بخشی از مقاله
خلاصه
هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر بر کارآفرینی دانشجویان رشته ی مدیریت آموزشی دانشگاه پیام نور شهرستان اندیمشک در سال تحصیلی 91 - 92 بود. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه ی آماری شامل کلیه ی دانشجویان رشته ی مدیریت آموزشی دانشگاه پیام نور اندیمشک بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده 200 نفر به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. ابزار پژوهش شامل پرسشنامهی محقق ساخته عوامل موثر بر کارآفرینی دانشجویان بود. برای تعیین روایی پرسشنامه با راهنمایی اساتید راهنما و مشاور به تصحیح و حذف برخی سؤالها اقدام شد و در نهایت برای پرسشنامه عوامل مؤثر بر کارآفرینی 40 سؤال پرسشی مورد تأیید قرار گرفت و مقدارهمبستگی بین سؤالات پرسشنامه برابر r=0/746 منظور گردید .تحلیل سوالات از آزمون استنباطی شامل رتبه بندی فریدمن و t مستقل استفاده شد. نتایج به لحاظ آماری نشان داد با 95 درصد اطمینان از دیدگاه دانشجویان عوامل فردی، اجتماعی و اقتصادی به ترتیب اولویت بر کارآفرینی دانشجویان رشته ی مدیریت آموزشی تاثیر دارد.
کلمات کلیدی: کارآفرینی ، دانشجویان ، رشته مدیریت آموزشی
.1 مقدمه
درسالهای اخیردرکشورما مقوله کارآفرینی موردتوجه قرارگرفته، با این وجود این مفهوم برای بسیاری ازدست اندرکاران وافراد جامعه ناشناخته وغریب است. به همین دلیل تاکنون برنامه ریزی و بسترسازی مناسبی درحوزه های اقتصادی، اجتماعی ونظام آموزشی کشور برای توسعه کارآفرینی به ویژه در دانشگاه های کشورصورت نپذیرفته است. درشرایط کنونی که اقتصادکشور ما بامسائل و نارسایی های مهمی نظیرفرارمغزها، بیکاری - بویژه درفارغ التحصیلان دانشگاه ها - کمبود نیروی انسانی متخصص، کاهش سرمایه گذاری دولت، عدم تحرک ورشد اقتصادی کافی روبروست، پرورش وآموزش کارآفرینان ارزش آفرین از اهمیت مضاعفی برخورداراست .[1]
امروزه خیل عظیم فارغالتحصیلان دانشگاهی باعث اشباع سازمانهای دولتی و حتی خصوصی از نظر پرسنل مورد نیاز شده است و درصد زیادی از فارغ التحصیلان دانشگاهها امکان جذب در این سازمانها را ندارند. این موضوع زمینههای مهاجرت فارغالتحصیلان دانشگاهی به کشورهای دیگر را سبب شده است و بیکاری فارغالتحصیلان را به یک معضل مهم در کشور تبدیل نموده است .[2 ] این در حالی است که رقابت پذیری در اقتصاد جهانی به توانمندی های تکنولوژیکی و نوآوری جوانان وابسته است. این امر با اعمال بهترین الگوهای مدیریتی در بنگاه ها و توسعه سطوح مهارتی جوانان در طیف وسیعی از نیروی کار همراه میباشد. یکی از راه های حل این معضل توسعه کارآفرینی توسط خود دانشگاه ها است.
نگاهی که دانشگاه ها به فن آوری دارند، نباید صرفاً به خود فناوری باشد بلکه کارآفرینی را در جهت استفاده بهینه و اشتغال زایی برای جوانان در بحث توسعه فن آوری در نظر داشته باشد به این دلیل مسئولان دانشگاه به تنهایی نمی توانند عهده دار چنین مسئولیت خطیری شوند. بسترهای توسعه کارآفرینی به منظور فراهم آوردن شرایط فیزیکی لازم برای ورود این فارغالتحصیلان کارآفرین ایجاد میشود و ایجاد حرفههای اقتصادی را هدف میگیرند. از جمله ساختارهایی که در بسیاری از کشورها برای این منظور تجربه شدهاند، مراکز رشد تجاری و فناوری هستند. اما در توسعه روند کارآفرینی دانشجویان عوامل دیگری به جزدانشگاه ها نیز تاثیر دارند .[3] لذا در این پژوهش به بررسی عوامل موثر بر کارآفرینی دانشجویان رشته ی مدیریت آموزشی دانشگاه پیام نور اندیمشک می پردازیم.
سوالات اصلی پژوهش .1عوامل اجتماعی موثر بر کارآفرینی دانشجویان رشته مدیریت آموزشی از دیدگا ه دانشجویان کدام است؟
.2عوامل اقتصادی موثر بر کارآفرینی دانشجویان رشته مدیریت آموزشی از دیدگا ه دانشجویان کدام است؟ .3عوامل فردی موثر بر کارآفرینی دانشجویان رشته مدیریت آموزشی از دیدگا ه دانشجویان کدام است ؟ .4 عوامل فرهنگی موثر بر کارآفرینی دانشجویان رشته مدیریت آموزشی از دیدگا ه دانشجویان کدام است ؟ . 5 از دیدگا ه دانشجویان ، اولویت عوامل مؤثر بر کارآفرینی دانشجویان رشته مدیریت آموزشی کدامند ؟
.2 مبانی نظری پژوهش
در مورد تعریف کارآفرینی دیدگاه های مختلفی وجود دارد و درک کامل مفهوم و موضوع"کارآفرینی"نیازمند اطلاع از دیدگاه های بین رشته ای می باشد. کارآفرینی برحسب ماهیت خود و توجه محققان رشته های مختلف از نظر روانشناسی، جامعه شناسی، اقتصاد، صنعت و حتی تاریخی تعریف شده است.[4] پور داریانی - - 1385 فرآیند کارآفرینی را"تخریب خلاق" مینامند به عبارت دیگر ویژگی تعیین کننده در کارآفرینی همان انجام کارهای جدید و یا ابداع روشهای نوین در امور جاری است.روش نوین همان "تخریب خلاق"می باشد.به زعم این نویسنده ، کارآفرین فردی است که دارای ایده نو و جدید است و از طریق فرایند تاسیس و ایجاد یک کسب و کار و قبول مخاطره، محصول یا خدمات جدیدی را به جامعه معرفی می کند.
کارآفرینی هرگز نمی تواند بدون پیش نیازهای اصلی مدیریت کسب و کار - تشخیص فرصتها، تدارک منابع وایجاد فعالیتهای کسب وکار - انجام پذیرد، از این رو آموزش کارآفرینی نیز نمی تواند بدون تاکید بر این پیش نیازها باشد .[1]ایمانی - 1388 - در پژوهشی به عنوان آموزش کارآفرینی در دانشگا هها؛ چهارچوبی برای برنامه ریزی، اجرا و ارزیابی ارائه نمود . نتایج بدست آمده نشان داد که در برنامه های کارآفرینی برای آماده سازی دانش آموختگان کارآفرین دانشگا هها به چهار مولفه فلسفه و اهداف، مبانی نظری، مولفه های برنامه کارآفرینی و عوامل محیطی توجه شد و نیازهای گروه های مورد بررسی در این زمینه متفاوت است.
در نهایت براساس یافته های تحقیق چهارچوبی برای طراحی، اجرا و ارزیابی برنامه های آموزش کارآفرینی پیشنهاد شد .[5 ]حسینی و همکاران - - 1388 در پژوهشی با عنوان عوامل تاثیرگذار بر کارآفرینی دانشجویان دانشکده های کشاورزی استان تهران به بررسی شش متغیر آموزش های فوق برنامه مرتبط با مهارت های شغلی، روش تدریس خلاق در دانشگاه، محتوای مناسب دروس دانشگاهی، درا بودن توان و مهارت عملی در زمینه موضوع درسی پرداختند . نتایج این تحقیق نشان داد که آموزش های فوق برنامه مرتبط با مهارت های شغلی، روش تدریس خلاق در دانشگاه، محتوای مناسب دروس دانشگاه، مهمترین عوامل می باشند.[6]
نتایج مطالعه تورکر - 2008 - F0 نشان داد که عوامل حمایت کننده در دانشگاه بر میزان کارآفرینی دانشجویان موثر است . چنانچه دانشگاه برنامه های آموزشی کارآفرینی را توسعه دهد ، برنگرش و علاقه دانشجویان به کار آفرینی نیز افزوده خواهد شد .همچنین یافته دیگر این تحقیق حاکی از آنست که عوامل حمایت کننده اجتماعی نیز بر کار آفرینی دانشجویان تاثیر گذار است . به عبارتی دیگر حمایت جامع همه اقشار جامعه نسبت به کارآفرینی موجب بهبود افزایش اعتماد به نفس در دانشجویان و نهایتا بهبود نگرش آنان به کارآفرینی در آنها خواهد شد . البته شایان ذکر است که و همکاران - - 2009 در ضمن تحقیقی با بکارگیری تحلیل عوامل حمایتی آموزشی بیشتر از اجتماعی بر کارآفرینی دانشجویان موثر است .[7 ]
رودا F1 عاملی اکتشافی در جهت کشف عوامل موثر بر کارآفرینی چارچوبی مفهومی را برای تفسیر ویژگیهای خود اشتغالی دانشجویان ارائه می دهد . وی خود اشتغالی را گامی فراتر از کارآفرینی می داند . کار آفرینی از جنبه های ذهنی برخوردار است و به فرایند تشخیص ، تصویر سازی و رشد اهداف و بینش فردی در یک محیط رقابتی گفته می شود . در حالیکه خود خود اشتغالی به افراد یا گروههایی اطلاق می شود که شغلهایی جدید در حیطه رشد اقتصادی ایجاد می نمایند و یا شرکتها و یا سازمانهای تجاری را راه اندازی می نمایند .
پژوهشگران مزبور بر این اعتقادند که چنانچه ویژگیهای خود اشتغالی در دانشجویان شناسایی شوند ارائه برنامه های آموزش کارآفرینی تسهیل خواهد شد . در چار چوب نظری ارائه شده خود اشتغالی دردانشجویان دارای مراتبی است . در پایین ترین سطح خود اشتغالی دانشجویان غیر خود اشتغالF2 محسوب می شوند . این افراد با نیازهای سطح پایین و مادی برانگیخته می شوند واگر چه دارای ریسک پذیری بالا برای کسب سود واما فاقد دانش زمینه ای مربوط به شغل مورد نظر هستند . در سطح بالاتر اگاهی ا نامیده می شود . این دانشجویان با نیازهای سطح پایین به ندرت برانگیخته می شوند و بیشتر با نیازهای خودشکوفایی انگیخته می شوند .خوداشتغالیF3 ویژگیهای دانشجویان همانند مرحله قبل با مقدار بسیار پایینتری می باشند . در مرحله ای بالاتر گرایش به خود اشتغالی به وجود خواهد آمد.
F4دانشجویانی که به این سطح می رسند کمتر نیازهای سطح پایین بر خوداشتغالی آنان موثر است و آماده پذیرش آموزشهای لازم برای خود اشتغالی میباشند. نهایتا زمانی دانشجو خود اشتغال نامیده می شود که بتواند سازمان و شرکتی تجاری را جهت اشتغال را فراهم نماید ] F5 .[8 تانویر و همکاران F6 - 2013 - ضمن مطالعه ای با عنوان " بررسی موانع کارآفرینی برای دانشجویان مدیریت در پاکستان " مهمترین موانع را فقدان مهارتهای لازم ، فقدان حمایت مالی و انسانی ، نبود دانش و اگاهی از چگونگی ایجاد شغل و کارآفرینی و ترس از آینده را برشمردند . به گزارش این تحقیق بسیاری از دانشجویان رشته های مدیریتی از دانش ، مهارت و تجارب لازم برای کار آفرینی برخوردار نبودند . مهمترین دلیل عمده برای این مانع ، ضعف سیستم آموزشی از دوره ابتدایی تا دانشگاه در آموزش مهارتهای کارآفرینی و ایجاد نگرش مثبت در آنان قلمداد شد . از این رو ، آموزش کارآفرینی ازمسئولیتهای مهم موسسات آموزشی و دانشگاهها محسوب می شود . از سوی دیگر مطالعه حاضر حمایت دولت و بخش خصوصی را از راهبردهای موثر حل موانع مالی این معضل بر می شمارد .[9]
.3 روش پژوهش
پژوهش حاضر از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان رشته مدیریت آموزشی دانشگاه پیام نور اندیمشک به تعداد 400 نفردر سال تحصیلی 91-92 بوده است. ابتدا با استفاده از جدول مورگان تعداد 200 نفر به عنوان نمونه در نظر گرفته شد.سپس از بین دانشجویان پسر و دختررشته مدیریت آموزشی دانشگاه پیام نور اندیمشک با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده نمونه انتخاب شد.ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته شامل 40 سوال مشتمل بر خرده مقیاس های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، فردی بود.
برای تعیین روایی پرسشنامه با راهنمایی اساتید راهنما و مشاور به تصحیح و حذف برخی سؤالها اقدام شد و در نهایت برای پرسشنامه عوامل مؤثر بر کارآفرینی 40 سؤال پرسشی مورد تأیید قرار گرفت و مقدار همبستگی بین سؤالات پرسشنامه برابر r=0/746 منظور گردید . همچنین برای روایی از رابطه بین خرده مقیاس ها و نمره کل پرسش نامه بوسیله همبستگی استفاده شده است که نمره کل پرسشنامه با بعد اجتماعی r=0/918 ، با بعد اقتصادی r=0/780 ، با بعد فردی r=0/812 ، با بعد فرهنگی r=0/817 در سطح خطای 0/05 معنادار گزارش شد . برای تعیین پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شد و ضریب 0/933 به دست آمد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آمارتوصیفی و استنباطی شامل آزمون رتبه بندی فریدمن و آزمون t مستقل استفاده شد.
.4 یافته های پژوهش
سوال اول پژوهش : عوامل اجتماعی موثر بر کارآفرینی دانشجویان رشته مدیریت آموزشی از دیدگا ه دانشجویان کدام است ؟
