بخشی از مقاله
چکیده
در سالهای اخیر سازمانها دریافتهاند، دانش یکی از مهمترین و بارزترین سرمایهها در عرصه رقابتی محسوب میشود و کارکنان به عنوان صاحبان دانش، اندیشه و کاربران آن، بیش از پیش مورد توجه قرارگرفته است. مدیریت دانش میتواند به عنوان ابزاری به مستندسازی دانش، خلق دانش، توزیع، نشر و کاربرد دانش به منظور ایجاد تغییر، نوآوری، خلاقیت در سازمانها مورد استفاده قرار گیرد تا سازمانها بتوانند در رقابت با رقبا، پیشرفت روزافزون علم و تکنولوژی، با اعمال تغییرات ضروری در فرهنگ، ساختار و رهبری سازمان، به تغییرات محیطی و انتظارات ذینفعان واکنش مناسب و به موقع از خود نشان دهد سازمانهای آموزشی وظیفه خطیر تعلیم و تربیت افراد جامعه را عهدهدار میباشد، محصول آن نیروی انسانی تربیت یافته مورد نیاز جامعه و سایر سازمانها است.
در مقایسه با سایر سازمانها، بکارگیری مدیریت دانش با جدیت بیشتری مورد توجه قرار دهد. با توجه به اهمیت مدیریت دانش در سازمانهای آموزشی در این مقاله به استناد به نوشتهها و تجارب عملی اندیشمندان مختلف پس از بررسی اجمالی مفاهیم مدیریت دانش ، عناصر تأثیرگذار در موفقیت مدیریت دانش،با استفاده از روش تحلیل محتوا ،ازمقالات پژوهشی منتشر شده در پایگاه های اینترنتی و نشریات معتبر علمی شناساسایی می شود.و با توجه به نتایج به دست آمده پیشنهاداتی ، برای بکارگیری اثربخش مدیریت دانش در سازمانهای آموزشی ارائه میگردد.
مقدمه
دانش ابزاری قدرتمند در عرصهی رقابتی سازمانها در محیط در حال تغییر و تحول به شمار میآید، و به عنوان موتور محرکه توسعه دانایی محور، توجه به آن نقش فزایندهای در رشد و توسعه سازمانها و جوامع خواهد داشت. سازمان ها در سال های اخیر پیوستن به روند دانش را آغاز کردهاند و ظهور مفاهیم جدیدی مانند کاردانشی، کارکنان دانشی، مدیریت دانش، سازمان یادگیرنده، سازمان یاد دهنده و سازمانهای دانشمحور از تشدید این روند خبر میدهند. پیتر دراکر با به کارگیری این واژگان از ایجاد نوعی جدیدی از سازمانهایی خبر میدهد که در آنجا به جای قدرت بازو، قدرت ذهن حاکمیت دارد
در سالهای اخیر همه سازمانها از جمله سازمانهای آموزشی شاهد تغییرات گسترده در زمینه ساختار، کارکرد، تغییر نیاز و سبک مدیریت خویش بودهاند، سازمان های کنونی اهمیت انطباقپذیری با تغییر و تحول محیطی پی بردهاند، البته انطباق پذیری در مقابل تغییرات به تنهایی کافی نیست و سازمانهایی موفق خواهند شد، منتظر تغییرات نمانند بلکه خود به دنبال تغییر باشند، سرعت یادگیری و بهرهمندی از دانش در بهبود عملکردشان، سریعتر از تغییرات محیطی باشد، این مهم برای سازمانهای آموزشی که ذاتاً وظیفه یاد دهی-یادگیری را عهده دار هستند از اهمیت به سزایی برخوردار است.
ضرورت انجام تحقیق
امروزه بسیاری از سازمان ها از جمله سازمانهای آموزشی به اهمیت و نقش دانش و به کارگیری آن پی بردهاند، از این رو تغییرات اساسی در نگرشها و راهبردهای سازمانی خویش شروع کردهاند، تا دانش را در تمام ابعاد کاری و سازمانی خود به صورت نظام مند و اثربخش به منظور بهبود عملکردشان و تطبیق با شرایط نوین به کار گیرند . انجام تحقیق در سازمانهای آموزشی که کارشان تولید و اشاعه علم و دانش میباشد نتایج بهتری به دنبال خواهد داشت. همچنین دانش و کاربست آن شاخص قدرت و برتری نسبت به رقبا میگردد.
در سازمانهای آموزشی تحقیق جامع در مقایسه با سایر سازمانها در ارتباط با مدیریت دانش انجام نیافته است و بعضی از سازمانهای آموزشی به اهمیت و تأثیر مدیریت دانش پی نبردهاند یا در استقرار و کاربست مدیریت دانش ناتوان هستند. به هر حال بررسی وضعیت موجود و موانع اجرایی مدیریت دانش و ارائه راهکارهای مناسب جهت استقرار مدیریت دانش در سازمانهای آموزش ضروری است.
طبق نظر،پروساک - - 2000 شش الزام محیطی سازمانها را به سوی مدیریت دانش سوق میدهد.
-1 در جهان در حال تغییر، دانش بطور سریع زوال مییابد، به خلق سریعتر دانش جدید در سازمان به منظور ادامه حیات در وضعیت رقابتی نیاز بیشتری احساس میشود.
-2 دانش بخشی از تولیدات سازمانها است، برای تبدیل دانش به ارزش تولیدی دانش باید به روز شود.
-3 جهانی شدن موجب ایجاد نظام های تولیدی-توزیعی میگردد . بر این اساس اتکاء به دانش و اطلاعات خارج از سازمان بیشتر است. تلاش بیشتری جهت تأمین دسترسیهای مورد نیاز به دانش و اشاعه آن باید انجام بگیرد.
-4 افزایش و تغییر، اطلاعات سازمانی و شغلی، نیاز فراوان به مدیریت دانش را موجب میشود.
-5 برای انجام مؤثرتر فعالیتهای مجازی ،با توجه به نیازهای پیچیده جوامع امروزی به دانش ذهنی بیشتری نیاز است.
-6 این اصل منطقی است که دانش، تولید کننده دانش جدید است
اهمیت و ضرورت مدیریت دانش در سازمانهای آموزشی
هدف و کارکرد اساسی مؤسسات آموزشی، خلق دانش، تسهیم دانش، کاربرد دانش و کمک به شکوفایی استعدادهای دانش آموزان است. از این رو سازمانهای آموزشی زمانی بیشترین فایده را خواهند داشت که یادگیری گروهی از طریق مدیریت دانش جزء لاینفک مؤسسات آموزشی شود. از سوی دیگر یادگیری امری مستمر و تدریجی است.
در دنیای در حال تغییر، انتظارات ذینفعان هم دائماً در حال تغییر است که یادگیری مداوم، شرط بقا و موفقیت در دنیای رقابتی است، یادگیری سنتی پاسخگوی این تغییرات و انتظارات نخواهد بود. یادگیری مداوم نیازمند رویکردی است که بتواند موفقیت و بهره وری سازمان را به حداکثر برساند، یادگیری تنها خواندن، نوشتن و گوش دادن نیست، بلکه نیازمند تفکر خلاقانه، کاربرد دانش جهت اصلاح و بهبود عملکرد و یادگیری چگونه یادگرفتن نیز هست که دستیابی به اینها از طریق استقرار سیستم مدیریت دانش امکانپذیر است.
بقای سازمانها بدون تسریع در فرایند یادگیری و تفکر و به کارگیری دانش و تجربه جمعی در محیط های متغیر امروزی با چالش هایی همراه است. از این رو به بکارگیری مدیریت دانش در سازمانهای آموزشی آنها را هوشمند میسازد و کمک میکند دانش آموزان و کارکنان تربیت کند، از عملکرد مطلوبی برخوردار باشند
مدیریت دانش میتواند به دلایل ذیل در مؤسسات آموزشی مفید واقع شود:
- مؤسسات آموزشی در مقایسه با سایر مؤسسات دارای ساختار اطلاعاتی جدید و به روز هستند.
- تسهیم و تقسیم دانش و اطلاعات با دانش آموزان و دانشجویان، کارکنان و برای معلمان و اساتید یک روال عادی و طبیعی است.
- دستیابی به دانش به واسطه منابع موجود مانند، کتابخانه، اینترنت و برقراری ارتباط با سایر منابع علمی خواسته و میل طبیعی دانش آموزان ، دانشجویان و اساتید و معلمان است.
دادهها، اطلاعات و دانش
یکی از مسائل اساسی در حوزهی مدیریت دانش شناخت دانش است. برای شناخت بهتر دانش، شناخت تفاوت داده، اطلاعات و دانش مفید خواهد بود.
-1 داده: عبارتند از ارقام، اعداد، نمودارها، دانستهها به صورت خام هستند و به خودی خود تولید معنی نمی کنند
-2 اطلاعات: دادههای کمی، خلاصه شده را شامل میشود که گروه بندی، ذخیره ، خلاصه، پالایش و پردازش شدهاند. این سطح از دادهها آغازگر مدیریت دانش نیستند، معنی و مفهومی که ارائه میدهند بیشتر از دادههای خام هستند.
-3 دانش: مجموعه از شناخت و مهارتهای لازم برای حل مسئله است. اگر اطلاعاتی منجر به حل مسئله شود میتوان گفت دانش وجود دارد. دانش از طریق تجربه، استدلال، بصیرت، یادگیری، خواندن و شنیدن به دست میآید
سازمانها به داده، اطلاعات و دانش نیاز دارند اما دانش به لحاظ نزدیکی به لایههای تصمیمگیری در مقایسه با داده و اطلاعات برای سازمانها سودمندتر است.
انواع دانش: دانش به دو دسته دانش ضمنی و آشکار تقسیمبندی میشود: دانش صریح: دانش کدگذاری شده در قالب زبان رسمی و نظامند و قابل انتقال به دیگران است،، میتواند در کتابخانهها، آرشیوها و پایگاههای اطلاعاتی ذخیره شود
