار باشند و رقابت و همکاری بین مجموعه ای از شهرها که بتوانند عنصر خلاقیت را به منطقه و شهر تزریق کنند
ادبیات شهر خلاق و طبقه خلاق که پیدایش آنها نیز در قالب تغییر پارادایمها و الگوهای توسعه شهری در دوران پساصنعتی رخ داده، توجه زیادی را در جامعه دانشگاهی و متصدیان شهری در چند دهه اخیر به خود جلب کرده است؛ چرا که توانسته است چشم اندازها و راهبرد هایی را برای ارتقای توسعه اقتصادی در شهرها ارائه دهد.
این نظریه، فرص نهایی را برای پرداختن به مقوله اقتصاد فرهنگی در پاسخگویی به نیازهای بخشهای خلاق شهر از سویی و مخاطبان این گونه محصولات - گردشگران - از سوی دیگر فراهم کرده است. در واقع این سرفصل چشم انداز وسیع تری را پیش روی شهرها قرار داده که در آن تأکید بر اهمیت فرهنگ به عنوان عامل توسعه، مستقل از دیگر عوامل کلاسیک توسعه شهری است.
