بخشی از مقاله
چکیده :
امروزه با توجه به اهمیتی که سازمانهای آموزشی در رشد و پیشرفت مستقیم و تعالی جوامع دارند و اینکه توجه به شناخت ابعاد مختلف این نظامهای اجتماعی می تواند به حل مسائل و و پیچیدگی ها و تعارضات موجود در سازمانهای آموزشی یاری رساند و مدیریت آنها را آسانتر نماید و در جهت پیشرفت سازمانهای اجتماعی مفید و موثر باشد ضرورت وجود این گونه تحقیقات را محرزتر می کند.
بررسی سیستمهای اجتماعی ما را در امر شناخت هر چه بیشتر سازمانها و سیستمهای اجتماعی و روابط و کنشهای درونی و ییرونی و فردی و اجتماعی مدد رسان بوده و یکی از مهمترین نظریاتی که مربوط به بررسی مدل سیستم اجتماعی بوده، نظریه سیستم اجتماعی گتزلز می باشد که با همکاری گیوبا مهمترین تئوری در زمینه تبیین رفتار در سازمانهای آموزشی را ارائه داد و در این تئوری سازمانهای آموزشی را بعنوان سیستم اجتماعی در نظر گرفت.
روش انجام این پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و به منظور گردآوری داده های لازم برای دستیابی به اهداف پژوهش، متون موجود و مرتبط با موضوع پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای و فرمهای فیش برداری از منابع، گردآوری شده و با شیوه توصیفی مورد تحلیل قرار گرفته اند. یافته ها حاکی از آن هستند که نگرش سیستمی به یک سازمان آموزشی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و سازمانهای آموزشی که به منزله ی یکی از مهمترین سازمانها و سیستمهای اجتماعی بوده و با شناخت ابعاد و ساختار و کشمکش های اجتماعی و شناخت روابط و کنشها و واکنشهای بین فردی و سازمانی و ملاکهای رفتار در این گونه سازمانها، می توان به اداره و بهبود هرچه بهتر سازمانهای آموزشی کمک نمود و در مواقع بروز مسائل و مشکلات آنها را راحت تر ریشه یابی کرد و در صدد حل آن مسائل بر آمد.
مقدمه :
مدل سیستم اجتماعی بر آن است که انسان موجودی روانی اجتماعی است و تحت تاثیر دو ویژگی روانی و هویت اجتماعی شکل می گیرد. یک سیستم اجتماعی را افراد انسانی تشکیل می دهند و رفتار هر فرد نتیجه تعامل میان ابعاد جامعه شناختی و روان شناختی سیستم اجتماعی است. مدیریت آموزشی به عنوان فراگرد اجتماعی و سازمان به منزله سیستم اجتماعی تلقی می شود. هر سیستم اجتماعی یا سازمانی پدیده اجتماعی روانی است یعنی هم واحدی است از جامعه و هم تجمعی است از افراد انسانی. سازمانها هم بر تمامی ابعاد زندگی اجتماعی انسان تسلط دارند و همین دلیل اهمیت مطالعه آنها به شمار می آید. در اینجا به سازمان به مثابه ی یک سیستم اجتماعی می پردازیم.
تعریف مدیریت:
قبل از هر کاری ما بایستی تعریفی از مدیریت و مدیریت آموزشی ارائه دهیم.
درباره مدیریت تعریفی که مورد قبول همگان باشد، در دسترس نیست و صاحبنظران مدیریریت با هدفها و سوگیری های مختلف، تعاریف گوناگونی ارائه کرده اند. اما ما در اینجا برخی از تعریفهای مهم مدیریت را نقل می کنیم.
هنر انجام دادن کار به وسیله دیگران - فالت، . - 1924 هماهنگ سازی منابع انسانی و مادی در جهت تحقق هدفها
ایجاد محیطی موثر برای افرادی که در گروههای رسمی سازمانی فعالیت می کنند
فراگرد برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری و نظارت کار اعضای سازمان و استفاده از همه منابع موجود سازمانی برای تحقق هدفهای مورد نظر سازمان
مدیریت را یک فرایند اجتماعی و هسته مرکزی سازمان رسمی معرفی می کند.
تعریف مدیریت آموزشی :
مدیریت آموزشی عبارت است از برنامه ریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل کلیه امور و فعالیتهای مربوط به آموزش و پرورش که گاه به معنای اخص آن مورد توجه قرار میگیرد، یعنی مدیریت آن بخش از از فعالیتهای سازمان آموزشی که مستقیماً به امر آموزش و پرورش و یادگیری مربوط می شود
»مدیریت آموزش، راهنمایی، مدد کاری و ایجاد محیط مناسب برای فعالیت است
مدیریت آموزشی هنر بکارگیری تمام توان سازمان - منابع - در برنامه ریزی، سازماندهی و هماهنگی برنامه ها و فعالیتهای آموزش و پرورش در جهت دستیابی هرچه موثر تر و کارآمد تر به اهداف سازمان، دانش آموزان و جامعه است
- میرکمالی، - 1382مدیریت آموزشی فرایندی است اجتماعی که با بکارگیری مهارتهای علمی، فنی و هنری، کلیه نیروهای انسانی و مادی را سازماندهی و هماهنگ نموده و با فراهم نمودن زمینه های انگیزش و رشد با تامین نیازهای منطقی فردی و گروهی معلمان، دانش آموزان و کارکنان به طور صرفه جویانه به هدفهای تعلیم و تربیت برسد.
منظور از مدیریت در سازمانهای آموزشی تحقق هدفهای آموزشی و پیشبرد موثر آموزش و یادگیری است.
تعریف سیستم اجتماعی:
سیستم اجتماعی، متشکل از فعالیتهای ساختمند افراد انسانی است که با یک دیگر کنش متقابل و به وسیله روابط اجتماعی، با هم پیوند دارند. سیستم اجتماعی، مفهوم یا سازه ای کلی است که به انواع سازمانها و گروهبندیها - چه آنهایی که آگاهانه طراحی شده باشند و چه آنهایی که خود جوش پدید آمده باشند - اطلاق می شود. در این معنا، همه سازمانهای رسمی، سیستمهای اجتماعی محسوب می شوند، ولی مه سیستمهای اجتماعی لزوماً سازمان رسمی نیستند
هدف تحقیق :
هدف تحقیق حاظر بررسی و تحلیل فلسفه مدیریت آموزشی درنظریه سیستم اجتماعی گتزلز می باشد.
روش پژوهش :
روش این پژوهش، توصیفی - تحلیلی است و مطالب به روش فیش برداری از منابع گردآوری شده است . به این صورت که مطالبی که با سیستم اجتماعی در مدیریت آموزشی مربوط بوده اند از منابع، فیش برداری شده و در راستای تحقق اهداف پژوهش بررسی و توصیف شده است.
سوالات تحقیق :
1. بر مبنای نظریه گتزلز در مدیریت آموزشی چه چیزهایی درون سازمان ملاکهای سنجش رفتار قرار می گیرند ؟
2. در سیستم اجتماعی گتزلز ابعاد یک سازمان آموزشی به عنوان یک سیستم اجتماعی کدامند؟
.3در فلسفه مدیریت آموزشی مبتنی بر نظریه گتزلز تعارضهایی که در اثر عدم یگانگی بین ابعاد رفتار رخ می دهند کدامند؟
.4 اهمیت دانستن نظریه سیستم اجتماعی گتزلز چیست و چه کمکی در جهت مدیریت سازمان به مدیران می کند؟
مفروضات سیستمهای اجتماعی :
مفروضات سیستم اجتماعی را به شرح زیر بیان داشتند : سیستم اجتماعی سیستمی باز است؛ سیستم اجتماعی را مردم - افراد انسانی - تشکیل می دهند؛ سیستم اجتماعی از اجزا، ویژگیها و فعالیتهای وابسته به هم که به کل سیستم کمک کرده و از آن کمک می گیرند، تشکیل شده است؛ سیستم اجتماعی دارای ساختار است ؛سیستم اجتماعی، هنجارمند است؛سیستم اجتماعی دارای ضمانت اجرایی است؛ سیستم اجتماعی، سیاسی است؛ سیستم اجتماعی، فرهنگ متمایزی دارد؛ سیستم اجتماعی، مفهومی و نسبی است؛ همه سازمانهای رسمی سیستمهای اجتماعی محسوب می شوند، ولی همه سیستمهای اجتماعی، سازمانهای رسمی نیستند.
با وجود مفروضات فوق ما می توانیم هر مدرسه ای را سیستم اجتماعی به شمار آوریم، و به مدد مفاهیم و سازه های سیستمی مورد مطالعه قرار دهیم. مدرسه، یک سیستم تعاملی اجتماعی است ؛ یک کل سازمان یافته است، مرکب از افراد انسانی در کنش و واکنش متقابل که از طریق روابط ارگانیک و پیچیده، با یکدیگر پیوند یافته اند. مدرسه به عنوان سیستم اجتماعی ، با ویژگیهایی نظیر وابستگی های متقابل اجزا، جمعیت مشخص و تعریف شده، تمایز آشکار با محیط ، شبکه پیچیده روابط اجتماعی درونی و جو و فرهنگ بی همتا، از سایر سیستمهای اجتماعی متمایز می شود. در تحلیل مدرسه به عنوان یک سیستم اجتماعی، مثل همه سازمانهای رسمی ، باید وجه برنامه ریزی شده رسمی و وجه برنامه ریزی نشده غیر رسمی آن را، همزمان مورد توجه قرار داد .
در صورتی که نظام آموزش و پرورش رسمی را به عنوان سیستمی اجتماعی در نظر بگیریم، می توان آنرا با استفاده از مفاهیم سه گانه درونداد ها، فرایند- بروندادها به تصویر کشید. نظام آموزش و پرورش ، برای انجام دادن ماموریت رسمی خود، منابع مورد نیاز خود را به صورت دروندادها - دانش و معرفت موجود در جامعه، ارزشهای معتبر و مورد اعتقاد، هدفهای مطلوب، منابع مالی و مادی - از جامعه می گیرد، سپس از طریق فرایندهای پیچیده ای که مستلزم استفاده از ساختار سازمانی، افراد انسانی و تکنولوژی و ایفای وظایف معینی است ، دانش آموزان را تحت آموزش و پرورش قرار می دهد ، و در نهایت نتیجه کار - بروندادهای - خود را به صورت افرادی که از جهات مختلف تغییر یافته و صلاحیت و شایستگی پیدا کرده اند، به جامعه تحویل می دهد
مدل سیستم اجتماعی بر آن است که انسان موجودی روانی - اجتماعی است و رفتار او در وضعیتهای اجتماعی، تحت تاثیر دو وجه ویژگیهای روانی و هویت اجتماعی شکل می گیرد. به عبارت دیگر ، در یک سیستم نظام اجتماعی،رفتار هر فرد نتیجه تعامل میان ابعاد جامعه شناختی و روانشناختی است.
در چارچوب نظری،مدیریت به عنوان فرایند اجتماعی و زمینه آن - یعنی سازمان - را می توان به منزله سیستم اجتماعی تلقی نمود . واقعیت این است که عمل مدیریت در درون شبکه ای از روابط متقابل، یا به طور کلی، روابط اجتماعی اتفاق می افتد. پس ماهیت این شبکه روابط، عامل بسیار مهمی در فرایند مدیریت محسوب می شود .از این رو مدیریت را در عامترین زمینه رفتار اجتماعی، یعنی، سیستم اجتماعی مطالعه کرد
مدل سیستم های اجتماعی
سیستم اجتماعی به وسیله تعامل میان افراد و ساختار، مفهوم ساختار به وسیله نقشها، مفهوم نقش به وسیله انتظارات تعریف می شود. به طور خلاصه، طبق تئوری جاکوب گتزلز، سازمان آموزشی یک سیستم اجتماعی است. این سیستم متشکل از دو بعد هنجاری و شخصی است؛ بعد هنجاری از سه عنصر سازمان نقش و انتظارات و بعد شخصی نیز از سه عنصر فرد ، شخصیت و نیازها تشکیل میگردد.
