بخشی از مقاله
چکیده:
کلکسیون گیاهان گوشتی و کاکتوس ها در باغ گیاه شناسی ملی ایران قدمتی 19 ساله دارد. در مجموعه موجود گونه هاي بسیار باارزشی موجود است. گونه هاي موجود شامل خانواده گیاهان گوشتی کراسولاسه، کاکتاسه، لیلیاسه،افوربیاسه، ایزواسه می باشند. در طول این سال ها با برنامه ریزي فعال به منظور جمع آوري از کلکسیونهاي موجودو بذور ارسالی توسط لیست بذور از باغ هاي خارج از کشور متجاوز از 150 گونه طی این مدت جمع آوري شده است و می توان گفت هم اکنون زیباترین وغنی ترین گلخانه گیاهان گوشتی در باغ گیاهشناسی در معرض نمایش گذاشته شده است. این گلخانه از این جهت بسیار با ارزش است که با توجه به اشکال غریب این گونه ها و نداشتن مشابهی در طبیعت کشور، گلخانه را به موزه اي شگفت انگیز شبیه کرده است.
مقدمه
از دیرباز احداث باغهاي گیاهشناسی با کاربردهاي چندگانه در کشورهاي مختلفی صورت پذیرفته است. اولین باغ گیاهشناسی حدود 360 سال قبل از میلاد توسط ارسطو در یونان باستان - آتن - تاسیس شد، که اکنون هیچ اثري از آن باقی نیست. این مجموعه در سال 1348 در مساحتی بالغ بر 148 هکتار در حاشیه غربی پارك جنگلی چیتگر انتخاب و از سال 1349 به بعد تحت برنامه ریزي، طراحی و عملیات احداثی قرارگرفته و موفق گردیده است تا طی چهل وپنج سال گذشته نسبت به آمادهسازي و ایجاد زیرساختها، جمعآوري بخش عمده گیاهان از طبیعت داخل و یا مبادله مواد گیاهی با مراجع علمی خارج ازکشور نسبت به ایجاد مجموعههاي گیاهی پیش بینی شده در مساحتی بالغ بر حدود یکصد و پنجاه هکتار نائل آید و خوشبختانه امروز در آن براي بازدید عموم گشوده شده است.
باغ گیاهشناسی ملی ایران دربرگیرنده تنوعی از درختان ودرختچهها، بوتهايها - علفیها وخشبیها - ، گیاهان پوششی، گلها وگیاهان زینتی است که طی مدت چهل وپنج سال گذشته 1393 - - 1349 از طبیعت بومی کشور جمع آوري و یا از طریق تبادل مواد اولیه گیاهی با منابع خارجی در مجموعههایی برخوردار از طراحی و ساختار هدفمند کشت گردیده است.
باغگیاهشناسی ملی ایران به منظور فراهم نمودن زمینههاي آموزشی، تحقیقاتی با هدف کاربردي ساختن دانش اکولوژي و گرایش به علوم بیولوژي و همچنین اهداف حمایتی از گونههاي گیاهی درحال انقراض همراه با ارتقاء سطح آگاهیهاي عمومی از طریق اکوتوریسم با روش آشناسازي ملموس بازدیدکنندگان با عناصر تشکیل دهنده محیط زیست طبیعی، در محیطی مصنوعی و کاملاً دستکاري شده بوجود آمده است و تامین کننده اطلاعات مورد نیاز دانشآموزان و دانشجویان به عنوان خدمات کمکآموزشی در این زمینه میباشد.
از نظر پژوهشی نیز محیط مناسبی را براي انجام تحقیقات مربوط به مطالعات سازگاري، اهلی کردن، برنامهریزي توسعه محیطی و طراحی فضاهاي سبزشهري برخوردار از مفاهیم اکولوژیکی را بوجود آورده است. این گلخانه زیبا به عنوان گنجینه ذخایر توارثی گیاهان علاوه بر وظیفه تداوم، جمع آوري وغنی سازي بیولوژیک مجموعههاي گیاهی ایجاد شده، همواره مورد توجه دنیا ارتباطات گستردة علمی و فعال دارد و بهعنوان یکی از اعضاي شبکه باغ هاي گیاهشناسی دنیاشناخته می- شود.
مواد و روشها
باغ گیاهشناسی از نظر زمین شناسی و ژئومورفولوژي براساس نقشه هاي زمین شناسی 1 :250.000 سازمان زمین شناسی ، لیتولوژي غالب منطقه متشکل از مواد آبرفتی مربوط به دوران چهارم می باشد. از نظر ژئومورفولوژي نیز در قسمت میانی اراضی بادبزنی شکل سنگریزه دار واریزه اي - آلوویال فن - واقع شده است. در خصوص زمین شناسی می توان گفت خاك در باغ گیاهشناسی قلیایی - 7/6 تا - 8/2 است و مانع از جذب عناصر اصلی غذایی از جمله فسفر شده و همچنین باعث تثبیت پتاسیم و آمونیاك در خاك می شود که براي کاهش اثرات منفی آن می توان گوگرد به خاك افزود. از نظر شرایط اکولوژیکی گلخانه کاکتوس باغ گیاهشناسی ملی ایران در دامنه جنوبی البرز مرکزي، در جوار ضلع شمالی کیلومتر 14 اتوبان تهران – کرج واقع گردیده است.
حداقل و حداکثر دما بین 25 تا 40 درجه سانتیگراد می باشد. بافت خاك گلخانه درشت دانه شامل شن، خاك منطقه که نسبتاً آبرفتی است و مقداري نسبتاً زیاد سنگ ریزه می باشد تنها روش تغذیه اي که در این خاك بکار رقته است، استفاده بسیار محدود از کود دامی پوسیده و مقداري پودر استخوان است. چون در آبیاري این گیاهان باید کمترین آب به اندام رویشی گیاه برسد، بنابراین آبیاري به روش دستی و فقط در منطقه ریشه گیاه انجام می گیرد.
