بخشی از مقاله
چکیده
شهدا در دفاع از میهن با بذل جانشان درس پایداری ومقاومت وشجاعت را به بشریّت میآموزند.شهید شخصی است با روحی بزرگ که در کالبد زمینی اش جایی نداردومرگ همراه با عزت را به زندگی با ذلت ترجیح میدهد.زندگی برایش معنایافته وبه هدفهای متعالی میاندیشد.
جستار پیش رو سعیدارد به فرآیندتفکر آفرینی در وصیت نامه شهدای دفاع مقدس بپردازد.از همین رو درابتدا به بازخوانی ادبیات مقاومتی وپایداری پرداخته وپس از تبیین تئوری های ادبیات پایداری به بررسی مهم ترین ویژگی های مقاومت از دیدگاهی متفاوت پرداخته است.پس از بررسی مؤلفه های مهم وصیت نامه ها که شامل: نقش جنگ،انگیزهدفاعی،شجاعت،معرفیاسلام بهدنیا،عزتوشرف،خاطرهسازی بهآرمانهایشهداوساختار وسبک شناسی وصیت نامه ها وهمچنین اهمیت بازخوانی وصیت نامه شهدا اشاره کرده است.
مقدمه
شهدا با توکّل به خدا واقتدا به سیدالشهداءبه جنگ تحمیلی با استکبار جهانی پرداختند.جهادگران آگاهانه ومدبّرانه می اندیشیند وداوطلبانه ودلاورانه دفاع کردند،مبارزه طلبی، ، مقاومت، اخلاق وایثار شهدا حاکی از حاکمیت خدا بر قلب های آنان بود.وصیت نامه های حماسه سازان آئینه ای آکنده از عشق وعمل، سندی
مملو از تفکّر وبصیرت وحاوی آیات واحادیثی برای بیداری وبشارت است. »ولاتحسبنالذین قتلوافیسبیلااللهامواتا بلاحیاءعند ربهم یرزقون« وهرگز کسانی را که در راه خدا کشته شده اند مرده مپندار بلکه آنان زنده اندودر نزد پروردگارشان روزی می خورندومتنعم هستند. - آل عمران - 169:
ملت غیور ایران در صحنههای سیاسی، اجتماعی، تاریخ معاصر، به ویژه چند دهه اخیر همانند موجی عظیم و خروشان خوش درخشیدند و کورسوهای امید را به چراغی روشن فرا راه خویش افروختند،این آغازی است برای بالندگی و زدودن زنگار از دل تیرگیها در برابر آنچه بر ما تحمیل شده بود،یعنی دفاعی شرافتمندانه و درسی برای تاریخ، اینکه سرزمینی بالاتر، تفکریوردم تعدّی و تجاوز قرار میگیرد.عقل و دین و شرع و حق، جمله ما را به مقابله و ایستادگی فرا میخواند. اگرچه آن طرف تمام کفر و ظلم و سیاهی باشدتابنِ دندان مسلّح و اینطرف دریادلان، سروقامتان آزاده با دستهایی خالی، اما پر از عشق و ایثار و شهادت طلبی، متصور نیست که ملتی مورد هجوم دشمن واقع شود و شأن و عزتی داشته باشد و به پای نخیزد تا از همه هستی خویش دفاع کند.
جنگ و منازعه با نگاه انتزاعی و تجریدی مذموم است، اما وقتی حمله به فرهنگ، قلمرو، اعتقاد و تمام هستی یک ملت صورت میگیرد، به عبارتی صحنه حق و باطل است، آنگاه جنگ دفاعی مقدس است. مقطع زمانی دفاع مقدس به مثابه موهبتی است.دانشگاهی است عظیم، استادانی ملکوتی،دانشجویانی نورانی، گسترهای به پهنای تمام تاریخ، تلالؤیی به درخشش همه مرواریدهای عالم خاک و ژرفای دریاها، امیدی برای ناامیدان عالم، بیداری برای خفتگان جهان، علمی برای جاهلان، جلوه زیبایی در برابر زشتی و پلیدی تاریخ، عشق و شور در برابر نفرت و زور، امید و نور در برابر کبر و غرور، ایمان و خدا در برابر شیطان و گناه است
نوشتار حاضر به بررسی وصیتنامه شهدا که همچون گنجینه ای است مملو از جواهرات نایاب وگرانبهاوکه سیردر آن ما را به سیره و اخلاق ارزشمندشهیدان نزدیکتر میکندپرداخته است.وصیتنامهها آئینه ای هستنداز حال و روز واقعی شهدای دفاع مقدس واندیشه وآگاهی آنان در باره فرهنگ ایثار وشهادت که به غیر از جنبه تاریخی دارای اهمیت ادبی فراوانی هستند. سعی مؤلف در این مقاله ابتدا باز خوانش تفکر شهدا در وصیت نامه وسپس بررسی سبک ادبی وساختار این وصیت نامه ها است.این نوشته ها از معتبرترین و برترین اسناد مکتوب دوران هشت سال دفاع مقدس می باشد.
پیشینه تحقیق
شهدای دفاع مقدس عقاید،افکار،نظرات،توصیههاوراز شهادت وعشق ورزیدنرا در آخرین نوشته های خود بیان میکردند وصیت نامه هاجایگاه ارزشهای والای انسانی است.ارزش ادبی دارند، نوشتههایی سرشارازعشق و خدا محوری وایثار می باشند.. آنهامردانی دلاور با اندیشههایی متعالی بودندکه براساس تکلیف شرعی مینوشتند. در انقلاب اسلامی رشادتها و حماسههایی که رزمندگان و شهدا انجام دادند در قالب شعر و نثر در کتابهایی نوشته شده است. دربسیاری از این وصیتنامهها تفکر آفرینی منعکس شده است.
بطور مثال در مقاله ای به توصیف وتحلیل اندیشه معصومین دروصیت نامه شهدا به عنوان متون ادبی معاصرپرداخته شده است. »شیرکوند،«1391 مقاله ای دیگر بهتحلیل گفتمان وصیت نامه شهدای جنگ تحمیلی با رویکرد مطالعات جامعه شناختی کار شده است »تمنایی،«1393 نمونه ای دیگراز آن در مورد تأثیر متقابل دفاع مقدس وفرهنگ مهدویت که بن مایه آن زمینه سازی ظهور می باشد»درویشی،«1387اما تا کنون کمتردر حوزه فرآیند تفکرآفرینی در وصیتنامه شهدای دفاع مقدس پژوهش علمی ارائه شده است. اهداف این تحقیق و پژوهش آشنایی با شهدا، اعتقادات شهدا، شناخت ارزشها وکشف دنیای شگفت انگیز تفکرات آنها میباشد.
-1بحث وبررسی
-1-2ادبیات مقاومت جهان
تاریخ ادبیات مقاومت جهان، در واقع همان تاریخ ادبیات است .در دوران مبارزه ومقاومت هیچگاه شعرا ونویسندگان، مبارزان را ترک نکردندبلکه با قلم خودیکی با نظمش و آن دیگری با نثرش تاریخ دلیری ها ورشادت های اسطوره ها را ثبت کردند. برای نخستین بار نویسنده معاصر فلسطینی »غسان کنفانی« نام مجموعهای از شعرها و داستانهای شاعران و نویسندگان فلسطینی را »ادبیات مقاومت فلسطین« گذاشت.
-2-2ادبیات پایداری
بدون تردید آثار ادبی که در شرایط حاکمیت استبداد ودیکتاتوری در داخل یک سرزمین خلق می شود متأثر ازویژگی های چنین دورانی که آزادی های فردی واجتماعی پایمال می شودشکل می گیرد،چراکه ادبای متعهد ومتدیّن می کوشند از حقوق مردم وجامعه ای دفاع نمایندکه انحصار طلبی حاکم برآن که در خدمت قدرت های خارجی نیز نقش ایفا می کند،مستلزم روشنگری بزرگ مردان حوزه ادب وفرهنگ می باشد.
در شرایط مقاومت وپایداری ادیب روشنفکر باشرف به یاری توده های مردم میهنش در برابرظلم وتجاوز بپا میخیزد.اثر قلم وبیان نافذاو در بیداری وبسیج انسان های آزاده در داخل وخارج از مرزها اگر بیشتر نباشدکمتراز سلاح مبارزان دفاع از حریم وامنیت یک ملت در برابر متجاوزین نیست.ادبیات پایداری در این مسئولیت از شاخصه های عشق،حماسه،زیبایی های پنهان در تاروپود ادبیات به بهترین شیوه ممکن بهره می گیردتامستوجب بیداری، اتحاد،اتفاق ونویدبخش دورانی پرافتخاروبالنده باشد.
