بخشی از مقاله
خلاصه
شرکتهای تعاونی در ایران نقش مهمی را در نظام تجاری،تولید ناخالص داخل واشتغالزایی دارند. وبکارگیری تجارت الکترونیک در این بخش از اقتصاد باعث ایجاد مزیت رقابتی خواهد شد .شناخت موانع وتسهیل کننده ها می تواند در برنامه ریزی وتصمیم گیری بهتر در این زمینه به مدیر /مالک شرکت تعاونی کمک کند . واز این رو در این مقاله با استفاده از یک مدل ترکیبی به بررسی اثر متغیرهای آمادگی سازمانی ،مزایای ECومخاطراتEC،سهولت استفاده درک شده و سازگاری بر پذیرش تجارت الکترونیکی در شرکتهای تعاونی پرداخته شد.این پژوهش از نظر هدف کاربردی واز نظر ماهیت توصیفی -تحلیلی از نوع همبستگی است. جامعه آماری تحقیق مدیران شرکتهای تعاونی کوچک ومتوسط شهر بیله سوار وبا استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده و حجم نمونه آماری از جدول مورگان برابر 63 بوده است وداده ها با نرم افزار spss تجزیه وتحلیل شد. در این میان بکارگیری تجارت الکترونیک وشناسایی مزایا ومعایب آن یکی از عوامل توسعه اینگونه از شرکتهای می تواند باشد.
کلمات کلیدی :پذیرش تجارت الکترونیکی1،مزایا ومخاطرات تجارت الکترونیک،سازگاری،آمادگی سازمانی
1. مقدمه
امروزه ایجاد اشتغال ،تولید و سرمایه گذاری در راستای نیل به اهداف اقتصادی در بخش تعاونی است . ایجاد بخش تعاونی در گستره وسیعی از فعالیتهای و اهداف اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی منشاء ارائه خدمات گوناگون و تولید کالاهای مختلف است. وهر یک در جای خود تاثیر مهمی در پیشبرد اهداف وبرنامه های توسعه اقتصادی ،اجتماعی وفرهنگی دارند .به همین دلیل در قانون اساسی از بخش تعاونی بعنوان یکی از سه بخش اساسی فعالیتهای اقتصادی - اجتماعی یاد شده است. اداره موفق واحد تولیدی وغلبه بر مسائل و مشکلات موجود ، مستلزم توجه وبکارگیری صحیح اصول ،ضوابط و معیارهای موجود در زمینه های مختلف اقتصادی است . - سایه میری،1387 ،ص 243 -
پس تجارت الکترونیک به عنوان پایه اصول اقتصادی و مدیریتی در اداره واحدهای تولیدی و نیز رفع مسائل ومشکلات اینگونه واحدهای نقش بسزای دارد. با ورود به هزاره سوم ،شاهد رقابت فشرده تر دولت ها وقطب های اقتصادی درجهان به ویژه در بخش تجاری هستیم . هریک از صاحبان قدرت اقتصادی اعم ازبنگاههای وکشورها ،اتحادیه ها و تشکل های منطقه ای به عنوان فعالان خرد اقتصادی ،و کشورها،اتحادیه ها و تشکل های منطقه ای به عنوا ن قدرت های کلان اقتصادی می کوشند تا سهم بیشتری از امتیازات ،امکانات و فرصتهای موجود در پهنه تجارت جهانی رابدست آورند .
ولی پیشرفت علم و تکنولوژی ،وضعیت را به مرحله ای رسانده است که صاحبان قدرت اقتصادی به فرصت های موجود اکتفا ننموده با ایجاد بسترهای لازم ،امکانات و فرصت های جدید را خلق می کنند.تجارت الکترونیکی به عنوان مهمترین محصول و زاییده فنآوری نوین اطلاعاتی وارتباطی می تواند فرصت مناسبی را برای کشورها در مبادلات داخلی و بین المللی فراهم کند . - دژپسند، - 1384 در این میان ،فن آوری های جدید ارتباطی مانند بهره گیری از ماهواره های مخابراتی ،شبکه های اینترنت واینترانت ،پست الکترونیکی،فاکس وتلفن های ثابت وهمراه در گسترش و توسعه روز افزون تجارت الکترونیکی به عنوان یکی از اقسام ضروری تجارت ،نقش بسزای دارد. - موید،1389،ص - 15
تاکنون تحقیقات مختلفی در زمینه پذیرش تجارت الکترونیک صورت گرفته است .در این قسمت برخی از این مطالعات ارائه می گردد.از دید وانگ وسایی1 عوامل موثر بر بکارگیری تجارت الکترونیکی شامل :منافع وهزینه ها ،سازمان و محیط است .ناسکو وهمکاران 2به مطالعه پیش بینی پذیرش تجارت الکترونیک در موسسات کوچک ومتوسط شیلی ،با استفاده از مدل رفتار برنامه ریزی شده ارائه کرد ه اند.جردن وپیرسون3 پذیرش تجارت الکترونیک در شرکتهای کوچک ومتوسط ،شامل آمادگی سازمانی،فشار خارجی، سهولت استفاده درک شده و قصد استفاده کننده دانستند.وانگ هانگ در سال 2005 پذیرش تجارت الکترونیک مدلی را طراحی نموده اند که شامل تکنولوژی ،عملکرد وب سایت ها ،بکارگیری وب سایت را ارائه نموده اند .
پیرسون4 وهمکارانش پذیرش تجارت الکترونیک ،را محیط ،سهولت استفاده درک شده،تجارت الکترونیک برای مشتری،تجارت الکترونیک تاثیرگذار برای مشتری ،آمادگی سازمانی ،آمادگی و گرایش به کارآفرینی تقسیم بندی نمودند .از آنجاییکه مفاهیم اساسی در دنیای مدرن همواره مورد توجه برنامه ریزان و سیاستگذاران امور است، تجارت الکترونیکی بعنوان یکی ازاین مفاهیم ، نقش تعیین کننده ای در توسعه وپیشرفت افراد و سازمانها در سطح خرد و کلان و درون واحدهای تولید ؛بخصوص واحدهای تعاونی دارد.در واقع شناخت عوامل موثر بر پذیرش تجارت الکترونیکی وکار بست قواعد ،اصول وضوابط اساسی آن بصورت مداوم در فعالیتهای اقتصادی ،حیات موفقیت آمیز توسعه وپیشرفت واحدهای تولیدی را تضمین خواهد کرد.
از آنجا که شرکتهای کوچک و متوسط سرمایه اندکی برای سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات دارند پذیرش و بکارگیری فناوری جدید دارای اهمیت زیادی می باشد . از طرفی دانستن عوامل موثر بر پذیرش تجارت الکترونیک می تواند راهگشای مدیران سیاستگذاران در امر پیاده سازی و اجرای آن در زمان ها و سود جستن از مزایای آن باشد .بنگاههای کوچک ومتوسط در حال حاضر با مشکلات زیاد ساختاری ،قانونی،فناوری، مالی،و..مواجه بوده وقادر به تولید محصولات قابل رقابت در بازارهای جهانی نیستند،به نظر می رسد یکی از راهکارهای ارتقاءو موقعیت و جایگاه این بنگاهها برای رقابت در بازارهای جهانی ،تجارت الکترونیکی می تواند باشد.
بکارگیری تجارت الکترونیکی معمولا شرکتهای بزرگ با موانع مالی و زیر ساختی کمتری روبرو هستند در حالیکه شرکتهای متوسط و کوچک عموما با محدودیت منابع وبه ویژه منابع مالی در جهت بکارگیری این ابزار برخوردارند - 2009 - ]،M، - Lee این پژوهش به دنبال شناسایی عوامل تاثیر گذار در پذیرش تجارت الکترونیک در شرکتهای تعاونی کوچک و متوسط در شهر بیله سوار مورد بررسی قرار خواهد گرفت ودر نتیجه شناسایی عوامل موثر برپذیرش تجارت الکترونیک می تواند یکی از گامهای اولیه و اساسی برای توسعه تجارت الکترونیک در این شرکتها باشد.مساله اصلی این تحقیق بررسی عوامل موثر بر پذیرش تجارت الکترونیک در شرکتهای تعاونی کوچک ومتوسط در شهر بیله سوار است.
-2 ادبیات تحقیق
-2-1تجارت الکترونیک
به خرید وفروش از طریق اینترنت،تجارت الکترونیکی گفته می شود.تجارت الکترونیکی نوعی مبادله الکترونیکی است که خرید وفروش کالاها وخدمات بین شرکت ها ،افراد ،دولت ها وسایر بخش های عمومی را شامل می شود. - گیلانی نیا،1388ص - 206 توربان تجارت الکترونیکی را یک مفهوم در حال رشد می داند و آن را فرایند خرید،فروش ویا مبادله محصولات،خدمات واطلاعات رااز طریق شبکه های کامپیوتری ،از جمله اینترنت توصیف می کند - Turban,2008 - ویا با تعریفی از هنری درسال2008تجارت الکترونیکی عبارت است از فرایند خرید ،فروش ،انتقال یا مبادله محصولات ،خدمات و یا اطلاعات از طریق شبکه های کامپیوتری متصل به اینترنت - - Henari ,2008 مطابق با دیدگاه اتحادیه اروپا تجارت الکترونیکی به معنایی انجام تجارت به صورت الکترونیکی است که در آن طرفین به جای تبادلات فیزیکی یا تماس مستقیم به صورت الکترونیکی تعامل دارند. - صادقی،نوری،1385،ص - 176
-2-2 کسب وکار الکترونیکی 1
کسب و کار الکترونیکی هر نوع فعالیت کسب کاری مبتنی بر شبکه است که روابط درونی و بیرونی را برای ایجاد ارزش متحول کرده و از فرصت های بازار بدست آمده ناشی از اقتصاد شبکه ای بهره برداری می کند . - اسماعیل پور، 1380ص - 82کسب کار الکترونیکی شامل اجزای زیر است :تجارت الکترونیکی ، مراقبت بهداشتی الکترونیکی ،میز اطلاع رسانی الکترونیکی ،تدارک الکترونیکی ،آموزش الکترونیکی ویادگیری الکترونیکی . - علی پارسائیان ،ص - 21
-2-3 شرکت های کوچک ومتوسط2
به موسسه ای گفته میشود که با تعداد کمتر از 50 نفر از منابع انسانی در یک زمینه معین مشغول به فعالیت است و با سرمایه محدود ودر حوزه عملیاتی مشخص ومحدود در کوتاهترین زمان به مرحله تولید یا ارایه خدمات رسیده وساختار پیچیده ای ندارد. - گیلانی نیا ،1389ص - 12 سازمان های کوچک و متوسط نیروی تاثیرگذار در فرایند توسعه اقتصادی کشورها می باشد. از آنجایی که اولین گام برای سیاست گذاری در مورد شرکتهای کوچک ومتوسط ،تعریف این شرکتهاست ابتدا باید تعریف مناسبی از این صنایع ارائه شود .بدلیل این که توسعه اقتصادی ،ساختار صنعت و مسیر توسعه در هر کشوری متفاوت است، معمولا معیارهای تعریف شرکت کوچک ومتوسط - SME - متفاوت از یکدیگراست . شرکتها وسازمانهای کوچک ومتوسط بر اساس معیارهای مختلفی تعریف می شوند . برخی از این معیارهای عبارتند از :حجم اشتغال ،حجم سرمایه ،حجم تولید ،نوع تکنولوژی و صادراتی بودن تولیدات ،میزان گردش مالی و... - . - Baumeister,2003
-2-4 خصوصیات ویژه سازمان های کوچک ومتوسط ایران در ارتباط با تجارت الکترونیک
تمایل زیاد شرکتهای کوچک ومتوسط های ایران برای برقراری روابط بیشتر با سایر سازمان ها وشرکت های به منظور گسترش کسب کار و رسیدن به بازار های وسیعتر، ترس از ریسک بالای ورود به تجارت های الکترونیکی میان شرکت های کوچک ومتوسط های ایران با توجه به عدم حمایت مالی از سوی دولت ونبود سابقه کافی در این زمینه نیاز به مهندسی مجدد فرایندهای کسب وکار شرکتهای کوچک و متوسط های ایران برای ورود به کسب وکار الکترونیکی که خود باعث جذب هزینه در این سازمان ها می شود. عدم اعتماد به محیط های مجازی میان سازمان ها وشرکت های ایرانی است - ایمانی راد، . - 1386
-2-5 مزایای حاصل از پذیرش تجارت الکترونیک در SMEها
بسیاری از مزایای مهم و اساسی کسب شده بعد از بکارگیری تجارت الکترونیکی در طبقه مزایای غیر ملموس قرار می گیرند و غالبا توسط مدیران یا صاحبان شرکت در زمان قبول تجارت الکترونیکی درک نمی شود .
