بخشی از مقاله
چکیده:
این مقاله با هدف شناسایی عوامل تاثیرگذار بر اخلاق کارمندان در سازمان های مطبوعشان انجام شده است. روش انجام مقاله حاضر پیمایشی و گردآوری اطلاعات، مطالعات کتابخانه ای بوده و از نوع تحقیقات توسعه می باشد. ابزار گردآوری اطلاعات نیز فیش برداری بوده است. اخلاق در هر سازمانی، شامل سیستمی از بایدها و نبایدها و ارزش هاست که بر اساس آن فعل بد از خوب تمیز داده می شود.
هر انسان در بعد فردی و شخصیتی دارای ویژگی های خاص اخلاقی است که ماهیت وجودی او را در هر جایی از جمله سازمان مطبوعش شکل میدهد. بدیهی است فرد با قرار گرفتن در پست یا جایگاهی خاص و به واسطه شرایط ایجابی محیط رفتار متفاوتی نسبت به آنچه که تا کنون داشته از خود بروز دهد.
به طور قطع این ویژگی ها بر میزان کارایی و اثر بخشی سازمان تاثیر گذار خواهد بود و بسته به نوع هوش فرهنگی ساری و جاری در آن سازمان پیامدهای مثبت یا منفی خواهد داشت. بنابراین تحقیق حاضر با در نظر گرفتن اهمیت اخلاق اسلامی - به دلیل نظام مدیریت مبتنی بر مبانی دینی در کشور - به منظور شناسایی عوامل تاثیرگذار بر رفتار ناشی از اخلاق حرفه ای و غیرحرفه ای کارکنان در یک سازمان، مدلی جامع از محیط سازمان - بیرونی و درونی - ارائه و تشریح می کند.
مقدمه :
اخلاق مجموعهای از صفات باطنی و رحی انسان است که به صورت فعل ظاهری برگرفته از خلقیات درونی انسان نشأت می گیرد، پس کی توذان اخلاق را از راه آثارش تعریف کرد. استمرار یک نوع رفتار خاص، دلیل بر آن است که این رفتار یک ریشه درونی در عمق جان و روح فرد دارد که به آن ریشه خلف و خو می گویند. دامنه اخلاق در حد رفتارهای فردی است، وقتی رفتارهای فردی در سطح اجتماع - عمومی و خصوصی - همگانی می شود، اخلاق جمعی نمود پیدا می کند که ریشها در فرهنگ جامعه میدواند و به نوعی وجه غالب مییابد و جامعه را با آن میتوان شناخت.
امروز در تجزیه و تحلیل رفتار سازمانی، پرداختن به اخلاق و ارزش های اخلاقی یکی از الزامات محسوب می شود. نماد بیرونی سازمان ها را رفتارهای اخلاقی آنها تشکیل میدهد که خود حاصل جمع ارزش های گوناگون اخلاقی است.
امروز عدم رعایت بخش قابل توجهی از معیارهای اخلاقی، نگرانیهای زیادی را در بخشهای دولتی و غیردولتی به وجود آورده است. سقوط معیارهای اخلاقی در این بخش ها موجب گردیده تا پژوهشگران در جستجوی مبناهای نظری بوده تا بتوانند مسیر مناسب اجرایی آن را فراهم سازند. یکی از عمده ترین دغدغه های مدیران کارآمد در سطوح مختلف، چگونگی ایجاد بسترهای مناسب برای عوامل انسانی شاغل است تا آنها با حس مسئولیت و تعهد به مسئولیت های خود بپردازند و اصول اخلاقی حاکم بر شغل و حرفه خود را رعایت کنند. اولین گام در دستیابی به این اهداف درک صحیح از مفهوم اخلاق و شناسایی عوامل تاثیرگذار بر رفتار اخلاقی کارکنان در سازمان می باشد تا در گام های بعدی بر روی این عوامل مداقه لازم صورت پذیرد.
اخلاقدر سازمان به عنوان سیستمی از بایدها و نبایدها و ارزش هاست که بر اساس آن فعل بد از خوب تمیز داده می شود. هر انسان در بعد فردی و شخصیتی دارای ویژگی های خاص اخلاقی است که ماهیت وجودی او را در هر جایی از جمله سازمان مطبوعش شکل می¬دهد. بدیهی است فرد با قرار گرفتن در پست یا جایگاهی خاص و به واسطه شرایط ایجابی محیط رفتار متفاوتی نسبت به آنچه که تا کنون داشته از خود بروز دهد. به طور قطع این ویژگی ها بر میزان کارایی و اثر بخشی سازمان تاثیر گذار خواهد بود و بسته به نوع هوش فرهنگی ساری و جاری در آن سازمان پیامدهای مثبت یا منفی خواهد داشت.
رفتارهای متفاوت اخلاقی افراد به عنوان کارمندان سازمان در یک طیف خطی که یک سر آن سلامت اداری و سر دیگر طیف فساد اداری می باشد قابل تحلیل می باشد و میزان سلامت اداری در میزان موفقیت سازمان در انجام ماموریت ها، اجرای راهبردها و برنامه ها و در نهایت دستیابی به اهداف سازمانی نقش به سزایی را ایفا می کند. اولین گام در دستیابی به این اهداف درک صحیح از مفهوم اخلاق و شناسایی عوامل تاثیرگذار بر رفتار اخلاقی کارکنان در سازمان می باشد که در این تحقیق سعی شده تا به طور جامع این عوامل احصاء و طبقه بندی گردند.
از همین رو مسئله اصلی این مقاله و تحقیق این است که عوامل موثر بر رفتار ناشی از اخلاق حرفه ای و غیر حرفه ای کارکنان در یک سازمان چیست ؟
سئوالات:
سئوال اصلیتحقیق:
چه عواملی موجب شکل گیری رفتار اخلاقی کارکنان در سازمان می شود؟
سئوالات فرعی تحقیق عبارتند از:
1. عوامل تاثیر گذار بر رفتار ناشی از اخلاقی حرفه ای و غیر حرفه ای کارکنان سازمان در محیط سازمان - بیرونی - چیست؟
2. عوامل تاثیر گذار بر رفتار ناشی از اخلاقی حرفه ای و غیر حرفه ای کارکنان سازمان در سطح فردی کارکنان چیست؟
اهمیت و ضرورت بحث های اخلاقی:
در مباحث دینی اخلاق از مهمترین مسائل است چرا که اخلاق دین منهای اخلاق برای مردم مفهومی ندارد، اصولا انسان بدون اخلاق حیوان است خطرناک که با استفاده از هوش سرشار انسانی همه چیز را ویران میکن. برای رسیدن به منافع نامشروع مادی جنگ به پا می کند، و برای فروش جنگ افزارهای ویرانگر تخم تفرقه و نفاق می پاشد، و بی گناهان را به خاک و خون می کشد. خداوند در قرآن می فرماید:
1. هو الذی بعث فی الامیین رسولا منهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم ویعلمهم الکتاب والحکمه و ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین - سوره جمعه، آیه - 2 او کسی است که در میان جمعیت درس نخوانده رسولی از خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آنها می خواند و آنها را تزکیه می کند و به آنان کتاب و حکمت میآموزد هرچند پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند!
2. لقد من االله علی المؤمنین اذ بعث فیهم رسولا من انفسهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه و ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین - سوره آل عمران، - 164 خداوند بر مؤمنان منت نهاد - و نعم ت بزرگی بخشید - هنگامی که در میان آنها پیامبری از خودشان برانگیخت که آیات او را بر آنها بخواند، و آنان را پاک کند و کتاب و حکم تبه آنها بیاموزد، هرچند پیش از آن، در گمراهی آشکاری بودند.
3. ربنا و ابعث فیهم رسولا منهم یتلوا علیهم آیاتک و یعلمهم الکتاب و الحکمه و یزکیهم انک انت العزیز الحکیم - سوره بقره، آیه - 129پروردگارا! در میان آنها پیامبری از خودشان برانگیز! تا آیات تو را بر آنان بخواند، و آنها را کتاب وحکمت بیاموزد و پاکیزه کند، زیرا تو توانا و حکیمی - و بر این کار قادری! -
4. قد افلح من زکیها و قد خاب من دسیها - سوره شمس، آیات 9 و - 10هرکس نفس خود را پاک و تزکیه کرد، رستگار شد - و آن کس که نفس خویش را با معصیت و گناه آلوده ساخت، نومید و محروم گشت!.6 قد افلح من تزکی و ذکر اسم رب-ه فصلی - سوره اعلی، آیات 14 و - !15 به یقین کسی که پاکی جست - و خود را تزکیه کرد - رستگار شد - و - آن کس - نام پروردگارش را یاد کرد، سپس نماز خواند!
این آیات یک حقیقت را دنبال می کنند، که یکی از اهداف اصلی بعثت پیامبر اسلام صلی االله علیه و آله و سلم تزکیه نفوس و تربیت انسانها و پرورش اخلاق حسنه بوده است. که در آیات فوق مطرح شده است این تاکیدهای پی در پی و بی نظیر دلیل روشنی است بر اهمیتی که قرآن مجید برای پرورش اخلاق و تزکیه نفوس قائل است، و گویی همه ارزشها را در این ارزش بزرگ خلاصه می کند، و فلاح و رستگاری و نجات را در آن میشمرد. جالب این که »تزکیه اخلاق« در قرآن مقدم بر نماز و یاد خدا ذکر شده است که اگر تزکیه نفس و پاکی دل و صفای روح در پرتو فضائل اخلاقی نباشد، نه ذکر خدا به جایی می رسد و نه نماز روحانیتی به بار می آورد.
اهمیت اخلاق در روایات اسلامی
این مساله در احادیثی که از شخص پیامبر اکرم صلی االله علیه و آله و همچنین از معصومین علیهم السلام رسیده است با اهمیت فوق العاده ای تعقیب شده، که به عنوان نمونه چند حدیث پرمعنای زیر را از نظر می گذرانیم:
-1 پیامبر اکرم صلی االله علیه و آله می فرمایند:
- - انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق، من تنها برای تکمیل فضائل اخلاقی مبعوث شده ام - - همپنین جایی دیگر بیان فرموده اند » انما بعثت لاتمم حسن الاخلاق « و در تعبیر دیگری: » بعثت بمکارم الاخلاق ومحاسنها « را خاطرنشان نموده اند. تعبیر به " انما " که به اصطلاح برای حصر است، نشان میدهد که تمام اهداف بعثت پیامبر صلی االله علیه و آله در همین امر یعنی تکامل اخلاقی انسانها خلاصه می شود....
تعریف اخلاق:
اخلاق جمع - بر وزن قفل - و »خلق« - بر وزن افق - می باشد، به گفته »راغب« در کتاب »مفردات«، این دو واژه در اصل به یک ریشه باز می گردد، خلق به معنی هیئت و شکل و صورتی است که انسان با چشم میبیند
