بخشی از مقاله
چکیده:
هدف پژوهش حاضر بررسی بررسی عوامل موثر بر قبولی دانشآموزان پایه ششم ابتدایی مدرسه شهید سلطانبیگی شهرستان ماکو در مدارس تیزهوشان از دیدگاه معلمان میباشد. جامعهی آماری این پژوهش شامل کلیهی معلمان و عوامل اجرایی مدرسه شهید سلطانبیگی به تعداد 17 نفر میباشد. با توجه به تعداد کم جامعه و همچنین در دسترس بودن آنها کل جامعه بررسی گردید.
روش جمعآوری اطلاعات با استفاده از روش مصاحبهی حضوری بود و بعد مصاحبه با 8 نفر از جامعهی مورد بررسی، اطلاعات جمعآوری شده به حد اشباع رسید. تجزیه و تحلیل و تفسیر اطلاعات با استفاده از با استفاده از روش اشتراس و کوربین - 1390 - انجام گردید و در نهایت مشخص شد که پنج عامل: -1 حمایت خانواده، -2 تلاش معلمان -3 هوش و استعداد دانشآموزان -4 حمایت عوامل اجرایی مدرسه -5 کلاسهای مافوق برنامه و کتب غیر درسی در قبولی دانشآموزان پایه ششم مدرسهی شهید سلطانبیگی در مدارس تیزهوشان نقش اساسی دارند.
مقدمه
به باور اکثر دانشمندان علم اقتصاد، مهمترین سرمایهها و ثروت یک جامعه، منابع نرمافزاری و نیروهای فکری آن جامعه میباشد و بدیهی است که افراد مستعد و خلاق که در اصطلاح عامیانه تیزهوش یا نابغه خوانده میشوند، در این میان از جایگاه ویژه و ممتاز برخودارند. این گونه افراد، اشخاصی هستند که از ضریب هوشی بسیار بالایی برخوردارند و از این رو سرعت و میزان فراگیری و نیز قدرت تجزیه و تحلیل و استنتاج صحیح، در نزد ایشان، به نسبت عموم جامعه بسیار بیشتر است و به همین علت میتوان افراد تیزهوش جامعه را به عنوان الماس-های گرانبها در میان سنگهای معمولی تشبیه کرد. البته همانطور که الماس تا صیقل نخورد و زنگارش زدوده نشود، قدر و مقامش شناخته نمیشود و زیباییش بروز نمیکند.
افراد تیزهوش و نخبه نیز تا تربیت نشود و زمینهی شکوفایی استعدادشان فراهم نشود، چنانکه باید در خدمت علم و فرهنگ جامعه قرا نمیگیرند. از جمله روشهایی که در طول تاریخ تعلیم و تربیت برای پرورش استعدادهای درخشان در نظر گرفته شده است، شناسایی و گرد آوری این کودکان در مدارس ویژه است. با وجود اینکه روش مذکور در کشورهایی نظیر کشور ما بدلیل کمبود منابع و امکانات و نیروی متخصص منطقی به نظر میرسد، بسیاری از متخصصان تعلیم و تربیت نگران پیامدههای منفی چنین دستهبندیهایی هستند و مواضع انتقادی خود را در این زمینه ابراز میکنند. با این حال شواهد تجربی چندانی در این مورد ارائه نشده است
واژه تیزهوشی، در نزد اشخاص مختلف، همراه با معانی و مفاهیم گوناگونی است. در واقع هیچ اتفاق نظر کاملی در تعریف کودک تیزهوش وجود ندارد و این بیشتر به خاطر تنوع استعدادها و جنبههای مختلف هوش انسان میباشد
اما معیارهای سرآمد تیزهوشی را میتوان اینگونه بیان نمود - همان - : -1 هوشبهر بیش از -2 .130 پیشرسی استعداد و برتری نسبت به همسالان -3 آفرینندگی و ابتکار در انجام کارها -4 تفکر انتزاعی و خلاقیت -5 سرعت و سهولت در یادگیری موسیقی و هنر -6 تمایل به رقابت با کودکان بزرگتر. عوامل مختلفی در تیزهوشی بودن دانشآموزان نقش دارد؛ همانند سایر حیطههای مربوط به دانشآموزان با نیازهای ویژه در مورد علل تیزهوشی بحثهای زیادی بین روانشناسان به عمل آمده است ولی بیشتر روان شناسان و مربیان تعلیم و تربیت معتقدند که ژنها یکی از عناصر مهم رشد هوشی افراد هستند. گرچه بین دانشمندان در مورد تأثیر ژن ها اتفاق نظر وجود ندارد ولی آنها به تأثیری در حدود 40 تا 80 درصد معتقدند.
گیج و برلاینر - 1374 - تأثیر محیط و ژن را در تیزهوشی معادل دانستهاند. ورنون - 1989 - عقیده دارد که نمیتوان تأکید خیلی زیادی بر اثرات ژن، محیط و یا فرصت ها بر تیزهوشی داشت، زیرا هیچ یک از آنها به تنهایی بر تیزهوشی اثر نمی گذارند. با توجه به اینکه در سال تحصیلی 1395 -1396 هفت نفر از دانشآموزان مدرسه شهید سلطانبیگی در مدرسه تیزهوشان قبول شده است
در این پژوهش سعی شده است عواملی که موجب این امر شده است مشخص شود. شناخت این عوامل موجب میشود تا کلیه اوامر ذیربط - معلمان، مدیران، معاونان، والدین و . . . - با آگاهی و جدیت بیشتری به امور آموزشی و پرورشی دانشآموزان بپردازند تا شاهد قبولی و کشف تمام استعدادهای علمی دانشآموزان این مدرسه باشیم. حال با توجه به موارد فوق سوال اصلی پژوهش حاضر این است: چه عواملی موجب قبولی دانشآموزان شهید سلطانبیگی در مدارس تیزهوشان میشود؟
روش پژوهش
پژوهش حاضر بر اساس رویکرد تحقیق کیفی و از نوع اقدام پژوهی میباشد. جامعهی آماری این پژوهش شامل کلیهی معلمان و معاونان مدرسهی شهید سلطانبیگی به تعداد 17 نفر میباشد. روش جمعآوری اطلاعات به صورت مصاحبهی حضوری و با استفاده از سوالات باز پاسخ انجام گردید و پس از مصاحبه با هشت نفر از معلمان، اطلاعات به حد اشباع رسید و به این ترتیب انجام مصاحبه پایان یافت.
تجزیه تحلیل دادههای جمعآوری شده با استفاده از روش اشتراس و کوربین - 1390 - ، انجام گرفت؛ به نحوی که مفاهیم به عنوان واحد تحلیل در سطوح متن کل مصاحبه، پاراگراف، عبارات و جملات مورد توجه قرار گرفتند و با تفکیک متن مصاحبه به عناصر دارای پیام در داخل عبارات یا پاراگرافها تلاش شد تا کدهایِ باز استخراج شوند. بعد از این مرحله سعی شد که مفاهیم اولیه نیز در قالب دستههای بزرگ مفهومی طبقهبندی گردند و در قالب 18 مقوله اصلی طبقهبندی شدند؛ این مقولهها در مرحله نهایی با دستهبندی مقولههای فرعی در قالب 5 مقوله اصلی که به عنوان عوامل عمده در قبولی دانشآموزان مدرسه شهید سلطانبیگی در مدرسه تیزهوشان، جای گرفتند.
یافتهها
تجزیه×تحلیل×دادهها×5×مقوله×اصلی×را×به عنوان×عوامل اصلی قبولی دانشآموزان پایه ششم مدرسه شهید سلطانبیگی در مدارس تیزهوشان از دیدگاه معلمان و عوامل اجرایی×نشان×داد×که×عبارتند×از: -1 حمایت خانواده، -2 تلاش معلمان، -3 هوش و استعداد دانشآموزان -4 حمایت عوامل اجرایی مدرسه، -5 کلاسهای مافوق برنامه و کتب غیر درسی.
-1 حمایت خانواده والدین امروزی و بخصوص مادران حساسیت زیادی درباره درس خواندن و پیشرفت تحصیلی فرزندانشان نشان می دهند. بسیاری از خانواده هایی که فرزندان با هوش و درس خوانی دارند سعی میکنند از تهیه هیچ نوع امکاناتی دریغ نکنند. محیط خانواده در پیشرفت تحصیلی نقش مهمی دارد. دانشآموزی که والدین خود را مشغول مطالعه میبیند خودش نیز تشویق به درس خواندن میشود و آنها را به عنوان بهترین الگوی همانندسازی تحصیلی انتخاب میکند.
بنابراین کمک و راهنمایی فرزندان توسط والدین امری است ضروری و نمی-توان کار آموزش را تنها به مدرسه محول ساخت و از نقش خانواده در این زمینه غافل شد. دانشآموزان اوقات زیادی را در منزل می-گذرانند و تحت تاثیر اعمال و رفتار والدین هستند و از آنها انتظار کمک و راهنمایی در زمینه درس را دارند. بنابراین بزرگترین کاستی و قصوری که میتواند متوجه والدین یک دانش آموز باهوش باشد آن نیست که برای او کامپیوتر نخرند و یا سایر خواسته هایش را نتوانند اجابت کنند بلکه این است که با سهل انگاریها و ناشی گریهای خود سطح فکر خانواده را پایین آورند.
همچنین باور والدین و مشخص کردن نکات مهم و بااهمیت در زندگی و انتقال این باورها و اعتقادات به کودک، با شیوهای صحیح و منطقی، کودک را در جهت گیری-ها و رفتارهایش یاری میدهد. به طور مثال، اگر تحصیل، موفقیت تحصیلی و تحصیلات بالای فرزند برای والدین از اهمیت ویژهای برخوردار است، باید این باور به شیوه ای درست و منطقی برای کودک شرح داده شود تا کودک بفهمد که برای والدین او، موفقیت تحصیلی جایگاه ویژهای دارد، تا بر همین اساس گام بردارد.
-2 تلاش معلمان بدون شک معلم در تمام نظامهای آموزشی دارای نقش کلیدی و اثرگذار است و انتظار جامعه از مدرسه و معلم این است که جوانانی را برای زندگی واقعی در جامعه فردا آماده کند. لذا دانش، مهارت و تواناییهای زنان و مردان آینده به دانایی، توانایی، صلاحیت، تلاش و احساس مسئولیت معلمان امروز بستگی دارد.
با این اوصاف در فرآیند اصلی آموزش، معلم به عنوان یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده پیشرفت تحصیلی دانشآموزان توجه بسیاری معطوف خود کرده است. بدون تردید هیچ فردی به اندازه معلم نمیتواند تأثیر بیشتری بر آنچه در مدارس میگذرد داشته باشد. معلم میتواند تعلیم و تربیت را به فرایندی توأم با لذت و کامیابی یا فرایندی بیثمر تبدیل، کند.
-3 هوش و استعداد دانشآموزان از جمله مواردی که میتواند در کنار سایر عوامل به موفقیت دانشآموز کمک کند، هوش و استعداد دانشآموز میباشد. دانشآموزی که دارای هوش و استعداد زیادی باشد به راحتی میتواند خیلی از موارد آموزشی و پرورشی را تحلیل کند و یاد بگیرد. البته داشتن هوش و استعداد، یکی از عواملی میباشد که لازمه موفقیت دانشآموز است ولی کافی نیست؛ زیرا در کنار این عامل باید ابزار لازم - مانند حمایت معلم، خانواده و . . . - برای به فعلیت بخشیدن به هوش و استعداد وجود داشته باشد.
-4 حمایت عوامل اجرایی مدرسه مدیر، نقش رهبری یک مدرسه را بر عهده دارد. مدیر یک مدرسه میتواند با ایجاد موقعیت مناسب برای معلمان، ارتباط مناسب با والدین، فراهم کردن امکانات مناسب برای دانشآموزان و معلمان و برنامهریزی مناسب نقش پررنگی را در موفقیت دانشآموزان رقم بزند
