مقاله فرآیند یاددهی ـ یادگیری با رویکرد تکنولوژی آموزشی

بخشی از مقاله

چکیده

تکنولوژی آموزشی رویکردی جدید در امر آموزش می باشد که هدف اصلی آن تسهیل فرآیند یاددهی - یادگیری می باشد. و استفاده از آن فراتر از بکارگیری ابزارهای سمعی و بصری می باشد. موضوع پژوهش حاضر بررسی فرآیندیاددهی-یادگیری با رویکرد تکنولوژی آموزشی می باشد با طرح این مسئله که تکنولوژی آموزشی چه اثراتی در کیفیت فرایند آموزشی دارد؟ وچگونه روش های یادگیری همراه با تکنولوژی آموزشی در جریان تدریس به کار گرفته می شود؟ لذا هدف پژوهش شناخت رویکرد تکنولوژی آموزشی در فرآیند یاددهی- یادگیری می باشد.

. این پژوهش در حیطه ی نوشتن کلیات، پیشینه ی داخلی وخارجی ، اصول و قواعد کلی، ازنوع بنیادی - نظری - کتابخانه ای - ، استفاده از پژوهش دیگران و فیش برداری، اطلاعات موردنیاز جمع آوری گردید. و نتایج این پژوهش نشان داد که تکنولوژی آموزشی در جریان تدریس با استفاده از روش های نوین یادگیری و یافته های روانشناسان و کارشناسان علوم تربیتی با ایجاد محیط فعال و متنوع و بکارگیری ابزار های مختلف سعی در تسهیل فرآیندیاددهی-یادگیری دارد. ویادگیری معنادار و در حد تسلط را برای فراگیران به وجود می آورد.

مقدمه

طی سال های اخیر ، توجه بسیاری به بهرگیری از رسانه های نوین در امر آموزش شده است . رسان های جدید با فراهم آوردن فرصت های مناسب برای تشخیص استعدادها و علایق شخصی فراگیران به بهبود نظام آموزشی کمک شایانی می کنند . مطالعات نشان می دهند که بهره گیری از تکنولوژی های روز در کلاس های درس ، این امکان را به فراگیران می دهند که با سرعت بیشتر و عملکرد بهتر بیاموزند و احساس رضایت بیشتری از حضور در کلاس داشته باشند

در تحولات چند دهه اخیر، بویژه در کشور هایی که توانسته اند از نظر علوم در زمره کشورهای توسعه یافته محسوب شوند یا در مرحله انتقال قرار گیرند، توجه ویژه به تولید علم و بهره برداری از آن مورد تاکید بوده است. باتوجه به پیشرفت علم و فناوری و توسعه تکنولوژیّ،مشخصه اصلی و عمده عصر کنونی، محوریت یافتن علم و تولید و بکارگیری آن می باشد. رشد روز افزون دانش همراه با رشد فناوری به طور دائم فرآیند آموزش و یادگیری را در برون و درون فضای آموزشی تحت تاثیر قرار می دهد. فناوری زمینه را برای یادگیری مادام العمر متناسب با نیازها و توانایی ها فراهم می کند.

استفاده از فناوری آموزشی در فرآیند تدریس ویادگیری، باعث خارج شدن کلاس از حالت یکنواختی،فعال شدن دانش آموزان و بروز خلاقیت و نوآوری در امر یادگیری فراگیران می شود. - پیری، - 1382 و هرچه جهان در مسیر تکنولوژی حرکت می کند بدین سان روش های آموزشی در نظام های آموزشی نیز تغییر یافته و همگام با علم در حال توسعه است اگر تکنولوژی و آموزش را دو متغیر فرض کنیم، باهم دارای هم بستگی مثبت اند، یعنی اگر تکنولوژی توسعه یافت این توسعه باید در آموزش هم دیده شود. لذا با بهره گیری از تکنولوژی آموزشی و روش های نوین آن در امر آموزش و یادگیری در سیستم آموزش وپرورش می تواند امید کارایی کلاس ها را افزایش دهد و ایجاد شیوه یادگیری مداوم در دانش آموزان را ممکن سازد.

چراکه در تکنولوژی آموزشی توجه به افزایش کیفیت در یادگیری بصورت هماهنگ و سیستماتیک وجود دارد.که با استفاده از ابزار و مواد آموزشی و روش های بنیادین آموزش همراه با فناوری در قالب نظام های آموزشی و اجتماعی سبب یادگیری معنا دار و پایدار در فراگیر می شود. در عصر اطلاعات معلمان نیز در قبال دانش آموزان مسئولیت سنگینی دارند . آنان باید چشم انداز روشنی از اهداف فعالیت هایشان را در ذهن خرد ترسیم کنند .

همین طور درک درستی از چرایی و فلسفهی فعالیت های خودشان را در کلاس درس داشته باشند . همچنین باید درک صحیحی از تاملات ، اندیشه ها و ارزشیابی تجربیات بچه ها را کسب نمایند - فضلی خانی و فتحی نژاد ، 1384، ص . - 11 تکنولوژی آموزشی در جریان استفاده از تجربیات یادگیری انفرادی و استفاده از رایانه ، و با تاکید بر آموزش فرآیندهای یادگیری، آموزش درون گروهی و روابط بین فراگیران باهم، معلم و فراگیران، ایجاد تعامل بین فراگیر و محتوا، در جهت بهبود کیفیت آموزش و پایداری یادگیری می باشد.

مبانی نظری و پیشینه داخلی و خارجی پژوهش

در برابر واژه تکنولوژی در فرهنگ های مختلف مطالب متفاوتی آورده شده است. واژه تکنولوژی از ریشه یونانی به معنی برخورد سیستماتیک می آید. که در اصطلاح به معنای - کاربرد دانش برای مقاصد علمی - است. - وبسترٌ، - 1981 تکنولوژی در فرهنگ جامع معین به معنای - تجهیزات و روش های علمی که در حیطه خاصی به کار برده شود - معنا شده است. با توجه به تعریف تکنولوژی و آموزش مشخص می شود که تکنولوژی آموزشی حداقل حامل دو مفهوم فیزیکی و رفتاری می باشد. و برخلاف اذهان عمومی تکنولوژی آموزشی فراتر از به کار بردن وسابل و ابزار سمعی و بصری در امر آموزش می باشد و مفهومی مترقی و تکامل یافته را به همراه دارد.

تعریف جامعی از تکنولوژی آموزشی که همه ی ابعاد را در نظر گرفته شده است اینگونه می باشد: تکنولوژی آموزشی روش سیستماتیک،اجرا و ارزشیابی کل فرآیند تدریس و یادگیری که بر اساس هدف های معین و با بهره گیری از یافته های روانشناسی یادگیری و علم ارتباطات و بکارگیری منابع مختلف به منظور آموزش موثرتر تنظیم واجرا می شود. با توجه به تعاریف تکنولوژی آموزشی این مطلب استخراج می گردد که مشخصه های اصلی از این تعریف سیستماتیک بودن تکنولوژی آموزشی به این معنا که مجموعه ای از اشیا که به وسیله نوعی تعامل یا وابستگی متقابل و منظم وحدت یافته اند و یک کل سازمان یافته را بوجود می آورد.

با هدف رسیدن به آموزش موثرتر،یعنی افزایش کیفیت و کمیت یادگیری است.و قلمرو آن طراحی،اجرا و ارزشیابی کل فرآیند آموزش ویادگیری می باشد و ابزار و وسایل مورد نیاز آن علاوه بر مواد آموزشی و فناوری های نوین ، از یافته های روانشناسی استفاده می کند که متناسب با هدف های آموزشی و محتوای درسی انتخاب می شود.

تاریخچه تکنولوژی آموزشی

در سالهای نخستین قرن16 بود که آموزش به روش دیداری وشنیداری مورد توجه متخصصان آموزش وپرورش قرار گرفت. بین سالهای 1630تا1930میلادی ابزارهای آموزشی متنوع ومختلفی مثل تخته سیاه، کاغذ، قلم،کتاب درسی، نقشه، کره جغرافیایی، چارت و عکس پی درپی به وجود آمدند وبه تدریج استفاده ازآنهارواج بسیاریافت.

صاحبنظران در عرصه آموزش وپرورش براین باورند که توسعه داخلی بعد از سالهای 1800میلادی شروع شد واز این تاریخ بود که مواد و وسایل آموزشی یکی پس از دیگری ابداع شدند و درآموزش مورد استفاده قرارگرفتند.در اواسط قرن18، اسلاید های شگفت انگیز لنتون که نوعی اسلاید بزرگتر از اسلایدهای معمولی بودند، تولیدشد که بایدآنها را یکی ازنخستین مواد دیداری به عنوان یک وسیله کمک آموزشی نامید.

از سال1924به بعد، برای اولین بار در سطح دانشگاه ها، واحدی به عنوان وسایل دیداری- شنیداری برای دوره های تربیت معلم در نظر گرفته شد وتدریس مواد و وسایل دیداری و شنیداری وتولید ابزار و وسایل آموزشی جهت تدریس به تدریج مورد توجه قرار گرفت.دردهه ی1930 میلادی وسایل آموزشی دیگری از جمله پروژکتور، رادیو، اسلاید،گرامافون و فیلم سینمایی ناطق قلمرو آموزش راگسترش بیشتری داد.

در اواسط دهه ی1930 تحقیق در زمینه های مختلف کاربرد وسایل دیداری- شنیداری به ویژه در مورد فیلم متحرک مورد توجه قرار گرفت.از سال 1950 به بعد روان شناسان، مساله رفتار وعلم رفتاری را در استفاده از وسایل مطرح نمودند.در این زمان بودکه مفهوم جدیدتکنولوژی آموزشی به عنوان یک تکنیک، فن، روش درامر آموزش مطرح شد ومواد و ابزارهای آموزشی به عنوان یکی از اجزای تشکیل دهنده سیستم آموزشی محسوب گردید - منصوریان، . - 1385تکنولوژی آموزشی در طی تکامل خوداز چهار مرحله گذر کرده واکنون وارد مرحله پنجم شده است. در سال های 1900 کارخانه های سازنده ی ابزار شروع به ساختن انواع پروژکتورها کردند.گرچه در ابتدا هدف آنها این نبود که از پروژکتورها در مدارس استفاده شود، ولی این ابزارها کم کم در مدارس رسوخ کردند.

این ابزارها بیشتر هدف تجاری داشت و مواردی که به وسیله ی این ابزار نمایش داده می شد، هدف سرگرم کننده داشت و مواد مورد نیاز مدارس تولید نمی شد. صاحبان صنایع شروع به تولید مواد مورد نیاز مدارس کردند. از این به بعد فیلم های آموزشی مخصوص مدارس ساخته شد وکتاب ها و نقشه های ویژه ی کودکان منتشر گردید.در این مرحله توجه به نظامهای درسی جلب شد. برنامه ریزان متوجه شدند که فقط داشتن ابزار ومواد برای افزایش کارایی مدارس کافی نیست، بلکه معلمین باید ابزار و مواد را به عنوان جزئی از برنامه ی کار بپذیرند وبرای موفق بودن درامر آموزش باید کلیه عناصری که به نحوی در آموزش دخالت دارند هماهنگی صورت گیرد.

این مرحله از سال 1950به بعد در غرب مطرح شده است.در این دوره وسایل و مواد همه در خدمت نظام بزرگتری که نظام درسی بود قرا گرفتند.و متخصصین به کل یادگیری و آموزش مورد مدرسه ای به عنوان یک نظام نگریستند. به همین علت بود که افراد متخصصی در این دوره، افرادی بودند که سیستم های آموزشی - و بیشتر انفرادی - را طراحی کردند.

در این دوره طراحی منظم تدریس - آموزشی - یا تکنولوژی آموزشی - تدریس - مورد توجه قرار گرفت.در مرحله چهارم تکنولوژی آموزشی ، آموزش افراد با توجه به نیازهای آنها دررابطه با جامعه خاص خود آنها مطرح است. در این مرحله مواد آموزشی نوشتاری، دیداری، شنیداری و دیداری، به مطالعه جامعه ای که فرد در آن رشد کرده است و با توجه به نیازهای جامعه تهیه می شود. یعنی هم به فردیت شخص و نیازهای او توجه می شود و هم به نیازهای جامعه.دراین مرحله علاوه بر کلیه افرادی که در مراحل اول، دوم وسوم تکنولوژی آموزشی کار می کردند، برنامه ریزان اقتصادی، جامعه شناسان، روانشناسان، تحلیل کنندگان نظام به عنوان افراد متخصص به کار گرفته می شوند. امکانات معمولاً در محل در اختیار یادگیرنده قرار می گیرد، ولی او خود مسئول یادگیری خود است. آموزش منظم فقط به صورت آموزش رسمی مدرسه ای نیست بلکه در سطح جامعه انجام می گیرد