بخشی از مقاله
چکیده
تیلریوز یکی از بیماریهای تک یاختهای خونی در گاو بوده که سبب مرگ و میر بالا میشود. این بررسی با هدف تعیین فراوانی آلودگی تیلریوز گاوی در شهر کرمان و بررسی عوامل مؤثر در فراوانی آلودگی در طی چهار فصل انجام گرفت.از تمام دامها معاینه بالینی به عمل آمد و پس از آن اضافه گسترش خون تهیه و پس از ثابت کردن و رنگ آمیزی با گیمسا از نظر وجود اشکال پیروپلاسمی انگل در داخل گلبولهای قرمز نمونه ها مورد ارزیابی قرار گرفتند.
از تعداد 531راس گاو مورد مطالعه در مجموع 33راس آلوده بودند که نوع تک یاخته بر اساس اشکال پیرو پلاسمی انگل تیلریا آنولاتا تشخیص داده شد. آلودگی به انگل تیلریا آنولاتا با گروه های سنی متفاوت، فصول و نژاد ارتباط معناداری دارد. اما ارتباط معنی داری بین میزان آلودگی و جنسیت دام وجود نداشت. نتایج این مطالعه اهمیت و نیاز مطالعات اپیدمیولوژی و اقدامات کنترلی را آشکار میکند.
مقدمه
تیلریوز به عنوان یکی از بیماری های کشنده ی دام مطرح است و طبق اظهار نظر محققین بیش از 500 هزار راس گاو در آفریقا در اثر این بیماری از بین میروند . - 1 - در ایران بیماری از سال 1314 مطرح بوده و در حال حاضر به عنوان یک مشکل جدی برای دامداران بسیاری از نواحی کشور مطرح است. تک یاخته ی تیلریا عمدتا توسط کنه های ایکسودیده منتقل شده و بیشتر در فصول گرم که فصل فعالیت کنه است شیوع بیشتری دارد انگل قادر است گونه های گاو، گوسفند و نیز بز و سایر نشخوار کنندگان را آلوده کند
اسپورزوئیت های انگل که درون بزاق کنه وجود دارند در حین خونخواری کنه وارد بدن گاو میشوند. 2 تا 4 روز قبل از خونخواری باید اسپورزوئیت ها درون غدد بزاقی کنه تکامل پیدا کنند تا برای گاو عفونتزا باشند
بیماری در گاو دارای سه مرحله حاد، تحت حاد و مزمن است که تیلریا آنولاتا بیشتر فرم بیماری حاد را ایجاد میکند که اکثرا در گاو های اصیل دیده می شود
تیلریا آنولاتا عامل تیلریوز گا وهای مناطق مختلف ایران را آلوده نموده و با علائم تب، بزرگی غدد لنفاوی،کم خونی پیشرونده، زردی، بیقراری، بی اشتهایی، خشن شدن پوشش مویی، تورم ریه، تنگی نفس، اختلال در هضم و ز خمهای شیردانی دیده میشوند
تشخیص گونه های تیلریامعمولاً بر پایه تشخیص مورفولوژی انگل در گستر شهای رنگ آمیزی شده خون میباشد .
حیواناتی که به طور طبیعی یا پس از درمان از یک عفونت حاد بهبود می یابند، ممکن است سالها آلوده باقی بمانند - 7 - و به عنوان مخزن برای کنه ها عمل نمایند . - 8 - جهت درمان بیماری از سه داروی پارواکون، بوپارواکون و هالوفوژینون لاکتات استفاده می شود
اولین اقدام در کنترل بیماری ایجاد ایمنی از طریق واکسیناسیون و استفاده از ترکیبات کنه کش میباشد. واکسنها از سویه های تخفیف حدت یافته و از شیزونت زنده انگل که بر روی سلولهای لنفوییدی کشت داده شده تهیه میگردد. در ایران تنها از یک سویه تخفیف حدت یافته تیلریا آنولاتا به نام سویه SA برای واکسیناسیون استفاده میشود که بطور سالانه تزریق میگردد
با توجه به اینکه در زابل درباره تیلریوز گاوی اطاعاتی وجود ندارد و با توجه به اهمیت بیماری این بررسی با هدف تعیین فراوانی آلودگی تیلریوز گاوی در گوساله های زیر یک سال در شهرستان زابل در سال 1394 انجام گرفت.
مواد و روش کار
در این تحقیق با در نظر گرفتن جنبه های مختلف همه گیرشناسی تیلریوز گاوی در شهرستان زابل و حومه طی دو فصل بهار و تابستان سال 1384 از 135 راس گوساله زیر یک سال مراجعه کننده به کلینیک دامپزشکی نمونه گیری به عمل آمد. در این مطالعه پس از معاینه کامل بالینی هر دام همراه با ثبت مشخصات آن نمونه گیری از ورید های سطحی گوش صورت گرفت. پس از تهیه گسترش از نمونه های خون و ثابت کردن توسط الکل متانول مطلق، نمونه ها برای رنگ آمیزی به دانشکده دامپزشکی ارسال شد. با استفاده از رنگ گیمسا به مدت 40 دقیقه رنگ آمیزی شد، در ادامه با استفاده از لنز 100 میکروسکوپ نوری و روغن امرسیون از نظر وجود اشکال پیروپلاسمی تیلریا مورد جستجو قرار گرفتند. همچنین جنس کنه های یافت شده بر روی بدن گوساله های آلوده بر اساس علائم مورفولوژیک تعیین گردید. به منظور تجزیه و تحلیل آماری اطلاعات بدست آمده از نرم افزار آماری SPSS و آزمون مربع کای استفاده گردید.
نتایج
135 اسلاید رنگ آمیزی شده توسط گیمسا، از وجود اشکال پیروپلاسمی تیلریا مورد جستجو قرار گرفتند. در این بررسی اشکال پیروپلاسمی انگل در 30 نمونه از 135 نمونه مورد آزمایش، مشاهده شد. در طی معاینات بالینی که از گوساله های آلوده به عمل آمد علائم کم خونی در 25 مورد ، تورم غدد لنفاوی 27 مورد، دهان کف آلود 20مورد و تنفس شدید در 21 مورد مشاهده شد - جدول . - 1 با توجه به نحوه ی تقسیم بندی گوساله ها از نظر سنی، همه ی آن ها در سنین کمتر از یک سال قرار داشتند.
بیشترین میزان آلودگی در نژاد هولشتاین 20 - مورد - و کمترین میزان آلودگی در گاو های بومی منطقه وجود داشت. که از لحاظ آماری با آزمون مربع کای اختلاف آماری معنی داری بین نژاد گاو و میزان آلودگی مشاهده شد
از تعداد 30 نمونه ی آلوده 19 نمونه مربوط به جنس نر و 11 نمونه مربوط به جنس ماده بود. که در تجزیه تحلیل آماری با آزمون مربع کای اختلاف آماری معنی داری بین میزان آلودگی و جنسیت دام وجود نداشت
بیشترین میزان آلودگی در فصل تابستان و تیر ماه بود 20 - نمونه - که از لحاظ آماری با آزمون مربع کای اختلاف آماری معنی داری بین میزان آلودگی و فصل مشاهده شد
در 23 مورد نیز کنه بر روی بدن گاوها مشاهده شد که بر اساس مشخصات ریخت شناسی آنها هیالوما تشخیص داده شد.
